Σήλα Στήβενσον - Δρόμος μακρύς (θέατρο)

Θέατρο Ορφέας. Σκηνή Ανδρέας Βουτσινάς

Σ' ένα διήγημα του Κάρλος Φουέντες απ' το Όλες οι ευτυχισμένες οικογένειες μια μητέρα αλληλογραφεί με τον δολοφόνο της κόρης της, με την επιθυμία να του γνωρίσει ποια πραγματικά ήταν. Τόσο εκείνη όσο και ο φυλακισμένος συναντήθηκαν στον κοινό δρόμο προς μια νέα ζωή. Εδώ είναι ο γιος της οικογένειας εκείνος που δολοφονήθηκε από μια νεαρή γυναίκα και ήδη από την έναρξη - που κατακλύζεται από μια επαναληπτική, βιομηχανική μουσική - τα τρία εναπομείναντα μέλη (μητέρα - πατέρας - δεύτερος γιος) και η αυτουργός μονολογούν για την δραματική μεταλλαγή της ζωής τους.

Πώς χειρίζεται κανείς κάτι τέτοιο; Η μητέρα είναι σαστισμένη και οργισμένη, θέλει να εξαφανίσει από προσώπου γης την γυναίκα. Διατηρεί την στάχτη του νεκρού, βλέπει ανταύγειες μέσα της, βέβαιη πως εκείνος λάμπει ακόμα κι έτσι. Κρατάει τα ρούχα του γιατί δεν αποκλείει την επιστροφή του. Ο πατέρας εκπλήσσεται με την χολή που βγαίνει απ' το στόμα του, αισθάνεται παγιδευμένος στον εαυτό του, δεν τον αναγνωρίζει. Ήλπιζε πως υπάρχει κάποιο κατάλληλο χάπι για την περίσταση αλλά τίποτα... η μόνη λύση είναι να τρέχει συνεχώς. Πρώτα σαν άσκηση, μετά σαν λαχανιαστή πανικόβλητη φυγή απ' τις σκέψεις, μέχρι να στραφεί εξαντλημένος στο ποτό. Δεκάδες ερωτήματα τρυπούν την σκέψη τους. Τι γίνεται όταν σε μαχαιρώνουν; εκκρίνεται αδρεναλίνη όπως λένε, σαρώνουν οι ορμόνες; Αν είναι τώρα με τον Θεό, όπως τους λένε, γιατί ο Θεός δεν τον προστάτεψε προηγουμένως; Γιατί ο κόσμος αλλάζει πεζοδρόμιο και κανείς δεν ξέρει τι να σου πει, μόνο ρίχνει κλεφτές ματιές οίκτου; Και οι ειδικοί που καλούνται να βοηθήσουν σ' αυτές τις περιπτώσεις; Μαλάκες που πίνουν το τσάι τους και σε ρωτάνε πώς νοιώθεις. Ζουν από τη θλίψη σου.

Μόνο ο γιος προσπαθεί να κρατηθεί την επιφάνεια, αντιλαμβανόμενος πως δεν μπορεί για πολύ να συνεχιστεί η ζωή σ' αυτό το καταθλιπτικό μαυσωλείο. Προσπαθεί να τους ξυπνήσει, φωνάζει πως η ζωή πρέπει να συνεχιστεί, να μην κάνει ένας νεκρός κουμάντο στη ζωή μας! Πως η αυτουργός λες κι έχει πάρει τη θέση του, έγινε κομμάτι απ' την ζωή τους, μόνο που δεν έχει μετακομίσει σπίτι τους. Όταν η μητέρα συνειδητοποιήσει πως είναι πλέον αναπόσπαστα δεμένη μαζί της, τολμάει το ατόλμητο. Αν εκείνος είναι περισσότερο παρών από ποτέ - και εντελώς απών, τότε ίσως εκείνη πρέπει να μετατραπεί σε κάτι άλλο. Ο δρόμος προς την συνάντησή τους θα είναι μακρύς και δύσβατος.

Η Βρετανίδα συγγραφέας (που ξεκίνησε με θεατρικά έργα για το ραδιόφωνο του BBC και συνέχισε προς το σανίδι το 1996 με το επιτυχές The memory of water) βεβαιώθηκε πως οι περισσότεροι από τους κρατούμενους είχαν υποστεί σημαντική ζημιά πολύ προτού καταλήξουν στη φυλακή (προερχόμενοι συνήθως από ένα χαοτικό και δηλητηριώδες κοκτέιλ δραματικών συγκυριών) και συμμετείχε στον αγώνα ορισμένων να κατανοήσουν και ν' αντιληφθούν τα εγκλήματά τους. Ο Μακρύς Δρόμος γράφτηκε μετά από πολύχρονη έρευνα στις φυλακές του Λονδίνου και σε συνεργασία με το Πρόγραμμα της Συγχώρεσης του αγγλικού Υπουργείου Δικαιοσύνης (άσχετο με θρησκείες και εκκλησίες) που λειτουργεί σε φυλακές, σχολεία, κοινότητες επανένταξης, ενδιαφερόμενες ομάδες κ.λπ. και επικεντρώνεται στην πρακτική, όχι θεωρητική, συγχώρηση, συμφιλίωση και επίλυση διαφορών. Στο σχετικό σάιτ (www.theforgivenessproject.com) περιλαμβάνονται οι ιστορίες που ακούγονται στις εκδηλώσεις τους ή εξομολογούνται οι ίδιοι οι κρατούμενοι.

Σ' ένα τέτοιο έργο, που γράφτηκε για να παιχτεί και στις φυλακές, εξ ου και η συχνή κι επιτατική στροφή προς το κοινό, όπου καίει συνεχώς το ερώτημα πώς μπορεί τελικά να λειτουργήσει η συγχώρεση για τους κρατούμενους και πώς να ξεκινήσει μια νέα ζωή για "θύτες" και "θύματα", το σκηνικό ενός απλού τραπεζιού ήταν αρκετό, καθώς το έργο εναλλασσόταν ανάμεσα στο σπίτι τους και στη φυλακή της (οι όροι μπορούν και να αντιστραφούν), οι ηθοποιοί υπήρξαν ως την άκρη πειστικοί και το κείμενο μοίραζε γερές μαχαιριές στο μυαλό.

Σκηνοθ. Χρήστος Καρχαδάκης, μτφ.: Δημήτρης Μοθωναίος - Βάσια Παναγοπούλου, σκην. - κοστ.: Μυρτώ Αναστασοπούλου, φωτ.: Κατερίνα Μαραγκουδάκη, βοηθ. σκηνοθ. Αρσένης Γρίμμας. / Παίζουν (αλφαβ.): Κατερίνα Διδασκάλου, Χρήστος Καρτέρης, Μέλπω Κωστή, Αγγελική Λάμπρη, Χριστόδουλος Στυλιανού. / Θέατρο Ορφέας, Σκηνή Ανδρέας Βουτσινάς / Δευτ - Τρ. 21:15 / 90΄ / (Sheilagh Stephenson, The Long Road, 2008).