Ο ά-πιστος Thomas Vinterberg

Γεννήθηκε (1969) και μεγάλωσε σε κοινόβιο της Κοπεγχάγης, με ένα τόξο πάνω από τη μύτη να ενώνει τα δυο του φρύδια. "Μου λείπει εκείνος ο τρόπος ζωής, αν και οι περίοδοι δουλειάς με κάποιο κινηματογραφικό συνεργείο έχουν πολλές ομοιότητες..." σχολιάζει το 2005. Ήταν ο νεότερος φοιτητής που έγινε δεκτός στη Δανέζικη Ακαδημία Κινηματογράφου στα 19 του χρόνια. Η αξία του αναγνωρίστηκε αμέσως, ήδη από την 33λεπτη ταινία της αποφοίτησής του, Τελευταίος Γύρος [Sidste Omgang, 1993], χαλαρή βορειοδυτική μεταγραφή του Καταδικασμένου [Ikiru, 1952] του Kurosawa.

Το 1995 συνέταξε από κοινού με τους Lars von Trier, Soren Kragh-Jacobsen και Kristian Levring το μανιφέστο του Dogme95, που έμελλε να ταρακουνήσει την παγκόσμια κινηματογραφική κοινότητα. Η πρώτη μάλιστα δογματική ταινία της κολεκτίβας [χωρίς υπογραφή, όπως όριζε η διακήρυξη] ήταν ουσιαστικά δική του σκηνοθεσία. Μιλάμε για την -υποθέτω- πασίγνωστη Οικογενειακή Γιορτή [Festen, 1998] που σηματοδότησε μια ολόκληρη σχολή και μια ολόκληρη εποχή στην ιστορία του σύγχρονου ευρωπαϊκού κινηματογράφου και μοιράστηκε το Μέγα Βραβείο της Επιτροπής των Κανών με τον γαλλικό Εφιάλτη στο χιόνι [La classe de neige] του Claude Miller.

Μετά το χάος... Όλα για την αγάπη [It's All About Love, 2003] και δεν ακούω τις σκέψεις μου... μια υπερ-συμπαραγωγή 11 χωρών, η οριστική του αποχώρηση από το Δόγμα. Ακολούθησε το εφηβικό γουέστερν των χρυσοθηρών και των πιστολάδων, Dear Wendy [2004], 8εθνής παραβολική ειρωνεία και μετα-κριτική στο μετα-σύστημα, μετα-σεναριακή μετα-μπαλαφάρα του μετα-μεγαλομανή μετα-δογματικού μετα-σεναριογράφου μετα-Λαρς φον μετα-Τρίερ.

Μετά ήρθαν οι Metallica και το βιντεοκλίπ [1 Αυγούστου 2008] του πρώτου σινγκλ The Day That Never Comes από το άλμπουμ Death Magnetic. Είχαν προηγηθεί 8 χρόνια οι Blur [No Distance Left To Run] που γιόρτασαν κοιμώμενοι στα κρεβάτια τους τα θαμπά 10χρονά τους με ένα οπωσδήποτε λυπητερό τραγούδι, προειδοποίηση και ευγενής υπενθύμιση... λέει ένας Δάμωνας αγουροξυπνημένος.

Η ομφαλοσκόπηση έληξε οριστικά με το Submarino [2010], ταινία βορειοατλαντική γοητευτική σκληρή τραχιά και άγρια όπου η αισιοδοξία είναι μια έννοια σχετική και απόλυτη. Δεν κατάλαβα ποτέ γιατί υποτιμήθηκε, γιατί δε χαιρετίστηκε ως συνταρακτική επάνοδος του Τόμας, γιατί ενόχλησε τόσο ώστε να παραγκωνιστεί ακόμη κι απ' το Βερολίνο. Η κακή σποριά της υπογραμμίζεται μουσικά από τον Nick Cave και το κομμάτι Red Right Hand που ακούγεται ως ταφόπλακα της κατάρας.

Ο συνδυασμός πρωτότυπης μουσικής επένδυσης και τραγουδιών δεν είναι νέο στοιχείο στις ταινίες του Βίντερμπεργκ. Στον πρωτόλειο Τελευταίο Γύρο που προανέφερα ακούγονται λειτουργικά και τελετουργικά οι Rufus Thomas [Can your monkey do the dog], Tina Turner [Proud Mary] και Little Willie John [Fever]. Η πρόσφατη εξαίρετη κατάθεσή του, Το Κυνήγι [Jagten /The Hunt, 2012], ανοίγει με μια υπαίθρια παραποτάμια ιεροτελεστία αλά Van Morisson [Moondance] και επιχειρεί να κλείσει τον κύκλο της αμφιβολίας με μια χριστουγεννιάτικη λειτουργία αλά Ντράγιερ.

Οι από εικοσαετίας σχέσεις δε σταματούν εδώ. Τόσο ο μουσικοσυνθέτης Nikolaj Egelund [σε 6 συνολικά ταινίες του] όσο και ο δευτεραγωνιστής [στο Κυνήγι] αλχημιστής καταλύτης Thomas Bo Larsen [σε 8 ταινίες του] είναι συνοδοιπόροι [και συμμαθητές;] του Τελευταίου Γύρου που επανέρχεται επίμονα και αυτοαναφορικά. Σκέφτομαι ενδόμυχα πως ο πρωταγωνιστής Mads Mikkelsen [βραβευμένος επί τούτου στις Κάνες] ίσως και να 'ναι το άλλο εγώ του σκηνοθέτη [βραβείο Οικουμενικής Επιτροπής στο ίδιο φεστιβάλ για την ίδια ταινία].

Βλέπω επίσης τον "οικογενειακό" φασισμό της δογματικής Γιορτής να επιστρέφει υπόγεια και ντραγερικά [μια μικρή κοινότητα είναι μια μεγάλη οικογένεια]. Την αμφιβολία να φωλιάζει μέσα του. Τους κακούς σπόρους [Bad Seeds αγγλιστί] να βλαστίζουν στα βλέμματα και στα μυαλά μιας "άγριας συμμορίας" του βορρά. Την υπερευαισθησία και την υπερπροστατευτικότητα του νομοθέτη υπέρ των παιδιών να γίνεται ακαμψία μπούμεραγκ και καταγγελία. Το μαύρο χιούμορ να παγώνει τις σκέψεις. Να μην υπάρχει χώρος κι απόσταση για να (δια)τρέξεις. Τον ελαφοκυνηγό να αισθάνεται κυνηγημένο ελάφι.

Έξω στο βουνό μια παγερή άνοιξη

1993: Τελευταίος Γύρος, η ταινία
1998: Οικογενειακή Γιορτή & δόγμα
Blur: No Distance Left To Run κλιπ
2004: Dear Wendy Ραουζαίος έφη