Stranger Than Sara Driver
Πέρ' απ' την Σάρα Ντράιβερ η Παράδεισος
Η Sara Driver είναι ηθοποιός, σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός που ξεκίνησε την ανεξάρτητη πορεία της στο έμπα της δεκαετίας του '80. Εκείνη την εποχή οι σκηνοθέτριες ήταν ένα πολύ σπάνιο φρούτο. Μπορούμε να πούμε ότι είναι το νεότερο μέλος [γεν. το 1955] του γυναικείου "No Wave" ρεύματος της Νέας Υόρκης, μετά τις Penny Marshall, Bette Gordon και Susan Seidelman. Το ρεύμα αυτό, τρόπος του λέγειν, δεν πρόλαβε καν να σχηματοποιηθεί αφού τα τέσσερα κορίτσια διακτινίστηκαν και ακροβολίστηκαν τάχιστα προς διαφορετικές κατευθύνσεις, κρατώντας ως μόνο κοινό σημείο την χρονολογικά κοινή τους αφετηρία.
"Το να είσαι όμως και γυναίκα παραγωγός, ήταν ακόμη πιο σπάνιο" θυμάται η Σάρα. Έχοντας στο ενεργητικό της τρία σπουδαστικά 16άρια φιλμάκια [1979 / Dream Gone Bad, 1980 / Death in Hoboken και Sir Orpheo] παίρνει παράλληλα το βάπτισμα της παραγωγής της πρώτης ταινίας του -από τότε συντρόφου της- Jim Jarmusch, με τίτλο Διακοπές Διαρκείας [1980 / Permanent Vacation]. Άθλο τον οποίο θα επαναλάβει και στην επόμενη ταινία του Τζιμ, Πέρα από τον Παράδεισο [1984 / Stranger Than Paradise]. Και στις δυο αυτές χαμηλού κόστους ανεξάρτητες παραγωγές βοηθά σκηνοθετικά, παραγάγει και παίζει [μια νοσοκόμα / ένα κορίτσι με καπέλο]. "Η δημιουργική παραγωγή είναι εξίσου σπουδαία και συναρπαστική, ίσως και περισσότερο από την σκηνοθεσία" παραδέχεται ευθαρσώς.
Ανάμεσά τους, το 1981, παίρνει και το καθαυτό σκηνοθετικό βάπτισμα με την ταινία μεσαίου μήκους You Are Not I, την οποία καταθέτει ως εργασία που ολοκληρώνει το μάστερ της. Είναι ένα παραψυχολογικό θρίλερ που αποδίδει ιδανικά το πνεύμα και το γράμμα του ομώνυμου διηγήματος [1948] του Paul Bowles. "Ο Μπόουλς ήταν δυσεύρετος και άγνωστος τότε στις Η.Π. Μόλις είχε κυκλοφορήσει μια ανθολογία του. Το συγκεκριμένο διήγημα με συνάρπαξε και με στοίχειωσε αμέσως. Ήθελα πάση θυσία να το κάνω ταινία... Ήθελα επίσης να 'χει επαγγελματικό ήχο και μουσική που να τα σπάει (phenomenal) κι έτσι άρχισε η συνεργασία με τον Phil Kline." Στο σενάριο και στην κάμερα απαντάμε τον Τζιμ και στο υπόλοιπο τιμ βλέπουμε μια νέα αβανγκάρντ ομάδα [Suzanne Fletcher, Nan Goldin, Tom DiCillo, Luc Sante κ.α.]
Μετά τα πράματα τράβηξαν το δρόμο της Αρετής. Ενώ συμμετείχε παντοιοτρόπως στις ταινίες του Τζάρμους [από την Παγίδα του Νόμου / 1986, μέχρι τα Τσακισμένα Λουλούδια / 2005] έκανε μόλις δυο δικές της: Η Νύχτα του Σκύλου [1986 / Sleepwalk] και Αν τα Γουρούνια είχαν Φτερά [1993 / When Pigs Fly]. Κι ένα ντοκιμαντέρ για τη συνοικία της, το Bowery - Spring [1994], που εντάσσεται στην ανθολογία Postcards from New York, παραγγελιά της γαλλικής τηλεόρασης.
Τι το κοινό και μεγαλειώδες έχουν αυτές οι τρεις μόνο ταινίες [ένας θηλυκός Δαμιανός από μια άλλη ήπειρο;] ώστε να μιλάμε για την "ιέρεια" της ανεξάρτητης νεοϋορκέζικης σκηνής; Διαθέτουν απροκάλυπτο σουρεαλισμό που συνδυάζει στοιχεία Bunuel, Dryer, Antonioni, Beckett, Welles, Hitchcock, Chantal Akerman, Andre Breton, Slava Tsukerman και οπωσδήποτε David Lynch [δηλώνει μέγα-φαν, από το Eraserhead μέχρι το Lost Empire]. Θα τον ονόμαζα ντραϊβερικό σουρεαλισμό και δεν είμαι ο πρώτος που το σκέφτηκε.
Και; Τι άλλο ακόμα; Οι χαρακτήρες είναι συμπαγείς και διαρκώς αντιδιαστέλλονται στο κέντρο του ενδιαφέροντος και μοιάζουν αποκυήματα μιας ξεδιάντροπης φαντασίας. Ο Δαμιανός συναντά τον Τζον Κασσαβέτη στη Νέα Υόρκη, γωνία των οδών Raul Ruiz και αφων Kaurismaki; Ο Rivette παίζει ζάρια με τον Jean Cocteau κι η Maya Deren τους κεντρίζει.
Εξηγούμαι. Στην πρώτη ταινία [μα δεν το βλέπουν ότι εσύ δεν είσαι εγώ;] μια σχιζοφρενική τύπισσα [Suzanne Fletcher] αλλάζει δια μαγείας [κοινωνική] θέση με την τρομοκρατημένη αδερφή της [Melody Schneider]. Στη δεύτερη μια λευκή μεταφράστρια [η Suzanne Fletcher πάλι] πρέπει να ανταλλάξει την ελευθερία του κινέζου γιου της [Dexter Lee] μεταφράζοντας μανδαρίνικα νανουρίσματα. Στην τρίτη [πετάνε ακόμη και τα γουρούνια] μια μπαργούμαν [Maggie O'Neill] κι ένας μουσικός της τζαζ [Alfred Molina] ανακαλύπτουν μια κουνιστή πολυθρόνα που κατοικείται εναλλάξ από δυο φαντάσματα [Marianne Faithful και Rachel Bella]. Φλέτσερ [στις δυο πρώτες] και Μολίνα [στη τελευταία] σηκώνουν το ερμηνευτικό βάρος.
Τρίτη κοινή παράμετρος η απρόσμενη, ουρανοκατέβατη μουσική επένδυση. Ο Phil Kline σκοράρει τις δυο πρώτες κι ο Joe Strummer [με λίγη βοήθεια από το clashικό παρελθόν] περιποιείται τα "γουρούνια στο άνεμο".
Τα λόγια είναι περιττά:
Joe Strummer / When Pigs Fly
Joe Strummer / (In the) Pouring Rain
Phil Kline / UnSilent Night: ο μύθος
Phil Kline / UnSilent Night 2006
ΥΓ: Το πρώτο της μεράκι ήταν η θεατρική σκηνοθεσία. Ταπεινή φοιτητριούλα ανέβασε δικό της θεατρικό που λέγεται What the Hell - Zelda Sayre [1977] και αναφέρεται στην Ζέλντα Φιτζέραλντ [αιώνες πριν τον νυχτερινό παρισινό Γούντι Άλεν]. Το 1990 σκηνοθέτησε το πειραματικό μιούζικαλ Jazz Passengers in Egypt στο πειραματικό La MaMa Experimental Theatre Club και τέσσερα χρόνια μετά το Stairway to Heaven στην πειραματική θεατρική σκηνή Cucaracha Theatre. Κόλαση / τζαζ / Παράδεισος οι τρεις λέξεις κλειδιά.
