Πανδημιολογικά μουσικά σταυροδρόμια στο 61ο ΦΚΘ

61ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης με κάθε τρόπο, σινεμά με κάθε τρόπο και μέσο, λένε οι οργανωτές του. Cine-ma-non-troppo [όχι και τόσο] υποστηρίζουν κάποιοι άλλοι. Όπως και νάχει ξεκινάει και γίνεται. Ψηφιακά μόνον αλλά με την ευκαιρία να το παρακολουθήσει όλη η χώρα από τις οθόνες της και την άνεση που προσφέρει μια πανδημία. Το χιούμορ δεν του λείπει ούτε και η κλιματική του φαντασία. Τι μέρος του λόγου όμως είναι η μουσική που ακούμε στις ψηφιακές επιλογές του 61ου;

Οι ταινίες που εναντιοδρομούν σε μουσική τροχιά μετριούνται στα δάκτυλα του ενός χεριού.

Η πλέον αμφιλεγόμενη όλων είναι το Stardust. Ο ίδιος ο Bowie αφόρισε όποιον θελήσει να κάνει μια βιογραφική ταινία γι’ αυτόν μετά θάνατον. Ο γιος του, Duncan Jones, δεν έδωσε δικαιώματα από τα τραγούδια του γκλαμ-ροκ μεσσία. Όμως ο ουαλός σκηνοθέτης Γκάμπριελ Ρέιντζ δεν πτοήθηκε, επιστράτευσε το δημοσιογραφικό του δαιμόνιο και την πολύπειρη Anne Nikitin για να καλύψει το κενό και να μας αφηγηθεί πως ταξίδεψε και πως μεταμορφώθηκε ο νεαρός David σε άστρο-Ziggy.

Συζήτηση πολλή και σπουδαία αξίζει [κι ελπίζω να προκαλέσει] η άφρο-τζαζ περιπέτεια Ο Σαν Ρα στο Διάστημα. Κυρίως διότι θα δώσει δεύτερη ευκαιρία σε νέους και λιγότερο να επανεκτιμήσουμε την προσφορά του, έστω και με μισό αιώνα καθυστέρηση. Προφήτης, φαραωνικός ιερέας, σαμάνος, διαστημικός μουσικός, πιανίστας και οργανίστας, χρειάστηκε μόλις μια ταινία ν’ αναπτύξει όλη του τη φιλοσοφία ζωής, στάσης, βασιλείας, υστεροφημίας και επιστημονικής φαντασμαγορίας.

Σε ένα, πέρα από τα όρια της συνείδησης, ταξίδι, δύο δις έτη μπροστά, μας καλούν οι Πρώτοι και τελευταίοι άνθρωποι, μεταθανάτιο άσμα του ισλανδού μουσικού γκουρού Γιόχαν Γιόχανσον. Η αιφνίδια αναχώρησή του [Φλεβάρη του 2018] άφησε παρακαταθήκη και ευθύνη στους συνεργάτες [Yair Elazar Glotman και José Enrique Macián] να ολοκληρώσουν το έπος για την ημέρα που «ο ήλιος ξεθώριασε κι ο ουρανός γίνηκε μαύρος». Μίλησε και μιλά στις επόμενες γενιές με τη φωνή της αγαπημένης Tilda Swinton.

Μουσική και επανάσταση είναι οι βασικοί άξονες της πετυχημένης αγοραίας ιστορίας [Agora success stories] Με τα μάτια ανοιχτά της τυνήσιας Λεϊλά Μπουζίντ. Ποιο από τα δυο πρυτανεύει και ποιο πριμοδοτεί το άλλο, μένει να το δείτε και να το απολαύσετε, αν σας διέφυγε στον καιρό του. Ρεμπέτικα και Θεσσαλονίκη είναι οι πεντάγραμμες οδοί που βαδίζει ο ελληνογερμανός Μάρκος Παπαδόπουλος στη μετεμφυλιακή ταινία Σαρμάκο - Μια ιστορία του Βορρά, αποτίνοντας φόρο τιμής στην ταβέρνα Μακεδονικόν και στον συνονόματό του Βαμβακάρη.

Στον τομέα, τώρα, της κινηματογραφικής επένδυσης οι προτάσεις είναι πολλές και ποικίλες. Από τους κλασικούς Φρειδερίκο Σοπέν [Αγνώστων στοιχείων] και Olivier Alary [Η νύχτα των βασιλιάδων] μέχρι πρώιμο Jean-Michel Jarre [Το σύνδρομο του Αμβούργου] και όψιμους Akira Ifukube [Κινγκ Κονγκ εναντίον Γκοτζίλα], Warren Ellis [Ατίθασες] και Martin Todsharow στο βιογραφικό έπος του Roehler για τον Φασμπίντερ [Enfant Terrible].

Το μπουκέτο περιέχει κι άλλα λογιώ-λογιώ λουλούδια. Από τον Ίκαρο ΧΒ-1 φουτουριστή τσέχο Zdeněk Liška [Απαγορευμένος καρπός] ως τους βορειομακεδόνες ρέκτες Branislav Nikolov, Pece Trajkovski και Goce Jovanoski [Μυστικό συστατικό]. Κι ανάμεσα ελλοχεύουν οι κύριοι Mugison [Ο κήπος], John Parish [Γλήνι], Phil Mossman [Γελαστό πρόσωπο], Aaken [Μάνα μητέρα] και η κυρία Puce Mary [Αγριότοποι].

Στον ελλαδικό κινηματογραφικό στερέωμα προηγούνται οι τρεις κλασικοί: Πλέσσας [Μια τρελλή, τρελλή οικογένεια] Χατζηνάσιος [Πρωινή περίπολος] και Φάμπας [Ντάνιελ ’16]. Ο τελευταίος είναι μόνιμος συνεργάτης του Κουτσιαμπασάκου. Ακολουθούν κατά πόδας οι νεότεροι και καταξιωμένοι Νίκος Κυπουργός [Ράφτης], Μίνως Μάτσας [Πράσινη θάλασσα] και ο «Ροκ του Καραγκιόζη» Μπάμπης Παπαδόπουλος [Η μπαλάντα της τρύπιας καρδιάς]. Δυο συμμετοχές έχει μόνον ένας, ο Αλέξανδρος The Boy Βούλγαρης, στο δικό του πολυσυλλεκτικό Γυμναστήριο και στα διεθνώς διαγωνιζόμενα Μήλα του Χρήστου Νίκου.

Κάτι μου λέει ότι την παράσταση αρχικά κλέβει το επαπειλούμενο θεσσαλονικιώτικο σταυροδρόμι των πολιτισμών.

για Το Ροκ του Καραγκιόζη
για τα αρχαία της Βενιζέλου

Λίστα αναφερόμενων ταινιών

Stardust /αστερόσκονη [2020 ΗΒ, 109λ] Gabriel Range
Ο Σαν Ρα στο διάστημα /Space is the Place [1974 ΗΠ, 81λ] John Coney
Τελευταίοι και πρώτοι άνθρωποι /Last and First Men [2020 Ισλανδία, 71λ] Jóhann Jóhannsson
Με τα μάτια ανοιχτά /A peine j’ouvre les yeux /As I open my eyes [2015 Γαλλία /Τυνησία /Βέλγιο /ΗΑΕ, 102λ] Leyla Bouzid
Σαρμάκο: Μια ιστορία του Βορρά /Sarmako - A tale of the North [2020 Ελλάς, 115λ] Μάρκος Παπαδόπουλος / Marco Papadopoulos
Αγνώστων στοιχείων /Neidentificat /Unidentified [2020 Ρουμανία, 123λ] Bogdan George Apetri
Η νύχτα των βασιλιάδων /La nuit des rois /Night of the Kings [2020 Γαλλία /Ακτή Ελεφαντοστού /Καναδάς /Σενεγάλη, 92λ] Philippe Lacôte
Το σύνδρομο του Αμβούργου /Die Hamburger Krankheit /The Hamburg syndrome [1979 Δ. Γερμανία /Γαλλία, 105λ] Peter Fleischmann
Κινγκ Κονγκ εναντίον Γκοτζίλα /Kingu Kongu tai Gojira /King Kong vs. Godzilla [1962 Ιαπωνία, 90λ] Ishiro Hōnda
Ατίθασες /Mustang [2015 Τουρκία /Γαλλία /Γερμανία /Κατάρ, 94λ] Deniz Gamze Ergüven
Enfant Terrible /το τρομερό παιδί [2020 Γερμανία, 134λ] Oskar Roehler
Απαγορευμένος καρπός /Ovoce stromů rajských jíme /Fruit of Paradise [1969 Τσεχοσλοβακία, 95λ] Vera Chitilova
Μυστικό συστατικό /Iscelitel /Secret ingredient [2017 Βόρεια Μακεδονία /Ελλάς, 104λ] Gjorce Stavreski
Ο κήπος /Gullregn /The garden [2020 Ισλανδία /Πολωνία, 115λ] Ragnar Bragason
Γλήνι /Muidhond /Tench [2019 Βέλγιο /Ολλανδία, 99λ] Patrice Toye
Γελαστό πρόσωπο /Funny Face [2019 ΗΠ, 95λ] Tim Sutton
Μάνα μητέρα /Asa Ga Kuru /True mothers [2020 Ιαπωνία, 140λ] Naomi Kawase
Αγριότοποι /Kød & Blod /Wildland [2020 Δανία, 88λ] Jeanette Nordahl
Μια τρελλή, τρελλή οικογένεια /A crazy, crazy family [1965 Ελλάς, 100λ] Ντίνος Δημόπουλος / Dinos Dimopoulos
Πρωινή περίπολος /Morning patrol [1987 Ελλάς, 105λ] Νίκος Νικολαΐδης / Νikos Nikolaidis
Ντάνιελ ’16 /Daniel ’16 [2020 Ελλάς, 101λ] Δημήτρης Κουτσιαμπασάκος / Dimitris Koutsiabasakos
Ράφτης /Tailor [2020 Ελλάς /Γερμανία /Βέλγιο, 100λ] Sonia Liza Kenterman
Πράσινη θάλασσα /Green sea [2020 Ελλάς /Γερμανία, 95λ] Αγγελική Αντωνίου / Angeliki Antoniou
Η μπαλάντα της τρύπιας καρδιάς /Ballad for a pierced heart [2019 Ελλάς /Κύπρος /Γαλλία /Γερμανία, 140λ] Γιάννης Οικονομίδης / Yannis Economides
Γυμναστήριο /Gym [2020 Ελλάς, 166λ] Αλέξανδρος Βούλγαρης / Alexandros Voulgaris (The Boy)
Μήλα /Apples [2020 Ελλάς /Πολωνία /Σλοβενία, 89λ] Χρήστος Νίκου / Christos Nikou