Slasher movies: πλήρης εναλλακτικός οδηγός επιμόρφωσης και επιβίωσης

Βρετανική ύπαιθρος: Βρισκόμαστε στις εξοχές του Kent και συγκεκριμένα στο σαλόνι μιας καλοδιατηρημένης έπαυλης που χτίστηκε τον ύστερο μεσαίωνα. Δύο ηλικιωμένοι κοστουμαρισμένοι ευγενείς πίνουν με μικρές γουλιές το αχνιστό τσάι τους, μέσα από Churchill Blue Willow πορσελάνινα φλυτζάνια, κρατώντας τα μικρά δάκτυλα των χεριών τους τεντωμένα. Μπροστά τους απλώνονται μέσα από το κεντρικό bay παράθυρο απέραντα λιβάδια, με διάσπαρτες αγελάδες που βόσκουν το νοτισμένο γρασίδι. Επικρατεί απόλυτη σιγή, η οποία διακόπτεται μόνο περιστασιακά από απαλά κλινγκ, καθώς τα φλυτζάνια αγγίζουν τα πιατάκια τους. Ξάφνου, μια εύλογη απορία εκφράζεται:

- «Σεβαστέ Λόρδε Ρογήρε, ποία εστί η διαφορά μεταξύ slasher και splatter;»

- «Ουσιαστικώς ουδεμία, προσφιλέστατε Δούκα Κάθμπερτ. Μην απατάσθε. Αύτα εισίν κατεσκευασθένα προς ευρείαν κατανάλωσιν και δια λόγους εμπορικής σκοπιμότητος. Έκαστον slasher εστί άνευ ετέρου και splatter, πλην όμως splatter δεν αποτελεί παν slasher. Στοιχειώδες, αγαπητέ. Παρακαλώ ανατρέξατε στην ετυμολογία της λέξεως και θα έχετε την απάντησιν».

Ταυτόχρονα, κάπου στην Ελλάδα: Πράγματι, ο Λόρδος είναι καλά διαβασμένος. Και, στην προκειμένη περίπτωση, μας δίνει έμπρακτα αφορμή για να αποδομήσουμε με το δέοντα σεβασμό τη slasher ετικέτα, της οποίας η αγκαλιά αποδείχτηκε τόσο μεγάλη, ώστε να χωρέσει και ταινίες που δεν περιλάμβαναν αποκλειστικά μαχαιροβγάλτες δολοφόνους. Άλλωστε στις μέρες μας, δε νοείται οποιοδήποτε αφιέρωμα χωρίς έστω μια τόση δα αποδόμηση. Τούτου δεδομένου, που θα έλεγε κι ο εμβριθής Ρογήρος, μπορούμε να διαμορφώσουμε έναν ευσύνοπτο, πλην όμως πλήρη και χρηστικό εναλλακτικό οδηγό επιμόρφωσης και επιβίωσης, που θα στέκεται μεν ευλαβικά απέναντι στο slasher δόγμα, πλην όμως κατ’ ανάγκη θα λοξοκοιτάζει αποσπασματικά προς λοιπά συγγενή είδη.

Επιλεκτικός οδηγός επιμόρφωσης

Δοσμένος με τρόπο που απευθύνεται να ευαρεστήσει τόσο τους εξοικειωμένους, όσο και τους αμύητους. Χωρίς χιλιοειπωμένους μάλλον περιττούς ορισμούς, οριοθετήσεις μεταξύ συγγενών ειδών, επιστημονικές αναλύσεις περί κοινωνικοπολιτικών αιτίων που ώθησαν στην άνθισή τους, αιμοσταγείς βερμπαλισμούς και ανώφελους εκθειασμούς, αλλά με κοφτερή (χμ, καλώς ήρθατε) ματιά και τρομακτική (ουπς, μόλις ξεκινήσαμε) όρεξη για το αναμφίβολα διασκεδαστικό αυτό σινεμά που ομορφαίνει τις ξάγρυπνες νύχτες σας. Να ξέρετε πάντως ότι όλοι εμείς οι υπόλοιποι αφού βλέπουμε τέτοιες ταινίες, κοιμόμαστε σαν μωρά (όχι πάντως της Ρόζμαρι). Ταινίες slasher, λοιπόν. Ένα πλήρες οικοσύστημα, με δικούς του κανόνες και ακραία έντονα συναισθήματα. Τι θα πρέπει να γνωρίζω;

Ταινίες slasher πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν. Όταν όμως αναφερόμαστε σε αυτές, θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι ο Χρυσούς Αιών τους κράτησε μονάχα εφτά χρόνια: από το 1978 μέχρι το 1984.

Κοινή συνισταμένη τους είναι ότι ο δολοφόνος είναι ο απόλυτος (έκφραση ‘80s, για να ακριβολογούμε και μάλιστα με υπερτονισμό του άρθρου) σταρ του φιλμ και όλοι οι άλλοι ηθοποιοί απλοί δορυφόροι που κινούνται γύρω από αυτόν, όντας προορισμένοι να χαθούν στη μαύρη τρύπα του σύμπαντός του. Άντε, με κάποιες ελάχιστες εξαιρέσεις, όπως στην περίπτωση που η μαμά σου έχει πρωταγωνιστήσει στο “Psycho” (να την πάλι η προοικονομία). Με άλλα λόγια, στα slasher ο antagonist είναι πάνω από τον protagonist, που θα έλεγε κι ο Λόρδος Ρογήρος.

O δολοφόνος πετάγεται από κάθε πιθανό και κυρίως απίθανο σημείο, συνοδευόμενος από κοψοχολιάσματα, ενώ είναι σκηνοθετική αδεία πανταχού παρών.

Εκτός από το δράστη, στο επίκεντρο βρίσκονται οι δολοφονίες. Μάλιστα, πολύ σύντομα αναπτύχθηκε μια τάση, που εξελίχθηκε σε αυτοσκοπό, κατά την οποία αυτές επιβάλλεται να χαρακτηρίζονται από εφευρετικότητα και αυτοσαρκασμό.

Παντού υπάρχει, όχι μόνο ένας μύθος, αλλά και μια μυθική παρέα νεαρών υποψήφιων θυμάτων, με κάποια κοινά σχεδόν σε όλες τις ταινίες χαρακτηριστικά. Ανάμεσά τους συναντάμε το σπασίκλα, το αθληταρά, τον επιρρεπή στις ουσίες, την πεταχτούλα και την παρθένα. Χρειάζεται να πω ποια απομένει για την τελική αναμέτρηση;

Κατά ένα τρόπο απολύτως κατανοητό κυρίως στους φανς του είδους, οι ταινίες αυτές έχουν πολλά στοιχεία κωμωδίας. Κάποιες μάλιστα φορές, ο τρόμος απλά υπάρχει για να εκτοξεύσει το γέλιο.

Σε επίσημο γκάλοπ που έγινε τη δεκαετία του ’80 καταγράφηκε ότι το 45% εκείνων που βλέπουν ταινίες slasher είναι έφηβοι και το 55% γυναίκες. Πλην όμως, κάτι τέτοιο αποτέλεσμα το λες προεκλογικό και συνεπώς καθόλου μνημείο αξιοπιστίας, αφού οι μόνοι άντρες που απομένουν για να τις παρακολουθούν δε μπορεί παρά να είναι έφηβοι.

Είτε συμφωνείτε, είτε διαφωνείτε, η πρώτη καθαρόαιμη slasher ταινία θεωρείται το “Halloween” (1978), μάλλον επειδή έκανε τόσο δημοφιλές το είδος.

Το πρώτο slasher θύμα αποτέλεσε η Ιουδήθ Μάιερς, ηρωικώς πεσούσα έμπροσθεν του μπουντουάρ της καθώς χτενιζόταν, από τη μάχαιρα του αδελφού της Μιχαήλ. Η κλασική αυτή εισαγωγική της ταινίας σκηνή γυρίστηκε με Panaglide camera, με τρόπο ώστε να είναι δοσμένη μέσα από τα μάτια του μικρού σλασερά.

Μπορεί ένα θύμα να μην έρχεται σε άμεση επαφή με το δολοφόνο του, αλλά αυτός είτε να τρυπώνει μέσα από τα όνειρα στην πραγματικότητα (Freddy), είτε να κάνει μέσω άλλων ντιλίβερι, αφού ο ίδιος ου δύναται φονεύσει (Chacky). Απ’ όλα έχει ο μπαξές.

Η αγαπημένη slasher ταινία του Stephen King είναι το Maniac. Μόνο και μόνο εξ αυτού, φαντάζομαι ότι θα έβλεπε γουέστερν και πάντα θα ήταν με το μέρος των Απάτσι…

Είναι αστικός μύθος το ότι το Texas Chainsaw Massacre βασίστηκε σε αληθινή ιστορία. Αυτό που αποτέλεσε όμως έμπνευση για το ψυχωφέλιμο (όσο για το σώμα, μην ψάχνετε καλύτερα για ωφέλειες) σενάριό του ήταν η δράση του Ed Gein, γνωστού και ως Butcher of Plainfield ή Plainfield Ghoul. Χωρίς περαιτέρω σχόλια.

Προοικονομίας εξήγησις: Η Janet Leigh έπαιξε στο “Psycho” και η κόρη της Jamie Leigh Curtis στο “Halloween”. Με άλλα λόγια, οι πρωταγωνίστριες του άτυπου πρώτου slasher και του με τη βούλα καθαρόαιμου απέδειξαν στην πράξη και κυριολεκτικά ότι το αίμα νερό δε γίνεται. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι δεν αναμειγνύονται, ιδιαίτερα σε ντουζιέρες. Και το υπερβατικό: τι κι αν η μαμά πέθανε και η κόρη τη σκαπούλαρε; Και οι δυο τους έπαιξαν το 1998 παρεούλα στο “Halloween H20: 20 Years Later”. “They Live”, που έλεγε σε άλλη του ταινία ο κύριος σκηνοθέτης του πρώτου και ορίτζιναλ.

Το τρομερά κορυφαίο ηχητικό που ακούγεται ως “ch, ch, ah, ah” και καλωσορίζει συχνά τον Jason Voorhees στο πλάνο, οφείλεται στο συνθέτη Harry Manfrendini. Αυτός το εμπνεύστηκε επειδή το σενάριο ήθελε τη μητέρα του Ιάσονα να ακούει τη φωνή του νεκρού γιού της να της λέει: “Kill mummy, kill”, την οποία ο ίδιος περίκοψε σε “Kih… ma… kih…”. Ναι, σας καταλαβαίνω. Πάρτε μια ανάσα. Τώρα, αν με ρωτήσετε γιατί αυτό εξακολουθεί να ακούγεται και έγινε σήμα κατατεθέν μετά το πρώτο μέρος του “Friday the 13th”, δεδομένου ότι η μαμά είχε πάει περίπατο, δεν δύναμαι να υποθέσω. Και, έτσι για το γλέντι της υπόθεσης, ας δώσω τον Harry στεγνά: μήπως, λέω μήπως, είχε κατά νου το “Kill, Baby... Kill!” (aka “Operazione Paura, Curse of the Dead” του 1966;

Και μια τραγική αποκάλυψη: η καλτ σκηνή δολοφονίας στο “Friday the 13th Part 2”, με το δόρυ και το ζεύγος εν περιπτύξει (επιβεβλημένη η καθαρεύουσα, διότι μας διαβάζουν και μικρά παιδιά) είναι ξεπατικωτούρα (βρισκόμαστε στα ‘80s, μιλάμε όπως στα ‘80s) της ολόιδιας στο “A Bay of Blood” (1971) του Mario Bava. Με άλλα λόγια, μπορεί μεν η αγάπη να άργησε μια μέρα, αλλά η αντιγραφή το πήρε πιο χαλαρά και άργησε έντεκα χρόνια.

Πλήρης οδηγός επιβίωσης

Καταρτισμένος ύστερα από πολυετή μελέτη και δοσμένος χρηστικά μέσα από λατρεμένα κλισέ, λίστες ταινιών προς παρακολούθηση και εξοικείωση με τις μεθόδους των δραστών, πορτρέτα δολοφόνων, ανθολογία χαρακτηριστικών φονικών και χαρακτηριστικά σάουντρακ. Το νου σας, λοιπόν…

Τα λατρεμένα κλισέ

Ναι, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι τα slasher είναι το κινηματογραφικό είδος με τα περισσότερα κλισέ, που τηρούνται ευλαβικά από κάθε σεναριογράφο και σκηνοθέτη. Όσο πιο παλιά είναι τα κλισέ -και τα περισσότερα ανατρέχουν στις απαρχές του είδους- τόσο πιο τοτέμ θεωρούνται. Δεν τα πειράζεις αυτά. Αν όμως κάποιος βλάσφημος επιχειρήσει να τα καταλύσει, τότε αυτόματα γίνεται αποσυνάγωγος. Εδώ δε χωράνε εκπτώσεις στη φράση «θα σέβεσαι». Το φανατικό κοινό όχι μόνο δεν τα βαριέται ποτέ, αλλά πηγαίνει σε αυτές τις ταινίες για να τα δει να επαναλαμβάνονται. Πέρα από αυτά, ας γίνει ό,τι θέλει. Ας δούμε τώρα ποια είναι τα κυριότερα από αυτά.

Ματαιότης ματαιοτήτων μεν, αλλά εδώ ο δολοφόνος δεν πεθαίνει ποτέ. Απέθαντος! Σαν άλλος Bela Lugosi των Bauhaus. Όταν θέλει η νύφη κι ο γαμπρός, τύφλα να ‘χει και ο θάνατος αυτός. Συναινετικά λοιπόν, αφού και το κοινό δε μπορεί όχι μόνο να ανεχθεί, αλλά ούτε καν να διανοηθεί ότι ο φονιάς θα φονευθεί (σύστοιχο… υποκείμενο).  

Τις περισσότερες φορές το πρώτο θύμα είναι γυναίκα (κατά κανόνα ξανθιά, είτε βαμμένη, είτε φυσική) ή κάποιος που δεν έχει λευκό χρώμα δέρματος. Ναι, έχετε δίκιο, γι’ αυτό έχουν επικριθεί πολύ από διάφορες αντιρατσιστικές ή και φεμινιστικές οργανώσεις, με αποτέλεσμα το κλισέ αυτό να διαφοροποιηθεί αρκετά από τα ‘00’s, αν και όλο και θα βρεις κάποια απομεινάρια του. «Δε μπορείς να διδάξεις ένα γέρικο σκυλί νέα κόλπα», θα πρόσθετε εδώ ο Δούκας Κάθμπερτ.

Ενώ, ως εκ της ετυμολογίας της λέξης slasher, στις ταινίες αυτές τα φονικά μέσα θα έπρεπε να είναι αποκλειστικά κοφτερά, εκτός από τα αρχέτυπα κουζινικά και τους μπαλτάδες, συναντάται κάθε είδους απίθανο αντικείμενο, όπως κηπουρικά εργαλεία, τρυπάνια, τιρμπουσόν, χορτοκοπτικές μηχανές, υπνόσακοι ή πιστόλια paintball.

Ο δολοφόνος δεν είναι κι ο πιο κοινωνικός τύπος, οπότε δεν προβληματίζεται ποτέ με πεζά πράγματα όπως η αποστήθιση του ρόλου του. Βέβαια, ούτε κι εσύ προβληματίζεσαι που είναι σταρ του βωβού κινηματογράφου. Άλλωστε, δεν πας να τον δεις για να σου αναλύει τον «Οδυσσέα» του Τζέιμς Τζόις, ούτε τη «Φαινομενολογία του Νου» του Γκέοργκ Βίλεμ Φρίντριχ Χέγκελ.

Τα θύματα είναι συνήθως εφηβικής ηλικίας και όσοι μεγαλύτεροι προσπαθούν να σταματήσουν την υλοποίηση της ριζοσπαστικής λύσης για την περαιτέρω διόγκωση του ήδη αυξημένου παγκόσμιου δημογραφικού προβλήματος. Με άλλα λόγια, αν καβαντζάρεις τα τριάντα, μπορείς άνετα να κάνεις τις θερινές σου διακοπές σε κατασκηνώσεις τύπου «Κρυστάλλινη Λίμνη». 

Κάθε slasher ταινία που σέβεται τον εαυτό της έχει μία σκηνή με μια κοπέλα στο ντουζ ή στη μπανιέρα. Χμ, το πρώτο που σου περνάει από το νου είναι ότι το ρητό «η καθαριότητα είναι μισή αρχοντιά» είναι κοινός slasher-ότοπος, αλλά αυτό δεν κρατάει για πολύ.

Τρέξιμο 1: Νους υγιής εν σώματι υγιή. Κι άλλο ρητό, που επιβεβαιώνεται περίτρανα από σχεδόν όλα τα θύματα που τρέχουν για να ξεφύγουν από τον Απέθαντο. Τι κι αν βρισκόμαστε στα ‘80s; Ακόμα κι αυτές που τρέχουν με δωδεκάποντα -όπως κατεξοχήν στο “Prom Night”- μοιάζουν να πατούν σταθερότατα και να επιταχύνουν σαν να φορούν παπούτσια με αερόσολες ή gel τελευταίας τεχνολογίας.

Τρέξιμο 2: Όσο κι αν καταρρίψουν τα ρεκόρ ταχύτητας οι κοπελιές (τραγικό ‘80’s ουσιαστικό που προσέδιδε μια κάποια κακοσμία στα κορίτσια), ο δολοφόνος δεν τσιμπούσε, αλλά βάδιζε χαλαρός και ως δια μαγείας πάντοτε τις πρόφταινε.

Τρέξιμο 3: Οι δε καταδιωκόμενες πάντα μα πάντα έπεφταν στο έδαφος, αλλά αντί να σηκωθούν αμέσως και να τρέξουν, προτιμούσαν να σέρνονται αργά. Προφανώς ήταν επηρεασμένες από το μύθο του Αισώπου με το λαγό και τη χελώνα, μόνο που εδώ ο λαγός ποτέ δεν ήταν από αυτούς που κοιμούνταν. 

Όταν ακούγονται θόρυβοι από σκοτεινά δωμάτια και ιδίως από το κελάρι, πάντα ο πρωταγωνιστής πηγαίνει να δει από κοντά τι συμβαίνει. Τελικά, η περιέργεια δε σκότωσε μόνο τη γάτα.

Πάντα υπάρχουν παρατημένα κλειδιά στο αλεξήλιο μπροστά από τη θέση του οδηγού ενός αυτοκινήτου. Κι αν ο σεναριογράφος είναι μερακλής, αλλά δείχνει και σέβας απέναντι στα κλισέ, τα βάζει στη θέση του συνοδηγού. Μέχρις εκεί.

Όταν το υποψήφιο -και σίγουρο, δε λέω- θύμα φτάσει πρώτο τρέχοντας στο σπίτι, ποτέ η εξώπορτα δεν ξεκλειδώνει με την πρώτη, πάντα του πέφτει η αρμαθιά από το χέρι και τελικά το τελευταίο κλειδί που δοκιμάζει είναι το σωστό.

Οι πρώτες κρυψώνες που σκέφτεται ο κυνηγημένος μέσα σε ένα δωμάτιο είναι κατά σειρά: ο αφύσικα πάντοτε spick and span χώρος κάτω από το κρεβάτι και η εντυπωσιακά τεράστια walk-in ντουλάπα, που άνετα τη λες και κουνελότρυπα. Και μαντέψτε: τόσα χρόνια slasher και ποτέ δεν ψάχνει εκεί αμέσως ο τυπάς. Τώρα όμως που θα διαβάσει το αφιέρωμα αυτό….

Σταθερά τα θύματα κρύβονται στα πιο χαζά μέρη, που δεν υπάρχει πιθανότητα να μη βρεθούν. Ή, αν ο δολοφόνος δεν τα βρίσκει, προδίδονται μόνα τους με κάθε πιθανό τρόπο, όπως φτέρνισμα, κουδούνισμα φορητού τηλεφώνου κλπ.

Πάντα τα υποψήφια θύματα ξεμοναχιάζονται, με αποτέλεσμα να γίνονται εύκολη λεία.

Όταν το θύμα καταδιώκεται με αυτοκίνητο, σπάνια κόβει δρόμο μέσα από το δάσος, όπου θα έχει σαφές πλεονέκτημα ως πεζό, αλλά συνεχίζει να τρέχει στην άσφαλτο. Πάντα μάλιστα είχα την απορία τι θα κάνει αν βρεθεί μπροστά σε ένδειξη ερυθρού σηματοδότη, αλλά συνήθως δε βρίσκεις τέτοιους στις εκτός αστικού ιστού περιοχές που συχνάζουν οι σλασεράδες.

Κάθε στιλάτος δολοφόνος που σέβεται τον εαυτό δε δείχνει το πρόσωπό του, αλλά το καλύπτει με μάσκες ή ό,τι άλλο βρει πρόχειρο. Κι αν περιστασιακά το δείξει, τότε σίγουρα εύχεσαι να μη ζητήσει το χέρι της κόρης σου, απλά διότι καλά ξέρεις ότι το κάνει για να το κόψει.

Όποιος κάνει σεξ πεθαίνει. Οι Απέθαντοι τύποι είναι κάθετοι απέναντι σε οποιαδήποτε προστυχιά.

Η παρθένα πάντα μένει τελευταία ζωντανή για να τον αντιμετωπίσει. Θεωρητικά παίζει για δύο αποτελέσματα: για το αδύνατο, που είναι να τον σκοτώσει, και για το εφικτό, που είναι απλά να τη γλιτώσει μέχρι την επόμενη ταινία, όπου θα μας αποχαιρετήσει σίγουρα, εκτός κι αν η μαμά της έχει παίξει σε άλλη slasher ταινία. Τα είπαμε και πριν. Συμπέρασμα: μη βλέπετε τρέιλερ, διότι θα γνωρίζετε ποια είναι η πιο εγκρατής. 

Πολύ σπάνια οι δολοφόνοι χρησιμοποιούν πιστόλια, που είναι άμεσα αποτελεσματικά και μάλιστα εξ αποστάσεως. Αν βιάζονταν, θα γίνονταν Επιθεωρητές Κάλαχαν. 

Σε κάποια στιγμή, δε γίνεται, θα δεις το δολοφόνο σε καθρέφτη. Είτε ολόσωμο, είτε μπάνιου προσαρμοσμένο σε ντουλαπάκι που κλείνει απότομα, είτε σε αλεξήλιο αυτοκινήτου. Αν όμως τύχει και δεν τον δεις, μη χαίρεσαι: μάλλον έπεσες σε σλασερά βαμπίρ.  

Κανείς ποτέ δεν πιστεύει τον πρωταγωνιστή, όσο κι αν αυτός χτυπιέται ότι σε λίγο θα επικρατήσει χάος. «Στερνή μου γνώση να σ’ είχα πρώτα», «στου κουφού την πόρτα, όσο θέλεις βρόντα», «Ου με πείσεις, καν με πείσης» και λοιπά συναφή.

Υπάρχουν απότομα ηχητικά εφέ, για να τρομάζουν οι θεατές. Αν αυτό το αφιέρωμα δημοσιευόταν στο Fangoria, αυτό θα γραφόταν μόνο με τη φράση “jump-scares”.

Πάντα υπάρχει και ένα τουλάχιστον ψεύτικο ξάφνιασμα με το δολοφόνο να μισοφαίνεται ξαφνικά στην οθόνη πίσω από το θύμα, ο οποίος στην πραγματικότητα αποδεικνύεται φίλος που του κάνει πλάκα. Χα, χα. Ευθυμήσαμε πάλι.

Στις πιο σύγχρονες ταινίες, στους τόπους των εγκλημάτων ποτέ δεν έχει σήμα το κινητό. Αν είχε, όλα ανεξαιρέτως τα σενάρια θα έπρεπε να παραδίδονται στον Ιωάννη Αντετοκούνμπο, που ξέρει καλύτερα από τους αδελφούς του και οποιονδήποτε άλλον  το δρόμο για το καλάθι (των αχρήστων).

Οι δέκα πυλώνες - προπομποί

Και τώρα, ξεκινά αυτό που περιμένατε. Οι λατρεμένες λίστες που όλοι λέμε πως μισούμε, αλλά πάντα διαβάζουμε. Δε νομίζω όμως ότι νιώθετε άσχημα γι’ αυτό, ιδιαίτερα μετά το πρόσφατο απενοχοποιητικά ψυχαναλυτικό «Φτιάχνω λίστες άρα… υπάρχω» του Αντώνη Ξαγά. Οπότε, αρχίζουμε! 

Πρώτα απ’ όλα, ας συστηθούμε με μερικές ταινίες που προλείαναν το έδαφος και ήταν κυριολεκτικά ή μεταφορικά slasher, αν και στην πορεία κάποιες από αυτές εντάχθηκαν σε άλλες κατηγορίες, όπως splatter ή giallo. Ομολογώ ότι μόνο λίγες δεν ήταν οι φορές που συμπεριέλαβα και τέτοιες στις αρχικές λίστες που έφτιαξα, αλλά τις περιόρισα στον απολύτως αδύνατο να αποφύγω αριθμό. Τα είπαν και οι ευγενείς στον πρόλογο. Δεν υπάρχουν αυστηρά προσδιορισμένα όρια μεταξύ των διαφόρων ειδών.

Οι ταινίες που ακολουθούν αναφέρονται κατά χρονολογική σειρά και χαρακτηρίζονται ως προπομποί, επειδή τυπικά το πρώτο slasher φιλμ προβλήθηκε το 1978. Χρειάζεται να το ξαναπούμε;

“Psycho” (1960)

“Peeping Tom” (1960)

“A Day of Blood” (1971)

“Silent Night, Bloody Night” (1973)

“Torso” (1973)

“The Texas Chain Saw Massacre” (1974)

“Black Christmas” (1974)

“Deep Red” (1975)

“The Hills Have Eyes” (1977)

“The Toolbox Murders” (1978)

‘80s slashers - τα αυθεντικά

Πράγματι. Συγχωρήστε μου τη συγκίνηση. Εδώ ουσιαστικά ξεκίνησε το είδος και δεν τελείωσε μεν, αλλά ολοκληρώθηκε ως προς τα χαρακτηριστικά του. Δεν περιόρισα τις ταινίες που επέλεξα στο Χρυσό επταετή Αιώνα του, αλλά έβαλα και όσες είναι επιβεβλημένο να έχει δει κάποιος, για να έχει πρόσωπο στην κοινωνία. Αρχικά σκέφτηκα να γράψω και λίγα λόγια για κάθε μία, αναφέροντας τους λόγους που την κάνουν τόσο ξεχωριστή για να μπει στη λίστα, αλλά πολύ σύντομα άλλαξα γνώμη, μιας και δε θα μιλούσαμε για αφιέρωμα, αλλά για magnum opus. Αφήνοντας όμως την ιδέα αυτή κατά μέρος, δεν αντιστάθηκα στον πειρασμό να παραθέσω τις ταινίες κατά απόλυτη αξιολογική σειρά, την οποία φυσικά μόλις τη δω αναρτημένη θα θέλω απεγνωσμένα να αλλάξω. Ας είναι όμως, σα νέα Σπεράντζα Βρανά, «Τολμώ»!

“Tenebrae” (1982)

“Friday the 13th - Jason Lives” (1986)

“Terror Train” (1980)

“Friday the 13th” (1980)

“Re-Animator” (1985)

“Halloween” (1978)

“A Nightmare on Elm Street” (1984)

“Opera” (1987)

“Hellraiser” (1987)

“My Bloody Valentine” (1981)

“The House on Sorority Row” (1982)

“April Fool's Day” (1986)

“Silent Night, Deadly Night” (1984)

“The Slumber Party Massacre” (1982)

“The Burning” (1981)

“Sleepaway Camp” (1983)

“Prom Night” (1980)

“Graduation Day” (1981)

“Bloody Birthday” (1981)

“Final Exam” (1981)

“Hell Night” (1981)

“Maniac” (1980)

“The Prowler” (1981)

“Alone in the Dark” (1982)

“Pieces” (1982)

“Child’s Play” (1988)

Post ‘80s slashers - τα ιμιτασιόν

Όντως εδώ θα μπορούσαν να χωρέσουν όλα τα είδη ταινιών τρόμου. Κατά συνέπεια, η λίστα αυτή είναι εντελώς ενδεικτική, προσπαθώντας να ενσωματώσει ταινίες που, αν γυρίζονταν κατά τη δεκαετία του ’80, θα ήταν μεν λιγότερο εντυπωσιακές, αλλά θα πληρούσαν όλες τις προϋποθέσεις για να θεωρηθούν καθαρόαιμες του είδους. Για βάλτε τη φαντασία σας να δουλέψει παρακαλώ…

“Evil Dead” (2013)

“High Tension” (2003)

“Saw” (2004)

“Se7en” (1995)

“Hostel” (2005)

“Scream” (1996)

“X” (2022)

“Red Dragon” (2002)

“American Psycho” (2000)

“Wrong Turn” (2003)

“Hatchet” (2006)

“The Silence of the Lambs” (1991)

“House of Thousand Corpses” (2003)

“It” (2017)

“I Know What You Did Last Summer” (1997)

“The Cabin in the Woods” (2011)

“Wolf Creek” (2005)

“You’re Next” (2011)

“I Spit on Your Grave” (2010)

“Final Destination” (2000)

“Terrifier” (2016)

“Candyman” (1992)

Χαρακτηριστικότεροι κατά συρροή δολοφόνοι

Παρακαλώ, προσέξτε. Δεν έγραψα «καλύτεροι», μπας και παρεξηγηθώ για ψυχάκιας. Άντε πλάκα κάνω. Όλοι τους είναι αξιολάτρευτοι, αρκεί να μην έρθουν σπίτι για να πιείτε παρεούλα ένα Bloody Mary.

Jason Voorhees (Friday the 13th): Κορυφαίος όλων, αν και με εντελώς ξενερουά όνομα για τόσο βίαιο τύπο. Τον γνωρίσαμε ως παραμορφωμένο παιδάκι, μετά τον μάθαμε με σακί στο κεφάλι, αλλά τον λατρέψαμε με τη μάσκα του χόκεϊ. Τι κι αν δεν ήξερε να παίζει; 

Michael Myers (Halloween): επίσημος πατέρας του είδους, αδελφοκτόνος από τα γεννοφάσκια του, ψυχασθενής, δραπέτης και γενικά με όλα ανεξαιρέτως τα προσόντα για να κάνει -όπως και τελικά έκανε- καριέρα.

Freddy Krueger (A Nightmare on Elm Street): τύπος που συχνάζει στην οδό ονείρων, κατά συρροή παιδοκτόνος, τσουρουφλισμένος, πηγή έμπνευσης για τον Ψαλιδοχέρη και με κακόγουστο ντύσιμο που υποδηλώνει όμως πάθος για τους Green on Red. Disgust on first sight. 

The Miner - aka Harry Warden (My Bloody Valentine): Αυστραλός ανθρακωρύχος με τη στολή του, με αντιασφυξιογόνο μάσκα και τα όλα του, που σκάβει όσους αψηφούν την απαγόρευση για ερωτισμό ανήμερα του Αγίου Βαλεντίνου. Και μόνο άνθρακες δεν είναι ο θησαυρός του.

Ghostface (Scream): ο υπερκινητικός δολοφόνος με τα χίλια πρόσωπα, που αγαπά τους ψηφιακούς παραμορφωτές φωνής, τα ξαφνιάσματα και έχει ψύχωση με τις ταινίες τρόμου. Ας έχει κι ένα καλό, βρε παιδί μου… 

Pinhead (Hellraiser): αν η γιαγιά σας πήγαινε σε μοδίστρα, μπορεί να τον είχε συναντήσει ως πελότα. Γεννημένος ως ιδέα από punk και σαδομαζοχιστικές εικόνες, αποτέλεσε ιδανικό εκφραστή της κόλασης του αποκρυφιστικά εμμονικού μυαλού του Clive Barker.   

Leatherface (The Texas Chainsaw Massacre): Βρωμίλος, αλλού γι’ αλλού, χειριστής βενζινοπρίονου και αυτοδίδακτος εκδοροσφαγεύς της υπαίθρου.

Victor Crowley (Hatchet): υπερφυσικός, ξυλοκόπος, στραπατσαρισμένος κατά λάθος από τον πατέρα του, με αδυναμία στους τουρίστες που μπαίνουν στο στοιχειωμένο και αγαπημένο του βάλτο στη Νέα Ορλεάνη.

Billy (Black Christmas): όση ώρα δολοφονεί, άλλη τόση τηλεφωνεί στα θύματα. Πλασμένος βάσει του προφίλ του Edmund Kemper, παραμένει ο πιο αινιγματικός από όλους τους ομοίους του και δρα εμπνεόμενος από τα Χριστούγεννα.  

Jigsaw (Saw): μελλοθάνατος ασθενής και αυτόκλητος ευφάνταστος τιμωρός, που δίνει πάντα στα υποψήφια θύματά του μια δυνατότητα να επιβιώσουν, τεστάροντας την ειλικρίνειά τους και τη δίψα τους για ζωή.   

Norman Bates (Psycho): ο υπεράνω πάσης υποψίας ξενοδόχος της διπλανής πόρτας, παθολογικά μαμάκιας και μισογύνης. Τώρα, αν έλεγα ότι τις απόκριες ντύνεται σουφραζέτα, μάλλον δε θα με πιστεύατε…

Frank Zito (Maniac): μπρουτάλ, κρυφός λάτρης των Σιού, με αντιτουριστικό μουστάκι που δε συναντάς ούτε σε καμάκι της δεκαετίας του ‘70.

The Jester (The Jester): μοχθηρός τύπος που σουλατσάρει στους δρόμους το Halloween και έχει κόλλημα με τις θηλιές.

John Carver (Thanksgiving): ολοκαίνουργιος τσεκουράτος, αέρινος, με σεβασμό στις μεθόδους των παλιών, αλλά και διακριτικές ανανεωτικές τάσεις.

Επιλεκτική ανθολογία φονικών στιγμών

Όποιοι σκεφτήκατε κάτι ανάλογο του «μα καλά, είναι δυνατόν να γράφονται τέτοια;», δεν είστε φίλοι των ταινιών τρόμου. Αλλά, για μια στιγμή, μη νομίστε ότι είστε πιο φυσιολογικοί από εμάς. Τώρα είναι η στιγμή που θα έπρεπε να επιχειρηματολογήσω, για να σας αποδείξω το γιατί αυτή ειδικότερα η ενότητα έχει από μόνη της περισσότερο χιούμορ από όλες τις άλλες. Αλλά δε θα σας κάνω τη χάρη!

Λοιπόν, ήρθε η ώρα που όλοι (λέμε, τώρα) περιμένατε: η ώρα της εποικοδομητικής διαφωνίας και αντιπαράθεσης. «Η δική μου σκηνή δολοφονίας είναι χαρακτηριστικότερη από τη δική σου» και λοιπά όμορφα συναφή. Ξεκινώντας με την παραδοχή ότι εδώ η εικόνα και μόνο θα μπορούσε να μιλήσει, απλά αναφέρω τηλεγραφικά κάποιες που με έκαναν να αναρωτηθώ με δέος, στρέφοντας το βλέμμα προς το ταβάνι, για τα όρια της ανθρώπινης κωμικά φονικής (πείτε την και αρρωστημένη, δε θα μαλώσουμε γι’ αυτό) φαντασίας. Και, πιστέψτε με, αυτή είναι που πραγματικά… σκοτώνει!

Αντί παρένθετου προλόγου, μνημονεύω δύο σκηνές που τυπικά δεν ανήκουν σε slashers (ορίστε;), αλλά… ανήκουν.

“The Omen”: Ολόκληρη η αξεπέραστη ταινία σταθμός και ειδικότερα η σκηνή που ο φωτογράφος Jennings μαζεύει από το έδαφος τα τελετουργικά μαχαίρια που μπορούν να εξοντώσουν τον αντίχριστο, ενώ ταυτόχρονα λύνεται ένα χειρόφρενο και φεύγουν ιπτάμενες τζαμαρίες.

“Alien”: Επίσης ολόκληρη η πέρα από το μύθο ταινία και ειδικότερα η σκηνή που σκάει το στήθος του Kane και βγαίνει σαν περισκόπιο ένα τόσο δα, όχι όμως γλυκούλι, πλασματάκι.

Πάμε τώρα με τα θεωρούμενα ως πολίτικλι κορέκτ (η φράση στα Ελληνικά, για να αποδομηθεί πλήρως η έννοιά της):

“Psycho”: H Marion Crane αφήνει την τελευταία της πνοή στον καταιωνιστήρα. Κλασική και πολύ προχώ για την εποχή.

“Friday the 13th Part 2”: Το ξαπλωμένο στο κρεβάτι ζευγάρι που κάνει σεξ γίνεται σουβλάκι, όχι με καλαμάκι, αλλά με δόρυ (εν προκειμένω, ο Ιάσων συμβάλει έμπρακτα στο να λήξει η γνωστή βεντέτα «άλλο καλαμάκι κι άλλο σουβλάκι»).

“Evil Dead”: To βλέμμα της Mia στη σκάλα του υπογείου και η Natalie που κόβει το χέρι της με ηλεκτρικό μαχαίρι για να μη μολυνθεί.

“Halloween”: Η εισαγωγική της ταινίας δολοφονία με κουζινομάχαιρο της Judith Myers από τα παιδικά χεράκια του αδελφού της.

“A Nightmare on Elm Street”: οι σκηνές που ο Glen και η Tina σκάνε στα ή καταπίνονται από τα κρεβάτια τους και το δωμάτιο πιτσιλιέται με αίμα. 

“Friday the 13th”: η τελική σκηνή με τη γαλήνια μουσική που ο νεαρός και γεμάτος βρύα Ιάσων πετάγεται και τραβά τη μοναδική επιζώσα Alice στο βυθό της λίμνης. Εντάξει, όπως εκ των υστέρων αποδείχτηκε, αυτό τυπικά δεν ήταν δολοφονία, αλλά δε θα μου πείτε εσείς τι θα βάλω στο αφιέρωμά μου. Ορίστε μας!

“Tenebrae”: η σύγκρουση με το αλουμινένιο γλυπτό στο τέλος της ταινίας και κυρίως ο θάνατος σε εφιαλτικό όνειρο με την κόκκινη λουστρίνι γόβα. Κατακαημένη Asia… Κάνε γονείς, να δεις καλό…

“Jason X”: Ο κρυοπηγμένος για 435 χρόνια Jason ξυπνά το 2455 και, αντί να περιποιηθεί τους ξετσίπωτους Stoney και Kinsa που κάνουν σεξ, επιτίθεται στην Adrienne εμβαπτίζοντας το πρόσωπό της σε υγρό άζωτο, με αποτέλεσμα την άμεση ψύξη του, και στη συνέχεια το χτυπά με δύναμη στον πάγκο σπάζοντάς το σε κομματάκια.

“It”: ο κλόουν Pennywise τραβά τον Georgie Denbro στον υπόνομο.

“My Bloody Valentine”: η Sylvia μετατρέπεται σε ντουζιέρα.

“Scream”: ο θάνατος της Casey Becker μετά το τηλεφώνημα (όχι το σουτ τηλεφώνημα, το άλλο με το τεστ ταινιών τρόμου και τη φράση: “I wanna know who I’m looking at”).

“Black Christmas”: η σκηνή με τη νάιλον σακούλα, που δεν ήταν, δυστυχώς, ανακυκλώσιμη.

“High Tension”: η Marie με το δισκοπρίονο.

“Saw”: όλες.

“Prom Night”: η καταδίωξη της Wendy στο σχολείο.

“The Texas Chainsaw Massacre”: ο χορός του Leatherface με το αλυσοπρίονο. Είπαμε: βάζω ό,τι θέλω…

“Night of the Living Dead”: η σκηνή του τέλους, με τον χτύπημα-κάτω-από-τη-ζώνη χαμό του Ben.

“The Burning”: το κλαδευτήρι που ανεβαίνει με φόντο τον ουρανό. Και αμέσως μετά κατεβαίνει.

“Friday the 13th VI - Jason Lives”: ο Jason, πριν καν ολοκληρωθεί η εκταφή του υπό καταρρακτώδη βροχή, βγάζει το χέρι του σκοτώνει ουσιαστικά μέσα από τον τάφο.

“Dressed to Kill”: η σκηνή στο ασανσέρ.

“Hellraiser”: η σκηνή με τις αλυσίδες.

“Silent Night, Deadly Night”: ο τύπος που κάνει έλκηθρο και, καθώς κατεβαίνει την πλαγιά, πετάγεται ο Αϊ-Βασίλης με τσεκούρι και τον αποκεφαλίζει, ενώ αυτός συνεχίζει να κατεβαίνει χωρίς κεφάλι.

Τα καλύτερα σάουντρακ

Στον κινηματογράφο η μουσική δεν (θα έπρεπε ποτέ να) έχει δευτερεύουσα σημασία. Ιδιαίτερα μάλιστα στις ταινίες τρόμου, όπου συχνά αναδεικνύεται σε πρώτης γραμμής… όπλο, που αφυπνίζει τον θεωρητικά χαλαρό θεατή. Αν βέβαια υπάρχει τέτοιος. Κι εδώ θα μου επιτρέψετε να ξεκινήσω με αυθεντικά υποβλητική, αν όχι τρομακτική, μουσική. Συνεπώς, δε γίνεται να μην αναφερθώ και πάλι στο «εκτός συναγωνισμού» “The Omen” και τη μουσική επένδυση του πολυγραφότατου Jerry Goldsmith, που του απέφερε το μοναδικό Oscar της καριέρας του και σε κάνει να γυρίζεις συνέχεια για να δεις μήπως είναι κάποιος πίσω από την πλάτη σου. Κι αν τύχει να είναι, δε θα σου αρέσει καθόλου αυτός ο τύπος.

Στο χώρο των πολύ υποβλητικών σάουντρακ ξεχωρίζει η μυθική μουσική επένδυση του John Carpenter στο “Halloween” (όποιος την έχει ringtone στο κινητό του να σηκώσει το χέρι του), αλλά και του Charles Bernstein στο “A Nightmare On Elm Street” που μεταμορφώνει τα νανουρίσματα σε εφιάλτες. Επίσης η δουλειά των Tobe Hooper και Wayne Bell στο “The Texas Chain Saw Massacre”, η οποία, δια στόματος Bell, «σου δημιουργεί ένα κακό προαίσθημα και βλέπεις ότι έρχονται μπελάδες», ενώ αναλογικά, αν και σε μικρότερη κλίμακα, τα ίδια συναισθήματα προκαλούνται και από τη μουσική των Edvard Grieg και Walter Warren στο “Child's Play 3”. Κορυφαίες όμως του είδους είναι η πέρα από το μύθο δουλειά των πρώην Goblin Claudio Simonetti, Fabio Pignatelli και Massimo Morante στο “Tenebrae” (κι άλλο ringtone μου μυρίζει) που ήρθε ως συνέχεια εκείνων στα “Profondo Rosso” και “Suspiria”, όπως και του Fabio Frizzi στο “The Beyond” με κατάχρηση του Mellotron και χωρωδιακών μερών.

Μεγάλο όμως μέρος των slasher σάουντρακ ανήκει στην επηρεασμένη από τους κλασικούς μουσική. Σημαντικότερες στιγμές είναι των Bernard Herrmann στο “Psycho”, Christopher Young στο “Hellraiser”, Richard Band στο “The House of Sorority Row”, Philip Glass στο “Candyman” και Rick Wakeman στο “The Burning” που είναι κυρίως επικό, όπως άλλωστε είχαμε βιώσει από την εποχή των έξι συζύγων του Ερρίκου του 8ου.