Ο Woody Allen περιπλανώμενος ιουδαίος

Γούντι Άλεν και Νέα Υόρκη πήγαιναν πακέτο για πολλά πολλά χρόνια και καμιά τριανταριά ταινίες. Έχουμε μείνει με την εντύπωση ότι ο ασκενάζι αυτοψυχαναλυτής συγγραφέας και σκηνοθέτης δεν είχε γυρίσει ποτέ έξω από τη Νέα Υόρκη μέχρι που αναγκάστηκε να πάρει το δρόμο της ξενιτιάς... Λάθος!!!

Οκ, γεννήθηκε στο Μπρονξ ως Άλαν Στιούαρτ Κονινγκσμπέργκ την 1η Δεκέμβρη του 1935 και μεγάλωσε στο Μπρούκλιν αλλά ποτέ του δεν ήτανε Μπρούκλης. Ο ατζέντης του πουλούσε τα φραστικά του αστεία στις εφημερίδες και ταυτόχρονα τον πίεζε να μην παίζει μόνο κλαρινέτο αλλά να κάνει και μικρές αυτοσχέδιες παρλάτες στα ίδια στέκια. Όλα αυτά στη Νέα Υόρκη ώσπου...

Το πρώτο του σενάριο, Χαρέμι για δύο (1965), το 'γραψε για τον Γουόρεν Μπίτι αλλά κατέληξε στον βολικό Πίτερ O'Τουλ και στον άβολο Πίτερ Σέλερς που αξίωνε όλες τις ζουμερές ατάκες για τον εαυτό του. Τα γυρίσματα έγιναν στο Παρίσι και σε διάφορα σατώ και βίλες κι ο Άλεν συνειδητοποίησε πόσο σημαντικό είναι να έχει τον πλήρη έλεγχο του υλικού του.

Ακολούθησε μια διασκευή (What's Up, Tiger Lily?, 1966) από μια γιαπωνέζικη κατασκοπική κωμωδία που γυρίστηκε, όπως και το πρωτότυπο (Key of Keys, 1965), στη Γιοκοχάμα της Ιαπωνίας. Ο Άλεν συνυπογράφει τυπικά και τη σκηνοθεσία αλλά ουσιαστικά η πρώτη του δουλειά απ' αυτή τη θέση ήταν το επόμενο χτύπημα, το αυτοσαρκαστικό Ζητείται εγκέφαλος για ληστεία (1969) που γυρίστηκε στο Σαν Φρανσίσκο!

Με τις αντιπολεμικές Μπανάνες (1971) επισκέπτεται το εξωτικό Πουέρτο Ρίκο αλλά κινηματογραφεί και τη Γουόλ Στριτ του Μανχάταν. Οι επόμενες σεξοταινίες έχουν όλες άρωμα Καλιφόρνιας και δυτικής ακτής, με έδρα και πάλι το Φρίσκο: Ωραίος και σέξι (1972), Τα πάντα γύρω από το σεξ (1972, στο Λος Άντζελες), Ο Υπναράς (1973, Λ.Α. - Ντένβερ και πέριξ). Ο κύκλος κλείνει και Ο Ειρηνοποιός (1975) ταξιδεύει στη Ευρώπη, στη Βουδαπέστη και το Παρίσι.

Η επιστροφή στη λατρεμένη του πόλη σηματοδοτείται από την ερμηνεία στη μακαρθική κατάμαυρη σάτιρα Η Βιτρίνα (1976) του Μάρτιν Ριτ. Έκτοτε, από τον Νευρικό εραστή (1977) και για σχεδόν τριάντα χρόνια (Μελίντα και Μελίντα, 2004) ελάχιστες φορές θα απομακρυνθεί από το Μανχάταν, το Μπρόντγουεϊ και το αγαπημένο του σκηνικό φόντο.

Σε τρεις-τέσσερις απ' αυτές θα χρησιμοποιήσει τη Νέα Υερσέη (Ζωντανές αναμνήσεις [1980], Ζέλιγκ [1983], Το πορφυρό ρόδο του Καΐρου [1985] που μόνο στον τίτλο εμπλέκει την αιγυπτιακή πρωτεύουσα, Μια άλλη γυναίκα [1988]). Οι Σκηνές έρωτα και απιστίας (1991) του Πολ Μαζέρσκι διαδραματίζονται στο Λος Άντζελες όπως εν μέρει και Η κατάρα του πράσινου σκορπιού (2001). Η συνεισφορά του στις Ιστορίες της Νέας Υόρκης (1989) λέγεται Oedipus Wrecks (η λέξη ναυάγιο-συντρίμμια λογοπαίζει ως παρήχηση με το βασιλικό Ρεξ-Ρήγας) όπου το οιδιπόδειο με τη μαμά του τον οδηγεί πίσω στην Αρχαία Ελλάδα και στον τραγικό θηβαϊκό κύκλο.

Μετά το σωτήριο έτος της σύγχρονης αθηναϊκής ολυμπιάδας νιώθει αποδιωγμένος από την πόλη και την χώρα του και καταφεύγει για μια τριλογία στο Λονδίνο (Ματς Πόιντ το 2005, Σκουπ το 2006 και Το όνειρο της Κασσάνδρας το 2007). Κατόπιν πετά για τη Βαρκελώνη και το Οβιέδο (Vicky Cristina Barcelona, 2008), δεν του κάθεται καλά η επιστροφή στη Νέα Υόρκη (Κι αν σου κάτσει;, 2009) και ξαναγυρίζει ανεπιτυχώς στη βρετανική πρωτεύουσα (Θα συναντήσεις έναν ψηλό μελαχρινό άντρα, 2010).

Η νυχτερινή Πόλη του Φωτός του έδωσε ιδέες για έναν περίπατο στην κοσμοπολίτικη ιστορία στην έδρα της νεότερης παγκόσμιας τέχνης (Μεσάνυχτα στο Παρίσι, 2011). Ενώ η Αιώνια Πόλη του δημιούργησε μια πιο ρομαντική και ανάλαφρη διάθεση (Στη Ρώμη με αγάπη, 2012), σπονδυλωτή νωχελική και ανέμελη. Ο επόμενος περίπατος θα είναι εκεί απ' όπου ξεκίνησε; Τι το ιδιαίτερο παρουσιάζει η 11η Οδός του Σαν Φρανσίσκο με τα υπαίθρια ταχυφαγάδικα;

Ο γύρος του κόσμου του

1965 Χαρέμι για δύο (What's New Pussycat?) Clive Donner & Richard Talmadge
1965 Kokusai himitsu keisatsu: Kagi no kagi (International Secret Police: Key of Keys) S. Taniguchi
1966 Τι τρέχει Πριγκίπισσα; (What's Up, Tiger Lily?) Woody Allen & Senkichi Taniguchi
1969 Ζητείται εγκέφαλος για ληστεία /Πάρε τα λεφτά και τρέχα (Take the Money and Run)
1971 Μπανάνες (Bananas)
1972 Ωραίος και σέξι (Play It Again, Sam) Herbert Ross
1972 Τα πάντα γύρω από το σεξ (Everything you always wanted to know about sex * but were afraid to ask)
1973 Ο Υπναράς (Sleeper)
1975 Ο Ειρηνοποιός (Love and Death)
1976 Η Βιτρίνα (The Front) Martin Ritt
1977 Νευρικός εραστής (Annie Hall)
1980 Ζωντανές αναμνήσεις (Stardust Memories)
1983 Ζέλιγκ (Zelig)
1985 Το πορφυρό ρόδο του Καΐρου (The Purple Rose of Cairo)
1989 Ιστορίες της Νέας Υόρκης (New York Stories "Oedipus Wrecks")
1991 Σκηνές έρωτα και απιστίας (Scenes from a Mall) Paul Mazursky
2001 Η κατάρα του πράσινου σκορπιού (The Curse of the Jade Scorpion)
2004 Μελίντα και Μελίντα (Melinda and Melinda)
2005 Ματς Πόιντ (Match Point)
2006 Σκουπ[α] (Scoop)
2007 Το όνειρο της Κασσάνδρας (Cassandra's Dream)
2008 Βίκυ Χριστίνα Μπαρτσελόνα (Vicky Cristina Barcelona)
2009 Κι αν σου κάτσει; (Whatever Works)
2010 Θα συναντήσεις έναν ψηλό μελαχρινό άντρα (You will meet a Tall Dark Stranger)
2011 Μεσάνυχτα στο Παρίσι (Midnight in Paris)
2012 Στη Ρώμη με [την] αγάπη (To Rome with Love)
2013 άτιτλο έργο στο Φρίσκο.