Τα όσκαρ του πολέμου

Η μεγαλύτερη έκπληξη των φετινών όσκαρ ήταν αναμφισβήτητα το κράξιμο που άκουσε ο Βους από τον Μάικλ Μουρ κατά την παραλαβή του βραβείου καλύτερου ντοκιμαντέρ. Αντί σχολίου θεώρησα προτιμότερο να μεταφράσω τα δικά του λόγια για την στάση του κατά τη βραδιά της απονομής.

- Μια συμβουλή για τους μελλοντικούς νικητές των όσκαρ: Μην πάτε την ημέρα της απονομής στην εκκλησία.

Εγώ δυστυχώς, εκείνο το κυριακάτικο πρωινό βρέθηκα στον καθεδρικό του Καλού Βοσκού στη λεωφόρο της Σάντα Μόνικα, παρακολουθώντας τη λειτουργία μαζί με την αδερφή και τον πατέρα μου. Κι όταν παρίσταμαι στη λειτουργία των καθολικών, συλλαμβάνω τον εαυτό μου να συλλογιέται πάνω στις διδαχές του παπά. Κάνω λοιπόν κάποιες τρελές σκέψεις, ότι είναι κακή πράξη ο φόνος άλλων ανθρώπων κι ότι είναι ανεπίτρεπτη η χρήση βίας επί άλλου ατόμου, παρά μόνο όταν βρίσκεσαι σε αυτοάμυνα. Εξάλλου ακόμη κι ο ποντίφικας είπε ότι ο πόλεμος ενάντια στο Ιράκ δεν είναι δίκαιος και συνεπώς είναι αμαρτία.

Αυτές οι σκέψεις με συντρόφευαν όλη την υπόλοιπη ημέρα, από τη στιγμή που είδα τους άστεγους ζητιάνους στην έξοδο του ναού (ένα στα έξη αμερικανάκια ζει στη φτώχια κι αυτό είναι μια άλλη μορφή βίας), αλλά και στους δρόμους γύρω από την Αίθουσα Κόντακ [των βραβείων] όπου συλλαμβάνονταν αντιπολεμικοί διαδηλωτές, ενώ εγώ έφτανα με τη λιμουζίνα που μου είχε διαθέσει η ακαδημία των όσκαρ.

Δεν είχα σχεδιάσει κανενός είδους καμπάνια για να κερδίσω το όσκαρ τεκμηρίωσης με τον "Ακήρυχτο πόλεμο" (κανένα άλλο εισπρακτικά πετυχημένο ντοκιμαντέρ δεν τόχε πετύχει από την εποχή του "Γούντστοκ") και ως εκ τούτου δεν είχα προετοιμάσει κανενός είδους λογύδριο. Ούτως ή άλλως δεν τα καταφέρνω σε κάτι τέτοια, έχοντας όμως παραλάβει κι άλλα βραβεία τις προηγούμενες μέρες [Spirit Awards], είχα μιλήσει αναλόγως κι εκεί. Μίλησα δηλαδή για τη χρησιμότητα των ταινιών τεκμηρίωσης σε καιρούς πλασματικούς. Κι ότι διαθέτουμε έναν πλασματικό πρόεδρο που εξελέγη με φτιαχτά εκλογικά αποτελέσματα. (Αν πιστεύετε ότι οι 3.000 ηλικιωμένοι εβραιοαμερικάνοι - επιζήσαντες του ολοκαυτώματος - ψήφισαν τον Πατ Μπιουκάναν το 2000 στο δυτικό Παλμ Μπιτς, τότε είστε σίγουρα αφοσιωμένος στο σινεμά μυθοπλασίας)! Ο πρόεδρος αυτός διεξάγει έναν πόλεμο για λόγους πλασματικούς (δήθεν ότι ο Σαντάμ έχει σωρεύσει όπλα μαζικής καταστροφής, ενώ όλοι γνωρίζουν ότι θέλουμε να πάρουμε το εμπόριο της δεύτερης μεγαλύτερης χώρας στην παραγωγή πετρελαίου).

Και είτε πρόκειται για περικοπή φόρων που σερβίρεται ως δώρο προς τη μεσαία τάξη, είτε μας ήρθε η επιθυμία να γεμίσουμε τρύπες την Αλάσκα, βομβαρδιζόμαστε συνεχώς με φανταστικές ιστορίες από τον Λευκό Οίκο του Βους [τώρα εδώ κανονικά θάπρεπε να πω του Βοός αλλά οι ξένες λέξεις δεν κλίνονται]. Να γιατί είναι σπουδαίο να γίνονται ντοκιμαντέρ, διότι έτσι ξεσκεπάζονται τα ψέματα και ξυπνάει ο κόσμος. Ένα κοιμισμένο και απληροφόρητο κοινό είναι μια αλάνθαστη τακτική για τον περιορισμό της δημοκρατίας ή την εξαφάνισή της.

Τέτοια θέματα έχω θίξει επανειλημμένως κι εκατομμύρια αμερικανοί φαίνεται πως συμφωνούν. Το βιβλίο μου "Ηλίθιοι λευκοί" είναι ακόμη καρφωμένο στην πρώτη θέση των πωλήσεων (βρίσκεται εκεί επί 53 βδομάδες και είναι το πιο πολυαγορασμένο μη μυθοπλαστικό βιβλίο της χρονιάς). Οι απόψεις μου για την κατάσταση της χώρας δεν είναι ούτε άγνωστες ούτε περιθωριακές, αλλά συνάδουν με τις απόψεις της πλειονότητας. Η πλειοψηφία των αμερικανών, με βάση τις δημοσκοπήσεις, ζητάει αυστηρότερους περιβαλλοντικούς νόμους, είναι υπέρ του Roe και κατά του Wade και δεν επιθυμεί την εμπλοκή σε πόλεμο χωρίς την υποστήριξη των Ηνωμένων Εθνών και των συμμάχων.

Σε τέτοια δεινή θέση βρίσκεται η χώρα. Είναι φιλελεύθερη, είναι υπέρ της ειρήνης και τάσσεται σιωπηρά υπέρ του ηγέτη της γιατί απλά έτσι πιστεύει πως θα γυρίσουν πίσω ζωντανά τα παιδιά της από τον πόλεμο.

Στο διαφημιστικό διάλειμμα πριν την ανακοίνωση του όσκαρ ντοκιμαντέρ, μούρθε φλασιά ότι μπορεί να με προτιμήσει η πλειοψηφία των εκλεκτόρων, επειδή ακριβώς δεν συμφωνούν με την πολιτική Βους που διασπείρει τον φόβο στον λαό, ώστε να δικιολογήσει τις επιθετικές του πράξεις κατά των τριτοκοσμικών. Πλησίασα τους συνυποψηφίους μου και τους είπα ότι, αν κερδίσω, θα μιλήσω κατά του πολέμου του Βους και τους ρώτησα αν θέλουν να ανεβούμε όλοι μαζί στη σκηνή. Τους εξήγησα ότι εγώ έχω πάρει ήδη αρκετά βραβεία κι ότι δεν θα με πείραζε να μοιραστώ τη δημοσιότητα μαζί τους, ούτως ώστε να επωφεληθούν και οι ίδιοι απ' αυτήν. (Έχουν κάνει όλοι τους εξαιρετικές δουλειές και θάθελα να τους δει το κοινό ελπίζοντας να θελήσει να δει και τις ταινίες τους).

Συμφώνησαν όλοι τους.

Κάποιες στιγμές αργότερα η Ντάιαν Λέην άνοιγε το φάκελο και ανακοίνωνε τον "Ακήρυχτο πόλεμο" ως νικητή. Όλος ο κόσμος της πλατείας σηκώθηκε και χειροκρότησε όρθιος. Ήμουν απροσμέτρητα συγκινημένος και έκανα νεύμα στους υπόλοιπους υποψήφιους ν' ανέβουν με την γυναίκα μου (παραγωγό της ταινίας) στη σκηνή.

Και τότε επανέλαβα τα όσα είχα πει και στις άλλες απονομές της τρέχουσας εβδομάδας. Προφανώς κάποιοι θα με είχαν ακούσει όταν τα ξανάλεγα, και πριν προλάβω να αποσώσω την πρόταση του πλασματικού προέδρου, δυο άντρες (μου είπαν ότι ήταν οι "μηχανικοί σκηνής" στ' αριστερά μου) άρχισαν να γιουχάρουν δυνατά από κάποιο μικρόφωνο. Τους συνέδραμε μια ομάδα ατόμων από κάποιο ψηλό θεωρείο. Το πιο παράξενο όλων ήταν ότι, ενώ συνέχιζα να μιλώ, κοιτούσα κάτω στην πλατεία και δεν έβλεπα κανέναν να γιουχάρει. Και ξαφνικά η πλειονότητα των θεωρείων - που προφανώς συμφωνούσαν με τα λεγόμενά μου - άρχισε να γιουχάρει αυτούς που με γιουχάιζαν.

Όλα έγιναν μια κακόφωνη χάβρα από φωνές, επευφημίες και αποδοκιμασίες. Κι άρχισα ν' αναρωτιέμαι "Γιατί τους έκανα τη χάρη να φορέσω φράκο; για να υποστώ όλ' αυτά;"

Προσπάθησα να ξεστομίσω την τελευταία μου φράση ("Κάθε φορά που στρέφονταν εναντίον του προέδρου ο πάπας και οι Dixie Chicks [γυναικείο κάντρι γκρουπ], οι μέρες του στο Λευκό Οίκο ήταν μετρημένες") και παράλληλα η ορχήστρα άρχισε να σκεπάζει τα λόγια μου. (Κάποια μέλη της ήρθαν κατόπιν και μου ζήτησαν συγγνώμη, λέγοντας ότι ήθελαν πολύ ν' ακούσουν όσα είχα να πω). Είχα υπερβεί κατά 10 δευτερόλεπτα τα 45 που δικαιούμουν να μιλήσω.

Το θεωρείτε ανάρμοστο αυτό; Για μένα, ανάρμοστο θα ήταν να μην έλεγα τίποτε ή να ευχαριστούσα τον ατζέντη μου, το δικηγόρο μου και τον σχεδιαστή που με έντυσε - τον Sears Roebuck. Έκανα μια ταινία σχετική με τον πόθο των αμερικανών να χρησιμοποιούν τη βία εντός και εκτός των συνόρων. Τα λεγόμενά μου ήταν άμεση προέκταση του θέματος της ταινίας μου. Αν είχα κάνει μια ταινία για πουλιά και έντομα, γι' αυτά θα έλεγα. Έκανα μια ταινία για τα όπλα και την παράδοση που έχουν οι αμερικανοί να τα χρησιμοποιούν εναντίον των άλλων λαών και εναντίον του διπλανού τους.

Κι όπως ανέβαινα στη σκηνή, σκεφτόμουν ακόμη τα λόγια του ιερέα στη λειτουργία. Πως όταν σιωπάς ενώ βλέπεις να διαπράττονται αδικίες, είναι σα να τις διαπράττεις κι εσύ. Κι έτσι έκανα ότι μου έλεγε η καρδιά και η συνείδησή μου.
Στο δρόμο της επιστροφής στο σπίτι, στο Φλιντ του Μίσιγκαν, την επομένη των όσκαρ, δυο αεροσυνοδοί μου είπαν ότι καθηλώθηκαν όλη τη νύχτα στο Φλιντ χωρίς πτήση, καταλήγοντας να έχουν κερδίσει μόνο 30 δολάρια, αφού πληρώνονται ως ωρομίσθιες ανάλογα με τις ώρες πτήσης. Μου τόπαν με την ελπίδα ότι θα το διαδώσω κι ότι θ' ακουστεί. Γιατί υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι σαν αυτές που δεν έχουν φωνή. Δεν καλούνται ως σχολιαστές στα κανάλια όπως τα σμήνη των απόστρατων στρατηγών που βλέπουμε [σαν μαϊντανούς] όλη τη βδομάδα. (Θα μπορούσαμε άραγε να απαιτήσουμε από τον αμερικανικό στρατό να απομακρύνει τους μισθοφόρους του από τα ABC/CBS/NBC/CNN/MSNBC/Fox); Οι απλοί άνθρωποι δεν έχουν τη δυνατότητα να κάνουν ταινίες ώστε να μιλήσουν σε δισεκατομμύρια ανθρώπους τη βραδιά της απονομής. Είναι αυτοί οι ίδιοι που τους ζητείται να στείλουν τους γιους και τις κόρες τους στο Ιράκ, ώστε να πάρουν το πετρέλαιο τα φιλαράκια του Βους [είπαμε για τη γενική, μην τα ξαναλέμε].

Ποιος θα μιλήσει εξ ονόματός τους αν όχι εγώ; Αυτό κάνω ή προσπαθώ να κάνω κάθε μέρα της ζωής μου και το ίδιο έπραξα και την 23η Μαρτίου 2003 - παρότι ήταν μια απ' τις σπουδαιότερες στιγμές μου που θα θυμάμαι πάντα.

Πέραν του λάθους που έκανα να ξεκινήσω την μέρα αυτή από την εκκλησία.

Αυτά τα ολίγα κατέθεσε ο Μάικ στη σελίδα του, για μας τους κολλημένους που μποϊκοτάραμε τα βραβεία και τις τηλεοπτικές τους μεταδόσεις.

Πριν όμως προλάβει να καταλαγιάσει ο θόρυβος της ως άνω αναφερθείσης ομιλίας, έσκασε και δεύτερη μπόμπα. Ο Μάικλ Μουρ βρήκε συμπαραγωγό για τη νέα του δουλειά, στο πρόσωπο του Μελ Γκίμπσον και της εταιρίας του Icon Productions. Οι πηγές μιλούν για έναν "πυρετώδη πλειστηριασμό" που έλαβε χώρα στο γραφείο ανακάλυψης ταλέντων Endeavor και κατέληξε σε επικράτηση της Άικον. Φυσικά και θα γινόταν 'ανάρπαστος' αφού ο "Ακήρυχτος πόλεμος" κόστισε 3 και μάζεψε 40 εκατομμύρια δολάρια μέχρι τούδε. Το νέο φιλμ θα λέγεται "Φαρενάιτ 911" [συνδυασμός του Φαρενάιτ 451 και της αποφράδας 11ης Σεπτεμβρίου] και πρόκειται να εξερευνήσει τις σχέσεις του πατέρα Βους με την οικογένεια του Οσάμα μπιν Λάντεν, με σκοπό να καταδείξει ότι ήταν ιδιαίτερα επωφελής για τους δεύτερους. [Και για τον πρώτο τίποτε; για την ψυχή της μανούλας του και μόνο;]

Οι περιστασιακοί [;] δεσμοί του πατρός Βους και του εν Υεμένη γεννηθέντος Μοχαμάντ μπιν Λάντεν [πατρός του Οσάμα] ξεκίνησαν ως καθαρά επαγγελματικοί, την εποχή που ο δεύτερος ήταν μεγιστάνας οικοδομικών επιχειρήσεων στη Σαουδική Αραβία. Ο Μοχαμάντ πέθανε κι άφησε στο μέλλοντα τρομοκράτη γιο του καμιά τρακοσαριά μύρια ντόλαρς για να χρηματοδοτήσει τη διεθνή τρομοκρατορία του. Όταν ο πρώτος ήταν αρχηγός της ΣΙΑ, ο Οσάμα μπιν βρισκόταν μεταξύ των απελεθευρωτών στρατιωτών που έστειλε η αμερικάνικη υπηρεσία στο Αφγανιστάν, που μαχόταν κατά των ρώσων. Η σχέση μπιν Λάντεν και Αλ Κάιντα ξεκίνησε κατά τον πόλεμο του Κόλπου [το πρώτο μεγάλο κόλπο], όταν ο Οσάμα βρέθηκε ως αμερικανός μισθοφόρος στη Σαουδική Αραβία. Δέκα χρόνια μετά, έρχεται η πτώση των δίδυμων πύργων κι ο υιός [ή ιός] Βους θέτει ως σκοπό της πολιτικής του την εξάλειψη της τρομοκρατίας.

Ο Μουρ έχει σχεδόν ολοκληρώσει μια έρευνα που κράτησε ένα χρόνο. Υπολογίζει ότι θα προλάβει τις ερχόμενες Κάνες κι ότι θα κάνει πρεμιέρα στην Αμερική πριν τις προεδρικές εκλογές του φθινοπώρου. "Ο πατέρας Βους διατήρησε τις σχέσεις του με τους Λάντεν για τουλάχιστον δυο μήνες μετά την 11η Σεπτεμβρίου. Οι δεύτεροι έχουν επενδύσει τεράστια ποσά στην Carlyle Group, την 11η μεγαλύτερη εταιρία κατασκευής αμυντικών συστημάτων, που δραστηριοποιείται όμως κυρίως στην αγορά και ρευστοποίηση άλλων μικρότερων εταιριών του χώρου". Στα αποτελέσματα αυτής της έρευνας οφείλεται και το αντιπολεμικό του ξεσπάθωμα τη βραδιά της απονομής. Το κλίμα στο Χόλιγουντ ήταν συγκεχυμένο κι ακούστηκαν προτάσεις για την αποπομπή του από την πόλη και την κινηματογραφική οικογένεια. Παρόλα αυτά όχι μόνο δεν μπήκε στη μαύρη λίστα αλλά βρήκε και χρηματοδότες.

Άσπρες μούρες, Μαύρες μούρες
Οι μπιν Τσέινι και μπιν Μπους κι ο μπικ των 99 σεντς
Bowling for Columbine: ανατινάζοντας τα όπλα με εικόνες
Ο Μάικλ Μουρ ξηγιέται ντρίτα
Μάικ και Μελ για μια ταινία νέα
I always feel like / somebody's watching me

ΥΓ1: Να μην ξεχάσω και τα όσκαρ. 6 από τα 13 πήρε το "Σικάγο", του οποίου οι πωλήσεις στο βίντεο είναι χαμηλότερα από τον "Ακήρυχτο πόλεμο". Καλύτερης ταινίας, δεύτερης γυναικείας ερμηνείας [Αικατερίνη Ζήτα-Ιόνη], καλλιτεχνικής διεύθυνσης, κοστουμιών, μοντάζ και ήχου.

ΥΓ2: 3 στα 7 πήρε ο "Πιανίστας" του Πολάνσκι. Σκηνοθεσίας, σεναρίου από διασκευή και πρώτου ανδρικού ρόλου [Άντριεν Μπρόουντι]. Κουφαθήκατε; Ε ρε αθάνατο λόμπι πως τα μαγειρεύεις έτσι. Κάτι ανάλογο υποπτεύομαι και για την "Φρίντα" με 2 από 6. Μουσικής επένδυσης [Έλιοτ Γκόλντενταλ] και μακιγιάζ.

ΥΓ3: Αρκετές ταινίες δεν μπόρεσαν να δρέψουν κάποιο αγαλματίδιο. Ο Σκορτσέζε πρέπει να είναι βαθιά θλιμμένος για την ολοκληρωτική ήττα που υπέστησαν "Οι συμμορίες της Νέας Υόρκης" [0 στα 10]. Που πα ρε Μαρτίνε με μια ταινία που δείχνει πως σφάζονταν στη ΝΥ; Κι αυτά τα προεόρτια και τα περί 'έργου ζωής' στις Κάνες τι τάθελες; Κατέληξες επιδειξίας και πιασάρης! Ανάλογη μοίρα είχαν το δακρύβρεχτο "Πέρα απ' τον παράδεισο" [0 από 4], το αδικοπαϊμένο "Σχετικά με τον Σμιτ" και το σπιλμπεργικό "Πιάσε με αν μπορείς" [αμφότερα 0 από 2].

ΥΓ4: Άλλο ένα αδικοχαμένο φιλμ ήταν "Οι ώρες" του Ντάλτρι. Μόνο η ερμηνεία της αγνώριστης αλλά φοβερά εντυπωσιακής Νικόλ-πανέτοιμης-για-όλα-Κίντμαν βραβεύτηκε [1 από 9]. Από ένα και για τον "Δρόμο της απωλείας" [φωτογραφία από 6] και το "Adaptation" [Ο εκπληκτικός δευτεραγωνιστής Κρις Κούπερ από 4]. Κι ο Αμοδόβαρ περιορίστηκε στο βραβείο πρωτότυπου σεναρίου για το "Μίλα της". Κι έκραξε όσους έκραξαν τον Μουρ.

ΥΓ5: Στις ειδικές κατηγορίες είχαμε το "Spirited away" του Hayao Miyazaki [κινούμενο σχέδιο], το γερμανικό ουρανοκατέβατο "Nowhere in Africa" της Caroline Link [ξενόγλωσσης ταινίας], τους φορσέ "Δίδυμους πύργους" των Bill Guttentag και Robert David Port [μικρό ντοκιμαντέρ], τους "Chubbchubbs!" του Eric Armstrong [μικρό κινούμενο] και το "Der er en Yndig Mand" [Αυτός ο γοητευτικός άνθρωπος] των Martin Strange-Hansen και Mie Andreasen [μικρή μυθοπλασία].

ΥΓ6: Το δεύτερο μέρος του Χάρι Πότερ [The lord of the rings: The two towers] πήρε 2 από 6 [μοντάζ ήχου και οπτικά εφέ]. Κι ο Πήτερ Ο'Τουλ πήρε ένα οσκαράκι τιμήν ένεκεν για την συνολική του προσφορά.

Οσκαρολογίες
Οι ωραίες και οι Ώρες
Ο Σμιτ, ο γιος του βούδα και η πόλη του θεού
Από τις Κάνες στα όσκαρ
Από το Βερολίνο στα όσκαρ
Ο Πέδρο μιλάει στην καρδιά
Ο Πέδρο τα σούρνει στην Ακαδημία