Ταινίες με πανσέληνο

Moon River ή Moon Fever; Black Moon ή Dead Moon; The Moon is in the Gutter ή The Lunatics have taken over the Asylum; Moon Child ή The Dark Side of the Moon; Μήπως Moonwalker ή Moonlight Serenata; Ah la Luna, la Luna... Fly me to the Moon, let me play among the stars. Φεγγαράκι μου λαμπρό φέγγε μου να περπατώ! Χάρτινο το φεγγαράκι! Φεγγάρι καλοκαιρινό, στον ίσκιο σου θα τριγυρνώ...

Η σελήνη ή σελάνα των Σπαρτιατών δεν έχει εμπνεύσει μόνο ποιητές, πεζογράφους, ζωγράφους και αστρονόμους. Έχει τροφοδοτήσει με εικόνες και επιρροές και την 7η τέχνη. Και δε μιλάμε μόνο για ταινίες με βρικόλακες, βρουκόλακες, βουρκόλακες, κόλακες, βαμπίρ, δράκους και πλάσματα της νύχτας ή νεκροζώντανους και φαντάσματα. Μιλάμε και για ταινίες παιδικής [ΕΤ ο εξωγήινος] ή επιστημονικής φαντασίας [Οδύσσεια 2001, Σελήνη 02, Σκοτεινό αστέρι, Σταρ τρεκ], για κόμικ [Μπάτμαν, Sin City], για περιπέτειες [Καουμπόηδες του διαστήματος, Επιχείρηση Μουνρέικερ] και φυσικά για ρομαντζάδες και έρωτες υπό το σεληνόφως.

Οι πρώτες ενδιαφέρουσες αναφορές πηγαίνουν πίσω στις απαρχές του σινεμά. Ο πειραματιστής και φουτουριστής Ζωρζ Μελιές οραματίστηκε ιδανικά το δικό του "Ταξίδι στη Σελήνη" το 1902 και προσωποποίησε την αναπαράσταση μιας ερωτοτροπικής "Έκλειψης" το 1907. Από τότε το φαινόμενο ενέπνευσε μεγάλους δημιουργούς όπως ο Αντονιόνι [1962] αλλά και νεότερους και εξίσου προχωρημένους όπως ο Ζερεμί Ποντεσουά [1994].

Το ίδιο σουξέ και μεγαλύτερο είχε και η προσπάθεια του ανθρώπου να φτάσει στο φεγγάρι. Από τις σπονδυλωτές "Αμαζόνες της νύχτας" και το "Απόλλων 13" του Ρον Χάουαρντ μέχρι τον τραγικωμικό "Άνθρωπο στο φεγγάρι" του Φόρμαν. Ακόμη και οι μύγες θέλησαν να κατακτήσουν το δορυφόρο της γης, όπως μπορείτε να δείτε στο βέλγικο τρισδιάστατο καρτούν "Ταξίδι στο Φεγγάρι (3D)". Ενώ περιμένουμε με ανυπομονησία την πρώτη ταινία του Ντάνκαν "Zowie Bowie" Τζόουνς [Moon, 2009] που πήρε πολλά εύσημα στο Σάντανς.

Και φυσικά τη μερίδα του λέοντος κατέχει το κλασικό μυθιστόρημα του Ιουλίου Βερν [De la Terre a la Lune / Από τη Γη στη Σελήνη] που, εκτός απ' τον Μελιές, τροφοδότησε τις καλτ δημιουργίες των Κουρτ Νόιμαν [Rocketship X-M, 1950], Άρθουρ Χίλτον [Cat-Women of the Moon, 1953], Μπάιρον Χάσκιν [From the Earth to the Moon, 1958] και Ντον Σαρπ [Rocket to the Moon, 1967], με τελευταία εκδοχή "Το ταξίδι στη σελήνη" [1986], την 200λεπτη τηλεόπερα της ελβετικής τηλεόρασης από το ομώνυμο έργο του Όφενμπαχ [1875].

Ο σεληνιακός κινηματογράφος δε δανείστηκε μόνο από τον Βερν. Ο Φριτς Λανγκ μετέφερε το έργο της συμβίας Τέα φον Χάρμπου "Γυναίκα στο φεγγάρι" [1929]. Ο συγγραφέας ε.φ. Ρόμπερτ Χάινλαϊν βοήθησε να γίνουν ταινίες τα δικά του "Rocketship Galileo" [Απ' τη Γη στη Σελήνη, 1950] και "Project Moonbase" [1953]. Ο Χέρμπερτ Τζωρτζ Γουέλς, "ο άνθρωπος που εφηύρε το αύριο", τροφοδότησε τη "Χρονομηχανή" του με δυο εκδοχές [1960 / 2002] αλλά "είδε" και τους "Πρώτους ανθρώπους στο φεγγάρι" [1964] με τη βοήθεια του Ιούλιου. Ενώ ο Λουίτζι Πιραντέλο και οι αδερφοί Ταβιάνι σεληνιάστηκαν στο "Χάος" [στα επεισόδια Φεγγαροχτυπημένος & Αρρώστια του Φεγγαριού, 1984].

Ο Νόρμαν Τζούισον είδε από την κωμική της πλευρά τη δική του "Φεγγαροχτυπημένη" Σερ [1987]. Το ίδιο κι ο Πωλ Μαζέρσκι στο σατιρικό "Το φεγγάρι σταμάτησε στο Πάραντορ" [1988]. Σατιρικός αλλά πιο πικρός ο Φελίνι στη "Φωνή του φεγγαριού" [1990]. Ο Γούντι Άλεν, απ' την άλλη, έχει δυο όψεις του ίδιου νομίσματος: μια μαυρόασπρη [Μανχάταν, 1979] και μια έγχρωμη [Μυστηριώδεις φόνοι στο Μανχάταν, 1993]. "Τρελό" το φεγγάρι το Άλαν Ήστμαν, γλυκόπικρο αυτό της Κριστίν Καριέρ [Ποιος μαδάει το φεγγάρι;, 1999] και ολόγιομο "Αυγουστιάτικο" του γιαπωνέζου Μάρλον Μπράντο [Αυγουστιάτικο φεγγάρι, 1956].

Κατά κανόνα οι αμερικανοί βλέπουν κάτι το ρομαντικά ερωτικό σ' αυτό. Αλλά και κάτι το μυστηριώδες. Κλασικό παράδειγμα η τηλεσειρά "Στη Ζώνη του Λυκόφωτος" [156 επεισόδια, 1959-1964] του δαιμόνιου παραγωγού Rod Sterling και η αντίστοιχη σπονδυλωτή ταινία του 1983 με την αναβίωσή της. Εξίσου κλασικό και διαπλεκόμενο το σίριαλ "Αυτός αυτή και τα μυστήρια" [1985-1989] αλλά και η πρόσφατη θριλερική απόπειρα της Κάθριν Χάρντβικ [Λυκόφως, 2008].

Οι ευρωπαίοι είναι πιο μεταφυσικοί όταν βρίσκονται υπό την επήρεια. Ο Ρομέρ είναι διερευνητικός [Νύχτες με πανσέληνο, 1984], ο Μπερτολούτσι πιο οπερετικός και λυρικός [Φεγγάρι, 1979], ο Σκολιμόφσκι πιο φρη και τραγικός [Στο φως του φεγγαριού, 1982], ο Ζαν Ζακ Μπενιέ πιο παθιασμένος [Το φεγγάρι στο υπόνομο, 1983], ο Φασμπίντερ πιο ακραίος και κοφτός [Η χρονιά με τα 13 φεγγάρια, 1978] κι ο Πολάνσκι πιο κολλημένος [Τα μαύρα φεγγάρια του έρωτα, 1992].

Όσο για τον ελληνικό μας κινηματογράφο δεν έμεινε ούτε κι αυτός αδιάφορος. Το παράδειγμα του Ράινερ Βέρνερ ακολούθησε ο Κώστας Φέρρης [Δυο φεγγάρια τον Αύγουστο, 1978] αλλά δεν κατάφεραν να τον μιμηθούν ούτε ο Σταμάτης Τσαρουχάς [Τα πουλιά με το χρώμα του φεγγαριού, 1994] ούτε κι ο Θόδωρος Μαραγκός [Ο δραπέτης του φεγγαριού, 1994].

Ο Νίκος Κουτελιδάκης έκανε ένα τηλεοπτικό "Κόκκινο φεγγάρι" [1994] ενώ πολύ πιο πριν "Στις 20 Ιουλίου του '69 ο Ιάσων Μοσχοβίτης συνδέεται ζωντανά με τη Σελήνη. Στο στούντιο του ΕΙΡ στην 3ης Σεπτεμβρίου, με τη βοήθεια δύο ακουστικών, ένα στο κάθε αφτί (το ένα ο φυσικός ήχος από το "Απόλλων 10", το άλλο η φωνή του "οδηγού" από το Χιούστον που μέσω Eurovision εξηγεί αγγλιστί τι συμβαίνει), περιγράφει τον περίπατο του Νιλ Άρμστρονγκ στο φεγγάρι".

Στο κόσμο του σινεμά τεκμηρίωσης έχουμε ένα θεατρικό ντοκιμαντέρ με τίτλο "Φεγγάρι πάνω απ' το Μπρόντγουεη" [1997] των Χέγκεντους και Πένεμπέικερ. Και δυο ελληνικά πορτρέτα, ένα σύντομο για τη μούσα Φλέρυ Νταντωνάκη [Φλέρυ - η τρελή του Φεγγαριού, 2002] κι ένα μεγαλύτερο για τον μουσουργό Μάνο Χατζιδάκι [Ο καθρέφτης και το μαχαίρι, 2008].

... αν με πίστευες λιγάκι...

Πλήρης [αμ δε] Κατάλογος

ΕΤ ο εξωγήινος [E.T.: The Extra-Terrestrial, 1982, 120'] του Steven Spielberg
2001: Οδύσσεια του διαστήματος [2001: A Space Odyssey, 1968, 160'] του Stanley Kubrick
Σελήνη 02 [Moon Zero Two, 1969, 100'] του Roy Ward Baker
Σκοτεινό αστέρι [Dark Star, 1970, 83'] του John Carpenter
Σταρ Τρεκ: Η Πρώτη Επαφή [Star Trek: First Contact, 1996, 111'] του Jonathan Frakes
Μπάτμαν [Batman, 1989, 126'] του Tim Burton
Sin City [2005, 147'] των Frank Miller, Robert Rodriguez & Quentin Tarantino
Καουμπόηδες του διαστήματος [Space Cowboys, 2000, 130'] του Clint Eastwood
Επιχείρηση Μουνρέικερ [Moonraker, 1979, 126'] του Lewis Gilbert
Το ταξίδι στη Σελήνη [Le voyage dans la Lune, 1902, 14'] του Georges Melies
Η έκλειψη [L' eclipse du soleil en pleine lune, 1907, 9'] του Georges Melies
Η έκλειψη [L'eclisse, 1962, 118'] του Michelangelo Antonioni
Η έκλειψη [Eclipse, 1994, 97'] του Jeremy Podeswa
Αμαζόνες της νύχτας [Amazon Women on the Moon, 1987, 85'] των Joe Dante, Carl Gottlieb, Peter Horton, John Landis & Robert K. Weiss
Απόλλων 13 [Apollo 13, 1995, 140'] του Ron Howard
Άνθρωπος στο φεγγάρι [Man on the Moon, 1999, 118'] του Milos Forman
Ταξίδι στο Φεγγάρι (3D) [Fly Me to the Moon, 2008, 84'] του Ben Stassen
Από τη Γη στη Σελήνη [From the Earth to the Moon, 1958, 101'] του Byron Haskin
Rocket to the Moon [Βολίδα στο φεγγάρι, 1967, 95'] του Don Sharp
Cat-Women of the Moon [Γυναίκες-Γάτες στο Φεγγάρι, 1953, 64'] του Arthur Hilton
Rocketship X-M [1950, 77'] του Kurt Neumann
Το ταξίδι στη σελήνη [Le voyage dans la lune, 1986, 200'] του Jean Bovon
Moon [2009, 97'] του Duncan "Zowie Bowie" Jones
Γυναίκα στο φεγγάρι [Frau im Mond / Woman in the Moon, 1929, 200'] του Fritz Lang
Απ' τη Γη στη Σελήνη [Destination Moon, 1950, 92'] του Irving Pichel
Project Moonbase [Διαστημικός Σταθμός Σηλήνη,1953, 63'] του Richard Talmadge
Οι πρώτοι άνθρωποι στο φεγγάρι [First Men in the Moon, 1964, 103'] του Nathan Juran
Η μηχανή του χρόνου [The Time Machine, 1960, 103'] του George Pal
Η μηχανή του χρόνου [The Time Machine, 2002, 96'] του Simon Wells
Χάος [Kaos, 1984, 188'] των Paolo & Vittorio Taviani
Φεγγαροχτυπημένη [Moonstruck, 1987, 102'] του Norman Jewison
Το φεγγάρι σταμάτησε στο Πάραντορ [Moon Over Parador, 1988, 103'] του Paul Mazursky
Η φωνή του φεγγαριού [La voce della luna, 1990, 122'] του Federico Fellini
Μανχάταν [Manhattan, 1979, 96'] του Woody Allen
Μυστηριώδεις φόνοι στο Μανχάταν [Manhattan Murder Mystery, 1993, 104'] του Woody Allen
Τρελό φεγγάρι [Crazy Moon, 1987, 90'] του Allan Eastman
Ποιος μαδάει το φεγγάρι; [Qui plume la lune?, 1999, 96'] της Christine Carriere
Αυγουστιάτικο φεγγάρι [The Teahouse of the August Moon, 1956, 123'] του Daniel Mann
Στη Ζώνη του Λυκόφωτος [The Twilight Zone, 1959-1964, 156 επεισόδια] του Rod Sterling
Twilight Zone: The Movie [1983, 97'] των John Landis, Steven Spielberg, Joe Dante & George Miller
Αυτός αυτή και τα μυστήρια [Moonlighting, 1985-1989, 66x60'] του Glenn Gordon Caron
Λυκόφως [Twilight, 2008, 122'] της Catherine Hardwicke
Νύχτες με πανσέληνο [Les nuits de la pleine lune, 1984, 100'] του Eric Rohmer
Φεγγάρι [La Luna, 1979, 142'] του Bernardo Bertolucci
Στο φως του φεγγαριού [Moonlighting, 1982, 97'] του Jerzy Skolimowski
Το φεγγάρι στο υπόνομο [La lune dans le caniveau, 1983, 137'] του Jean-Jacques Beineix
Η χρονιά με τα 13 φεγγάρια [In einem Jahr mit 13 Monden, 1978, 124'] του Rainer Werner Fassbinder
Τα μαύρα φεγγάρια του έρωτα [Bitter Moon, 1992, 139'] του Roman Polanski
Δυο φεγγάρια τον Αύγουστο [Double Moon in August, 1978, 87'] του Κώστα Φέρρη
Τα πουλιά με το χρώμα του φεγγαριού [1994, 92'] του Σταμάτη Τσαρουχά
Ο δραπέτης του φεγγαριού [1994, 115'] του Θόδωρου Μαραγκού
Το κόκκινο φεγγάρι [The red moon, 1994, 88'] του Νίκου Κουτελιδάκη
Φεγγάρι πάνω απ' το Μπρόντγουεη [Moon Over Broadway, 1997, 97'] των Chris Hegedus & D.A. Pennebaker
Φλέρυ - η τρελή του Φεγγαριού [Fleury - madwoman of the moon, 2002, 26'] του Αντώνη Μποσκοΐτη
Ο καθρέφτης και το μαχαίρι [The knife & the mirror, 2008, 90'] του Δημήτρη Βερνίκου

Μπόνους μάλους [μάλλον]

Όστιν Πάουερς, ο κατάσκοπος που με κουτούπωσε [Austin Powers: The Spy Who Shagged Me, 1999, 95'] του Jay Roach
Υπέροχη ζωή [It's a Wonderful Life, 1946, 130'] του Frank Capra
Η νύχτα με τη Σιλένα [The night with Silena, 1986, 80'] του Νίκου Παναγιωτάτου
Διάστημα 1999 [Space: 1999, 1975-1978] των Gerry & Sylvia Anderson [et al]

Βοήθεια

Φεγγάρι και Τέχνες
Επιστημονική Φαντασία
100 ελλ. τηλεστιγμές
Καληνύχτα Σιλένα
Από το φιλμ στη Σελήνη