Οι αδερφές Μπροντέ πάνε σινεμά
"Αποφεύγω να κοιτώ μπρος ή πίσω στο χρόνο. Προτιμώ να κοιτώ ψηλά." - Charlotte Sometimes
Φέτος ήταν η χρονιά τους. Η Τζέιν Έιρ της Σάρλοτ Μπροντέ γνώρισε τη φρεσκάδα της αυστραλέζας ηθοποιού Mia Wasikowska, του Jamie Bell και του αμερικανοϊάπωνα σκηνοθέτη Cary Joji Fukunaga [μας συστήθηκε Χωρίς Όνομα το 2009]. Και τα Ανεμοδαρμένα Ύψη της Έμιλι υποκλίθηκαν στην ποίηση της Andrea Arnold [Fish Tank / 2009 και Red Road / 2007, όσκαρ με το μικρό Wasp / 2003].
Από μια ντουζίνα Jane Eyre του παρελθόντος [αρχής γενομένης από τη βωβή μεταφορά του 1910 με την Irma Taylor] ξεχώρισα τέσσερις κινηματογραφικές και τέσσερις τηλεοπτικές.
1943, εν μέσω πολέμου. Ο παριζιάνος Jacques Tourneur σκηνοθετεί για την RKO το φιλμ τρόμου Περπάτησα με ένα Ζόμπι [1943 / I Walked with a Zombie], μια πολύ ελεύθερη διασκευή, με την Frances Dee στο ρόλο της καναδής νοσοκόμας Μπέτσι. Παράλληλα ο Robert Stevenson κινείται σε πιο ορθόδοξους δρόμους με Τζέιν ενήλικη / ανήλικη τις Joan Fontaine / Peggy Ann Garner και Ρότσεστερ τον Orson Welles. Και οι δυο πια κλασικές στο είδος τους ταινίες με δυνατές ερμηνείες και συγκινήσεις.
1968, μια ελληνική έκπληξη. Ο Γιώργος Λόης παραγάγει, γράφει και σκηνοθετεί τη δική του παραλλαγμένη Τζέην Έυρ [διατηρώ την όμορφη ορθογραφία της εποχής] με την Χριστίνα Σύλβα, τον Μάνο Κατράκη και την Ηλέκτρα Παπαθανασίου.
1970, τηλεταινία του Delbert Mann. Με τους George C. Scott, Susannah York, Ian Bannen και Jack Hawkins.
1983 και θρυλική μίνι σειρά του BBC με την Zelah Clarke και τον Timothy Dalton και τον παλαίμαχο Julian Amyes να ακολουθεί τον σίγουρο δρόμο. Η επιτυχία πολλαπλασιάζεται το 2006 σε τηλεθεατρική μεταφορά με την γυναικεία ματιά της Susanna White στον αντίποδα με αρκετά νεοτεριστικά στοιχεία και τον ομώνυμο ρόλο να κρατά υπέροχα η Ruth Wilson. Και έναν τηλεθεατή να σχολιάζει "ευχόμουνα να μην τελειώσει ποτέ!"
1996 και ο κοσμοπολίτης Franco Zeffirelli μας προσφέρει μια υπερπαραγωγή με διπλή Jane Eyre την νεαρά Anna Paquin και την μεστή Charlotte Gainsbourg.
1997. Το βρετανικό LWT και ο Robert Young μας προσφέρουν μια τηλεταινία με βασικά ατού το δίδυμο Laura Harling / Samantha Morton που ενσαρκώνουν τις ηλικίες της ηρωίδας.
2011. "Έτσι με βλέπεις λοιπόν;" την ψαρώνει ο Τζον Ρίβερς [Jamie Bell]. "Τι βλοσυρός που είμαι!"
Τα Ανεμοδαρμένα Ύψη [Wuthering Heights] είναι πιο δημοφιλή. Μια ντουζίνα μεταφορές στην μεγάλη οθόνη κι άλλη μια στη μικρή. Όλοι όμως μεταφέρουν μόνο το πρώτο κεφάλαιο ή το μισό έργο, εκτός από την πρώτη.
1920, η πρώτη φορά. Βουβά, ασπρόμαυρα και βρετανικά, από τον πετσωμένο Albert Victor Bramble που έχει μεταγράψει ωσαύτως και την Shirley [1922] της Σαρλότ. Τα δικά του >b>Ύψη καλύπτουν όλο το εύρος και την πλοκή του βιογραφικού μυθιστορήματος. Και, επιπλέον, είναι γυρισμένα στα μέρη που έζησαν, έδρασαν και απεβίωσαν οι τρεις αδερφές [Haworth, West Yorkshire].
1939 αλά αμερικανικά, δια χειρός William Wyler. Υποψήφιο για οκτώ όσκαρ και κέρδισε μόνο αυτό του διευθυντή μαυρόασπρης φωτογραφίας που λέγεται Gregg Toland. Το καστ όμως είναι κατά βάση βρετανικό: Merle Oberon, Laurence Olivier, David Niven, Geraldine Fitzgerald, Donald Crisp. Βικτοριανό, αστραφτερό και στιβαρά φτιαγμένο.
1954, Abismos de pasion. Ο ανατροπέας του μελό Luis Bunuel φοράει τα γυαλιά στον Γουάιλερ. Το μοιραίο πρωταγωνιστικό τρίο είναι οι Irasema Dilian, Jorge Mistral και Lilia Prado.
1966. Ο τούρκος Metin Erksan το λέει Immortal Love [Olmeyen ask] για να μην τον κυνηγάνε τα πνευματικά δικαιώματα; Κάτι ανάλογο κάνουν και δυο φιλιππινέζικες παραγωγές.
1970 και Robert Fuest. Βρετανική επιστροφή με επικεφαλής τον Timothy Dalton και δεύτερο ρόλο από τον Ian Ogilvy.
1985, η γαλλική έκδοση. Hurlevent με τη σφραγίδα του Jacques Rivette, το σενάριο των Pascal Bonitzer και Suzanne Schiffman και την ερμηνεία του Lucas Belvaux. Ολίγον άψυχο και βαρετό.
1988, η ιαπωνική προσαρμογή. Με διπλό τίτλο, Arashi ga oka ή Onimaru υπό του Kiju Yoshida με την επική μουσική του μάστορα Toru Takemitsu. Πετυχαίνει να μεταφέρει το πνεύμα της Μπροντέ αυτούσιο στα ήθη και τα έθιμα του Ανατέλλοντος Ηλίου.
1992, από τον Peter Kosminsky. Διασώζεται λόγω πρωταγωνιστών, της Juliette Binoche σε διπλό ρόλο και του Ralph Fiennes ως Χίθκλιφ. Αν διασώζεται.
2011. "Μου ράγισες την καρδιά, με σκότωσες" του λέει εκείνη.
Όμως, αντικείμενο και θέμα για ταινία(ες) ήταν η ίδια η ζωή, οι σχέσεις και η δράση των τεσσάρων εκ των έξι αδερφών, της μεγάλης Charlotte [1816-1855] της μεσαίας Emily [1818-1848] και της μικρότερης Anne [1820-1849], μετά του αδερφού τους Branwell Bronte [1817-1848]. Φυματίωση, πνευμονία και εθισμός στο αλκοόλ με κάτι από τα παραπάνω, ξέκαναν πολύ νέους και τους τέσσερις. Ή μήπως αναχώρησαν σταδιακά για τους ονειρικούς τόπους, το νησί Gondal και τη χώρα Angria, που από παιδιά δημιούργησαν και τροφοδότησαν στη φαντασία τους;
1944, Three Sisters of the Moors. Μια 20λεπτη μυθοπλασία σκηνοθετημένη από τον John Larkin που συμπυκνώνει την ιστορία των τριών αδερφάδων. Χρησιμοποιήθηκε από την 20th Century Fox για να προμοτάρει την δική της Τζέιν Έιρ με τον Γουέλς και την Φοντέιν.
1946, Αφοσίωσις [Devotion] του Curtis Bernhardt. Η πρώτη βιογραφική ταινία με την Olivia de Havilland [Σαρλότ], την Ida Lupino [Έμιλι], την Nancy Coleman [Αν] και τον Arthur Kennedy [Μπράνγουελ]. Γυρίστηκε το 1943 από την Werner Bros αλλά παρέμεινε στα ράφια μέχρι το '46. Ο λόγος πρέπει να σχετίζεται με την προηγούμενη ταινία και τα παιχνίδια των παραγωγών. Η Σαρλότ παραδέχεται [στο σενάριο] αυτό που είπε ο Σωκράτης προ μερικών αιώνων: Δεν ξέρω τίποτα. Δεν καταλαβαίνω τίποτα. Κι όμως τόλμησα να γράψω 200.000 λέξεις για τη ζωή!
1952, Our Sister Emily. Η μακροβιότερη σειρά-ανθολόγιο, Hallmark Hall of Fame [1951-] που δραματοποιεί βιβλία, θεατρικά έργα αλλά και διάσημα πρόσωπα. Μόλις στο 27ο επεισόδιο η Σαρλότ Μπροντέ [Sarah Churchill] μας μιλά και μας συστήνει την αδερφή της Έμιλι [Marian Seldes].
1967. Στο σουρεαλιστικό φιλμ Weekend του Jean-Luc Godard η Έμιλι Μπροντέ [Blandine Jeanson] εμφανίζεται ξεκάρφωτα σε μια σκηνή για να δώσει γεωγραφικές πληροφορίες σε έναν πρωταγωνιστή.
1973, The Brontes of Haworth. Η καλή ποιοτική βρετανική τηλεόραση με σκηνοθέτη τον Marc Miller και σεναριογράφο τον θεατρικό συγγραφέα Christopher Fry κατατροπώνει την "γελοία και αυθαίρετη" και γκλαμουράτη Αφοσίωσις. Ο Φράι είχε επιμεληθεί [1968-69] και την τηλεοπτική μεταφορά του βιβλίου της Αν Μπροντέ, The Tenant of Wildfell Hall. Ο ήρωας του βιβλίου είναι βασισμένος στο μέθυσο μονάκριβο αδελφό Μπράνγουελ Μπροντέ, που ήτανε λένε ιδιοφυία. Στην τηλεταινία τον υποδύεται ο κοκκινομάλλης Corin Redgrave [1939-2010], μεσαίος αδερφός της Vanessa [1937-] και της Lynn [1943-2010]. Αυτές κι αν είναι τραγικές και σατανικές συμπτώσεις!!!
1979, Οι αδερφές Μπροντέ [Les Soeurs Bronte] από τον Andre Techine. Κατά πολλούς, η καλύτερη μεταφορά της ζωής τους είναι τούτη εδώ η γαλλική ταινία. Το σενάριο συνυπογράφουν ο συνήθης ύποπτος Pascal Bonitzer. Έξοχοι στους ρόλους οι Marie-France Pisier, Isabelle Adjani, Isabelle Huppert και Pascal Greggory.
1983, Bronte ιρλανδική βερσιόν του Delbert Mann με την Julie Harris. Βασισμένο στο ραδιοφωνικό θεατρικό έργο του William Luce "Currer Bell, Esq." Ο τίτλος του θεατρικού αναφέρεται στη Σαρλότ. Οι τρεις αδερφές δημοσίευσαν και εξέδωσαν με τα ψευδώνυμα Currer, Ellis και Acton Bell.
2003, In Search of the Brontes. Δε γινόταν να μείνει αμέτοχο το BBC. Δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ από την Samira Osman και την βιογράφο τους Juliet Barker. Νέο αίμα και στο καστ: Victoria Hamilton, Elizabeth Hurran, Alexandra Milman και Jonathan McGuinness.
2013, Bronte. Από τη βρετανική Paramount σε σενάριο της γοργά ανερχόμενης Angela Workman. Στα υγρά ανεμοδαρμένα βαλτοτόπια του Yorkshire, τρεις κοπελίτσες που καθοδηγούνται από τον εκκεντρικό πατέρα και τον, εθισμένο σε ουσίες κι οινοπνεύματα, αδερφό, μεταμορφώνονται σε διάσημες συγγραφείς.