Σινέ-MiC

Όταν η ίδια η σκηνοθέτις Amy Berg δηλώνει ότι το “It's Never Over, Jeff Buckley” «… «είναι μια αισθηματική ιστορία που αφορά έναν από τους αγαπημένους μου καλλιτέχνες, δοσμένη μέσα από τα λόγια των ανθρώπων που εκείνος αγαπούσε», γνωρίζεις καλά τις σημαντικές παραμέτρους του, πριν καν το παρακολουθήσεις. Αυτό που άμεσα υποθέτεις και αποδεικνύεται απόλυτα αληθινό και κομβικό για το όλο όμορφο αποτέλεσμα, είναι ότι θα δεις ένα (υπερ)ευαίσθητο και συναισθηματικά φορτισμένο φιλμ για αυτόν τον εξαιρετικό μουσικό, που μας στοίχειωσε με το ντεμπούτο και ταυτόχρονα κύκνειο άσμα του. Καμία έκπληξη, λοιπόν. Απλά, δε γινόταν αλλιώς.

Δεν είναι η πρώτη φορά που η Amy Berg υπογράφει τη σκηνοθεσία ενός rock-doc, δεδομένου του “Janis: Little Girl Blue” (2015) που αφορά την Janis Joplin, έχοντας στο μεταξύ γίνει γνωστή με το “Deliver Us from Evil” (2006). Το “It's Never Over, Jeff Buckley” αποσκοπεί να δώσει μέσα σε εκατόν έξι λεπτά την προσωπικότητα, την καριέρα και γενικότερα τη ζωή του προικισμένου αυτού μουσικού και κατά κάποιον τρόπο «μεροληπτεί», όχι μόνο μη εστιάζοντας, αλλά αναφέροντας εν συντομία τα έσχατα γεγονότα που σχετίζονται με την πρόωρη δύση της ζωής του που συνέβη στις 29 Μαΐου του 1997, ενώ ήταν τριάντα ετών. Δηλαδή σε μια εποχή που ήδη θεωρούσε τον εαυτό του “Too young to hold on, and too old to just break free and run”.

Είναι μια behind-the-music ταινία που έχει κάτι για όλους. Πολλές φωτογραφίες και οικογενειακά βίντεο, τα έξοδα για την ψηφιοποίηση των οποίων ανέλαβε ο executive producer και δηλωμένος οπαδός του Brad Pitt, που επανειλημμένα είχε εκφράσει την πρόθεσή του να χρηματοδοτήσει ένα biopic για τον Jeff. Επίσης, βλέπουμε ιδιόχειρες σημειώσεις του Jeff, ακούμε σπάνιες ιδιωτικές και μη ηχογραφήσεις, αλλά και συνεντεύξεις με άτομα του οικογενειακού του περιβάλλοντος, φίλους και μουσικούς, που δεν θυμίζουν απλά όσα με αρκετή λεπτομέρεια γνωρίζουμε, αλλά κυρίως αποκαλύπτουν πτυχές της προσωπικότητας και του ταλέντου του που δεν έχουν προβληθεί ιδιαίτερα ή παρέμεναν άγνωστες. Το φιλμ έχει κάπως λιγότερη μουσική από όση αρχικά θα περίμενε κανείς και περισσότερα λόγια. Κι αυτό δεν αποδείχτηκε άστοχο. Με άλλα λόγια, έχουμε να κάνουμε με πραγματικά ενδιαφέρουσες αφηγήσεις, που θέλεις να ακούσεις ολόκληρες, χωρίς να τις προσπερνάς για να εστιάσεις στα μουσικά μέρη. Ακούγεται η μητέρα του Mary Guibert, τα μέλη της μπάντας του Mick Grøndahl και Matt Johnson, όπως και οι πρώην φιλενάδες του Rebecca Moore και Joan Wasser, αλλά και μερικοί άλλοι. Η Berg χρειάστηκε δέκα χρόνια μέχρι να εξασφαλίσει τα σχετικά δικαιώματα και άλλα πέντε για να ολοκληρώσει την παραγωγή.

Έχουμε να κάνουμε με μια αφήγηση που ακολουθεί τη χρονολογική διαδοχή των γεγονότων, την οποία όμως φορτίζει ιδιαίτερα συναισθηματικά, με τον τρόπο που ο ίδιος ο Jeff αντιμετώπιζε τη μουσική του. Εστιάζει εξίσου, αν όχι περισσότερο, στις ευαισθησίες του χαρακτήρα του, ανοίγοντας με το συγκεκριμένο κλειδί την πόρτα για την καλύτερη κατανόηση και βίωση των τραγουδιών του. Παίρνοντας παράλληλα και το επίσης τίμιο «ρίσκο» της ειλικρίνειας, διακινδυνεύει να υπερτερήσει σε κάποιους το λυπητερό προφίλ του μουσικού αυτού πορτρέτου, σε βάρος του αναγωγικού μελαγχολικού που τον έκανε να πετάξει τόσο σύντομα σε κορυφές που πατήθηκαν από λίγους, οι οποίοι είχαν ποσοτικά ανάλογη δημιουργία. Κι ήταν αυτή ακριβώς η μετάβαση προς μια καταξίωση που δεν είχε προλάβει καλά-καλά να ονειρευτεί, πόσο μάλλον να βιώσει σταδιακά, που βάρυνε την καρδιά του, μαζί με το άγχος να γράψει τραγούδια για το δεύτερο άλμπουμ, αλλά και την κληρονομιά του απόντα πατέρα που όμως ήταν εκ των πραγμάτων παρών στη συνείδηση του κοινού. Του τεράστιου Tim Buckley, ο οποίος έφυγε από το σπίτι όταν ο Jeff ήταν έξι μηνών, αφήνοντάς τον με την δεκαοκτάχρονη μετανάστιδα από τον Παναμά μητέρα του. Ενός πατέρα που γνώρισε σε μια συναυλία και εκείνος δέχτηκε να τον πάρει για μία εβδομάδα να μείνει μαζί με τη νέα του οικογένεια, αλλά τελικά τον έστειλε πίσω με το λεωφορείο σε τέσσερις ημέρες, δίνοντάς του ένα φακελάκι σπίρτα πάνω στο οποίο είχε γράψει τον τηλεφωνικό του αριθμό και τη φράση “Love you”. Λίγες εβδομάδες αργότερα, η ζωή του Tim τελείωσε στα εικοσιοκτώ του χρόνια από υπερβολική δόση ηρωίνης. Το βάρος αυτό προκύπτει ανάγλυφα όταν τον ακούμε να απαντά στην ερώτηση δημοσιογράφου για το τι είχε κληρονομήσει από τον πατέρα του: «Ανθρώπους που θυμούνται τον πατέρα μου. Επόμενη ερώτηση».

Κι όμως, πιθανότατα είχε κληρονομήσει το εξαιρετικό του ταλέντο, την υπερευαίσθητη και διεισδυτική δημιουργική ματιά του, αλλά και την χαρισματική φωνή του. Πώς διοχετεύτηκαν αυτά τα χαρίσματα; Ακούμε τον ίδιο να λέει ότι: «Οι κύριες μουσικές μου επιρροές είναι η αγάπη, ο θυμός, η κατάθλιψη, η χαρά και οι Led Zeppelin». Όταν ο πατριός του άκουγε σε μεγάλη ένταση Led Zeppelin, εκείνος ξάπλωνε πάνω στα ηχεία, για να δονείται ολόκληρο το σώμα του. Λάτρευε ακόμα τους Nina Simone, Édith Piaf, Judy Garland, Al Di Meola, Nusrat Fateh Ali Khan (τον αποκάλεσε «δικό του Elvis»), Soundgarden, Bill Evans και Shostakovich, ενώ δήλωσε πως οι Led Zeppelin του άλλαξαν τη ζωή. Όταν μάλιστα πήγε σε συναυλία τους, ο Robert Plant από σκηνής δήλωσε ότι ο Jeff ήταν ο καλύτερος τραγουδιστής της γενιάς του και ότι το “Grace” ήταν ένα πολύ σημαντικό άλμπουμ, με τον Jeff να γίνεται κάτασπρος και να εξαφανίζεται επί δύο ημέρες από το σοκ.

Το ομορφότερο μέρος του φιλμ αφορά την αριστοτεχνικά και ποιητικά δοσμένη αφήγηση της ιστορίας στο cafe Sin-é του East Village, μια ηχητική γεύση από την οποία είχαμε στο EP “Live at Sin-é”, όπου ξεκίνησε να δουλεύει και να παίζει ζωντανά αρχικά ενώπιον ελαχίστων και σύντομα σε πολυπληθές ακροατήριο. Η Rebecca Moore μας αφηγείται με τρυφερότητα, πόνο και αξιοπρέπεια τα γεγονότα που σημάδεψαν τη ζωή του (αλλά και τη δική της) στον τόπο όπου τον άκουσαν υπεύθυνοι δισκογραφικών εταιρειών και έδωσαν αγώνα για την υπογραφή του, με την Columbia να κερδίζει τις άλλες στο νήμα. Περιορίζοντας στο ελάχιστο δυνατό τα σπόιλερς, προσθέτω ότι μαθαίνουμε το πόσο καλός ήταν ο Jeff στις μιμήσεις αρκετών τραγουδιστών, ξεκινώντας από τον Nusrat Fateh Ali Khan και φτάνοντας στον Sting όταν ερμήνευε το “Roxanne”.

«Χωρίς φυσιολογική ζωή, δεν υπάρχει τέχνη», δηλώνει ο Jeff, ενώ η Moore ομολογεί πως, ακόμα και όταν αυτός γνώριζε το απόγειο της επιτυχίας του, ο ανασφαλής εαυτός του ήταν πάντοτε παρών. Προς το τέλος ακούμε το ηχογραφημένο στον αυτόματο τηλεφωνητή μήνυμα προς τη μητέρα του: «Ό,τι πέρασες στο σπίτι, είναι μέσα μου. Γι’ αυτό ξέρω πώς να πληγώνω τους ανθρώπους». Την εποχή εκείνη, η εσωτερική του δυσφορία αυξανόταν και από το γεγονός ότι νόμιζε πως θα πέθαινε από όγκο στον εγκέφαλο. Κατά τη γνώμη μου, πολύ ορθά δε δίνεται βαρύτητα στα όσα συνέβησαν λίγο πριν ο Jeff χάσει τη ζωή του από πνιγμό, μη δίνοντας συνέχεια στις θεωρίες που έχουν διατυπωθεί. Απλά επισημαίνεται ότι στον οργανισμό του βρέθηκε ποσότητα αλκοόλ που αντιστοιχεί μόνο σε μία μπύρα, παράλληλα με την επιβεβαίωση ενός ψυχωσικού επεισοδίου, της μανιοκατάλθιψης από την οποία πίστευε ο ίδιος ότι έπασχε, όπως αναφέρουν μερικοί φίλοι του στις συνεντεύξεις τους, αλλά και της τηλεφωνικής επικοινωνίας με όλους αυτούς τις εβδομάδες πριν φύγει.

Η Moore λέει ότι ο Jeff «Επιθυμούσε να τον συμπαθούν και να τον αγαπούν». Η Amy Berg δήλωσε ότι με το φιλμ αυτό «Προσπαθούσα να κατανοήσω γιατί τον αγαπώ τόσο πολύ, αλλά τελικά δεν υπάρχουν λόγια για να εξηγήσεις τον Jeff Buckley». Υποθέτω πως η Amy θα ήθελε ο στίχος “It’s never over / She is the tear that hangs inside my soul forever” να αναφέρεται και σε αυτήν. Αυτό όμως που μπορώ να πω με σιγουριά, είναι ότι μετά την ολοκλήρωση του συγκεκριμένου rock-doc, έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι της, για να το δικαιούται.