Θέατρο : Η μέρα πεθαίνει το βράδυ

του Jose Rivera από το θέατρο Σχεδία.

Μετάφραση: Αθηνά Παραπονιάρη
Σκηνοθεσία: Βασίλης Κανελλόπουλος
Βοηθός σκηνοθέτη: Τζίνα Αποστολοπούλου
Μουσική: Κωστής Ζευγαδέλλης
Σκηνογραφία: Οδυσσέας Καψάλως
Κατασκευή σκηνικού: Βαλεριάν Σινγκουλέι
Κοστούμια: Χάρις Τσεκούρα

Διανομή ρόλων:
Νέλλυ: Ελένη Μακρή
Όγκι: Σπύρος Τσέκουρας
Τζόννυ: Κώστας Παπακωνσταντίνου

Την επίσημη πρεμιέρα του έργου "Η Μέρα πεθαίνει το βράδυ" έκανε το θέατρο "Σχεδία" στις 4 Φεβρουαρίου, ενός έργου που γράφτηκε το 1990 από το Jose Rivera, έναν αμερικανό θεατρικό συγγραφέα πορτορικανής καταγωγής.

Το έργο ξεκινά με την ενηλικίωση της Νέλλυ, μιας λατινοαμερικάνας μετανάστριας που ζει μέσα σε ένα οικογενειακό περιβάλλον που ξεφεύγει από τα συνηθισμένα πρότυπα οικογενειών. Ένας αλκοολικός πατέρας ο Όγκι, που συμβιώνει μέσα σε ένα σπίτι που αναπτύσσεται στα πλαίσια του ανεξήγητου, φιλοξενώντας 21 παιδιά και ζώα που μεγαλώνοντας γίνονται άγρια θηρία, μία μητέρα που η ύπαρξη της δεν φαίνεται πουθενά παρά μόνο στις ασταμάτητες εγκυμοσύνες της. Η Νέλλυ, το ενδέκατο παιδί του Ογκι, μέχρι την ενηλικίωση της συμπεριφερόταν ως νήπιο, παρουσιάζοντας μία αδυναμία στο λόγο και στην κίνηση. Η ενηλικίωση της θα σημειωθεί τι στιγμή που γίνεται ερωμένη του Τζόννυ, ενός ματαιόδοξου τριαντάρη που ονειρεύεται να γίνει μοντέλο. Η πίστη στον σύντροφο της θα τη βοηθήσουν να απαλλαγή από την ακρωτηριασμένη παιδική της ηλικία και θα σταθεί στα πόδια της ακολουθώντας το Τζόννυ στην Καλιφόρνια, παίρνοντας όμως μαζί της εικόνες ξυλοδαρμών και παιδικών βιασμών. Ο Όγκι στην προσπάθεια του να τη σταματήσει θα τραυματιστεί από διερχόμενο αυτοκίνητο που θα τον αφήσει ανάπηρο. Το γεγονός αυτό είχε προβλέψει η Νέλλυ γιατί οραματίζεται το μέλλον. Η Νέλλυ, μακριά από τον ανάπηρο πατέρα της, θα φέρει στην επιφάνεια έναν υπερβολικό δυναμισμό που μέχρι τότε υπήρχε ναρκωμένος μέσα της, θα δουλέψει σκληρά και υπομονετικά, κερδίζοντας πολλά χρήματα. Τα όνειρα όμως και οι φιλοδοξίες μας, ακολουθούν την προϋπάρχουσα παράλληλη πορεία που διαγράψαμε στην πρώτη μορφή κοινωνίας που αντικρίσαμε και ήταν η οικογένεια, έτσι η Νέλλυ δε θα μπορέσει να παρακολουθήσει τον πολιτισμό που οραματιζόταν, γιατί χωλαίνει από την κυοφορία του. Έτσι τα ανατρεπτικά γεγονότα διαδέχονται το ένα το άλλο...

Ο κόσμος του Rivera είναι σκληρός ή καλύτερα "γυμνός" δεν προσπαθεί να κολακέψει τον θεατή αλλά ούτε να διορθώσει την αισθητική του κόσμου, αποσιωπώντας για τα περιθωριακά μοντέλα αυτού, μέσα σε μια κοινωνία της οικονομικής ευμάρειας, της πολιτισμικής συμφόρησης και της διαστροφικής κατανάλωσης. "Δεν υπάρχει τεκμήριο πολιτισμού που να μην είναι ταυτόχρονα και τεκμήριο βαρβαρότητας" έγραψε παλιά ο θεωρητικός και κριτικός Walter Benjamin, θέλοντας να επισημάνει πως η αισθητική δεν είναι κάτι αθώο και αδιάφθορο, αλλά κατευθύνεται και πορεύεται από κάποιες σκοπιμότητες. Υπάρχουν κομμάτια που συμπληρώνουν αυτόν τον καλπάζοντα προοδευτικό και εξελίξιμο κόσμο, τα οποία μας δημιουργούν ντροπή και φόβο, το σίγουρο είναι πως η στάση που τους αρμόζει δεν είναι η περιφρόνηση, αλλά ούτε και ο Καιάδας.

O Rivera μέσα από το πρίσμα του μαγικού ρεαλισμού εκφράζει μία ιδιαίτερη αντίληψη ζωής, εφόσον η πραγματικότητα αυτού του κόσμου δεν είναι αξίωμα, αλλά αυτοαναιρείται και αλληλοσυμπληρώνεται το σίγουρο είναι πως πρέπει να δώσουμε χώρο σε πολλές πραγματικότητες, με ανοίγματα στο χώρο του παράλογου και του μαγικού. O Rivera μπερδεύοντας το οικείο με το ανοίκειο, το ορατό με το αόρατο, το γραμμικό με το μη γραμμικό, ζητά τη συνδρομή του θεατή σε αυτά τα εξωπραγματικά και παρατραβηγμένα φαινόμενα της δικής του γραφής. Το πατρικό σπίτι της Νέλλυ μεγαλώνει σα ζωντανός οργανισμός, μεγαλώνει όπως μεγαλώνει ηλικιακά και ο πατέρας της, το σπίτι είναι μια εστία μολύνσεως γεμάτο βρώμα και δυσωδία όπως άλλωστε και ο πατέρας της, μήπως λοιπόν το σπίτι δεν είναι τίποτα άλλο από την ίδια επιβλητική φιγούρα του πατέρα της; Η τιμωρία αυτού θα είναι να πεθάνει μόνος και ανάπηρος σ' αυτό το "καταραμένο" σπίτι από το ίδιο το σπίτι, στην ουσία όμως η δική του σκληρή ηθική στρέφεται εναντίον του.

Η παράσταση "αναπνέει" μόνη της, δίνοντας ένα μοναδικό ρυθμό με πολλές και γρήγορες εναλλαγές που δεν κουράζουν το θεατή, οι συντελεστές της παράστασης παρακολουθούν αυτές τις προσπεράσεις και επαναφορές του συμβατικού χρόνου του έργου, πότε με γρήγορες και πότε με νωχελικές ατάκες. Οι αισθητικές είναι ποικίλες και ανόμοιες μεταξύ τους, αλλά όλες είναι εξίσου ισχυρές.

Δυναμικές οι παρουσίες και των τριών ηθοποιών καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα υποκριτικής τεχνικής. Έξυπνα λιτά και αφαιρετικά σκηνικά, μουσική που παρακολουθεί όλες αυτές τις γρήγορες αλλαγές...Η παράσταση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με μία προβληματική, είναι το διαφορετικό που δηλώνει «άποψη». Σίγουρα δεν απευθύνεται σε ένα μεγάλο κομμάτι της θεατρόφιλης αγοράς γιατί τολμάει να μην επαναλάβει τα "πρότυπα" και τις προσδοκίες τους, την αισθητική της εμπορευματοποίησης. Είναι όμως κάτι που αξίζει να δείτε για να διαφοροποιηθείτε λίγο από το mainstream θέατρο της Αμερικής...