Thank you for smoking, δακτυλίδια και βρόγχοι καπνού
Ο Jason Reitman είναι γιος του Ivan κι έχει μικρά περάσματα στις ταινίες του μπαμπά του [Ghostbusters 2, Dave, Δίδυμοι και Ο Μπάτσος του Νηπιαγωγείου]. "Πότε θα γυριστεί το 3ο Ghostbusters;" τον ρωτάνε. "Ποτέ" τους απαντάει κοφτά, "δε θα υπάρξει τρίτη συνέχεια". Και "λένε πως εμφανίστηκες στο Τρελό Θηριοτροφείο σε ηλικία 6 μηνών", συνεχίζουν τα κουτσομπολιά. "Ήμουν μόλις 11 ημερών κι ο Τζον Μπελούσι άπλωσε και σνίφαρε μια γραμμή κόκα πάνω στην πλάτη μου" αστειεύεται και συμπληρώνει "οι πρώτες μου αναμνήσεις ξεκινούν από την ταινία Stripes".
Οι τίτλοι και οι συντελεστές της πρώτης μεγάλου μήκους ταινίας του ως σεναριογράφου και σκηνοθέτη, "Ευχαριστώ που καπνίζετε", πέφτουν επάνω σε υπερμεγέθη πακέτα τσιγάρων με τις ίδιες γραμματοσειρές που χρησιμοποιούν και οι καπνοβιομηχανίες. Το αθώο "Smoke, smoke, smoke that cigarette!" παίζει ως ύμνος. Κορώνες, θυρεοί, γιρλάντες και καλλιγραφίες στολίζουν τα ονόματα των υπολοίπων. Στο δικό του όνομα αναφέρεται κι ένα established 1997 που παραπέμπει στο έτος της γεννήσεώς του. Το χιούμορ είναι εμφανές στα λόγια και τις πράξεις του κι ασφαλώς διαρρέει όλο το σώμα της ταινίας.
Πουθενά δεν εμφανίζεται ούτε ένα τσιγάρο παρά μόνο στις ασπρόμαυρες ταινίες που λατρεύει ο ήρωας και αντιήρωάς του, Aaron Eckhart. Δεν είν' αυτός που μοιάζει διχασμένος είναι η κοινωνία που κρύβεται πίσω απ' το δάχτυλό της και η οποία επιμένει να κοιτάζει χαζοχαρούμενη το δάκτυλο όταν αυτός δείχνει το πρόβλημα. Και δεν είναι μόνο το τσιγάρο που σκοτώνει αποδεδειγμένα. Στο τρίο της συμφοράς βρίσκονται μια υπερασπίστρια του αλκοόλ [Maria Bello] κι ένας υπέρμαχος των όπλων [David Koechner]. Κι ύστερα έρχονται κι άλλοι "εκπρόσωποι" και η λίγκα "MoD" [Merchants of Death - έμποροι θανάτου] μεγαλώνει γιατί πρακτικά δεν πρόκειται να διαλυθεί ποτέ.
Κι αυτός, ο ήρωας και αντιήρωας μαζί, μοιάζει αήττητος απτόητος ακατάβλητος. Ούτε η δημοσιογράφος που τον κάνει ρόμπα [Katie Holmes] ούτε αντικαπνιστές βοηθοί και γερουσιαστές [William H. Macy] ούτε καρκινοπαθείς καουμπόηδες των διαφημίσεων [Sam Elliott] ούτε παραγωγοί και οι βοηθοί παρατρεχάμενοι τους [Rob Lowe, Adam Brody] ούτε καπνοβιομήχανοι και καριερίστες [Robert Duvall] αλλά ούτε και οι υστερόβουλοι αρειμάνιοι κριτικοί κινηματογράφου μπορούν να ανακόψουν την ορμή και την τρέλα αυτού του "γιάπη Μεφιστοφελή".
Την ίδια τρέλα κουβαλάει κι ο σκηνοθέτης. Δεν είναι η θεραπεία ο στόχος της σάτιράς του [δεν υπάρχει θεραπεία, λέει ο ίδιος, απλά ανοχή και ενοχή υπάρχει], ούτε και βάλλει κατά των ενδιάμεσων που υπεκφεύγουν φραστικά των ευθυνών. Μάλλον τους αντιμετωπίζει στωικά, σαν εξιλαστήρια θύματα και αυτόχειρες εθελοντές. Τα δαιμόνια και τους διαόλους θέλει να ξορκίσει, αυτούς που κρύβουμε όλοι μέσα μας. Η οικογένεια κι η παιδεία είναι δυο πολύ ισχυρά αντισώματα που μπορούν να θωρακίσουν τον καθένα ατομικά απέναντι στα άπληστα συμφέροντα και την πλύση των διαφημίσεων.
Ο γιος [Cameron Bright] του εκπροσώπου της Ακαδημίας Καπνού πιστεύει πως ο πατέρας του [Eckhart] στέκει ηρωικά εκεί που οι άλλοι ασφυκτιούν. Επιχειρηματολογεί και δε διαπραγματεύεται. Κι ο μπαμπάς πιστεύει ότι ο γιος του θα επιλέξει σωστά να μην καπνίσει ποτέ, παρόλο που ο ίδιος σώθηκε εκ θαύματος από την επίθεση με δεκάδες αυτοκόλλητα νικοτίνης, ακριβώς επειδή κάπνιζε. Αν δεν κάπνιζε όμως και δεν υπεραμυνόταν αυτού, δε θα είχε δεχθεί την οργή κανενός. Αλλά κι αν δεν καπνίσει αυτό δε σημαίνει πως δεν θα κινδυνέψει από τη χοληστερίνη, τα κινητά και τα αυτοκίνητα ή τη μόλυνση και τα όπλα.
Υπάρχουν πολλοί φαύλοι κύκλοι και πολλές υπο-πλοκές μέσα στη βασική πλοκή αυτής της παλαβής καθημερινής μας τρέλας. Κι ο Reitman υιός πετυχαίνει να μας τονίσει ότι δεν αφορούν μόνο το κάπνισμα όλες αυτές οι μεθοδεύσεις και οι τεχνικές των εταιριών. Όλ' αυτά που σχεδιάζουμε και κάνουμε για να περνάμε καλά, γυρίζουν και στρέφονται εναντίον μας. Μας περιπλέκουν μας αγχώνουν μας παχαίνουν μας υποσκάπτουν και μας φορτώνουν φοβίες, στερώντας μας την απλότητα, το μέτρο, τη χάρη, την ηρεμία μας, καταστρέφοντας κάθε αρχική καλή πρόθεση μαζί μ' εμάς.
Κι αυτό το κληροδοτούμε ως τρόπο σκέψης και στις επόμενες γενιές και θέλουμε να το επιβάλλουμε ως "πολιτισμό" στις τριτοκοσμικές χώρες, που βιάζονται να μας κοπιάρουν για να μας "φτάσουν". Ο προβληματισμός και η περίσκεψη, οι ψύλλοι στ' αυτιά και η εγρήγορση, η παιδιόθεν αφύπνιση και προεργασία, μπορούν συνδυαστικά να υπερκεράσουν και να υποσκελίσουν τις μάστιγες και τις παρενέργειες. Κι όποιος συνειδητά πια επιλέγει το θάνατό του μπορεί να βαυκαλίζεται με την απόλαυσή του και να τσουρουφλίζεται βασανιστικά απ' τις συνέπειες των επιλογών του. Ή μπορεί και να γλιτώνει χωρίς καμιά συνέπεια αν έκανε υγιεινή ζωή στα νιάτα του.
Δείτε την ταινία μικρού μήκους Consent [συναίνεση]
Δείτε και το In God We Trust [στο θεό εμπιστευόμαστε]
