Θέατρο : Βρεταννικός

του Ζαν Ρασίν (Ρακίνα) από το θέατρο ALTERA PARS

Συντελεστές:
Μετάφραση: Ανδρέας Στάικος
Σκηνοθεσία: Πέτρος Νάκος - Συνεργασία: Μίνα Χειμώνα
Σκηνικά: Γιώργος Γεωργίου
Κοστούμια: Δέσποινα Χειμώνα
Φωτισμοί: Διονύσης Ευθυμιόπουλος
Μουσική επιμέλεια: Πέτρος Νάκος
Video-art: Αλέξανδρος Τσαμούρης
Επ/σία μουσικής, ήχων: Νίκος Τσέκος

Διανομή ρόλων:
Αγριππίνα: Μίνα Χειμώνα
Νέρων: Πέτρος Νάκος
Βρεταννικός: Χρυσοβαλάντης Κωστόπουλος
Νάρκισσος: Στέλιος Δαλέζιος
Μπούρος: Δημήτρης Αγοράς
Αλβίνα: Ιωάννα Μυλωνά
Ιουνία: Μπέτυ Αποστόλου

Το κλασικό έργο του Γάλλου συγγραφέα Ζαν Ρασίν (Ρακίνα), "Βρεταννικός", γράφτηκε το 1669. Η Αγριππίνα είναι η μητέρα του Νέρωνος, τον οποίο απόκτησε από τον πρώτο της γάμο με τον Γάιο Δομίτιο Αινοβάρδο. Η Αγριππίνα, είναι το πρότυπο της απολυταρχικής μητέρας, επιτιμούσε διαρκώς το γιο της. Στα μεγαλεπήβολα σχέδιά της ήταν να δει τον Νέρωνα αυτοκράτορα. Μετά το θάνατο του συζύγου της, παντρεύεται τον Κλαύδιο, ο οποίος είχε ήδη ένα γιο, τον Βρεταννικό. Οι πιθανότητες τότε του Νέρωνος να πάρει το θρόνο μειώνονται. Στον Νέρωνα είχε επιβάλει η Αγριππίνα να παντρευτεί την Οκταβία κι έτσι έγινε. Αυτός όμως, ερωτεύεται την Ιουνία, η οποία αγαπά τον Βρεταννικό. Η αγάπη του Νέρωνος προς την Ιουνία θα εξοργίσει τη μητέρα του, ο ίδιος όμως, θα προτιμήσει να συγκρουστεί μαζί της από το να παραιτηθεί από τον έρωτά του. Ο Νέρων αναγκάζει την Ιουνία να πει στο Βρεταννικό πως δεν τον αγαπά πια. Στην ανταγωνιστική σχέση του με τον Βρεταννικό για τη διεκδίκηση του θρόνου, θα προστεθεί και η αντιζηλία του για μια γυναίκα. Έτσι, θα αποφασίσει να τον δολοφονήσει, δηλητηριάζοντάς τον. Το έγκλημα που θα διαπράξει ο Νέρων θα αναγκάσει την Ιουνία να καταφύγει στο ναό των παρθένων. Η Αγριππίνα, σ' ένα παραληρηματικό της λόγο, θα προφητέψει ένα μακρύ κατάλογο εγκλημάτων που θα διαπράξει ο Νέρων, καθώς και την αυτοκτονία του...

Η γεωμετρική του Ρακίνα διαπραγματεύεται επίμαχα θέματα: της εξουσίας, της διαπλοκής, της προδοσίας, της πάλης θήλεος και άρρενος. Ξεφεύγει από την απλή παράθεση ιστορικών γεγονότων και εμβαθύνει στις ανθρώπινες σχέσεις και τα ψυχολογικά κίνητρα των ηρώων με μικροσκοπικό φακό.

Το μέλλον της εξουσίας είναι ένα κολάζ ιστορικών, παρελθοντικών της αναμνήσεων. Αν ανατρέξουμε στον Αγαμέμνονα του Αισχύλου, θα ακούσουμε το χορό να λέει: "η μία ανομία γεννά την άλλη", ο Μάκβεθ θα πει: "το αίμα αποζητά το αίμα". Το έγκλημα για εξουσία παίρνει διαστάσεις νομοτελειακής διεξόδου, αλλά και αδιεξόδου μιας απόλυτης μανιακής, μοναρχικής τρέλας. Η ηδονή της εξουσίας, όταν καταλαμβάνει το άτομο, συντηρεί αναμφισβήτητα μια ανάγκη για προβολή, μια και του λείπει η υπόσταση, ένας τρόπος να σκεπάσει την κενότητα της ύπαρξής του με την οργισμένη αποκάλυψη ότι υπάρχει. Το πάθος για εξουσία διασταυρώνεται με το φόβο και τη δειλία. Καμία επιθυμία, καμία ευχή, σκοπός τους είναι να δηλητηριάσουν και να παγιδεύσουν την ανάσα του χρόνου. Ο Μάκβεθ, μετά το αποτρόπαιο έγκλημα θα ακούσει πάλι τη "φωνή" να του λέει: "...ο Μάκβεθ δεν θα κοιμηθεί πια,... ο Μάκβεθ σκοτώνει τον ύπνο ...". Ο Μάκβεθ από κει και έπειτα βασανίζεται από αϋπνίες, τρέμει από φόβο γι' αυτό που έκανε και ο ίδιος φόβος που του "σκότωσε τον ύπνο" τον παρασύρει στο να ξανασκοτώσει για να μη χάσει την εξουσία, που για χάρη της σκότωσε.

Σαν απαύγασμα προκύπτει πως αν η εξουσία καταστρέψει τα πάντα, δεν έχει πια λόγο ύπαρξης, αυτοκαταστρέφεται, αν δεν καταστρέψει τίποτα, αυτοαναιρείται, άρα είναι κατεστραμμένη.

Η δεύτερη εστίαση του Ρακίνα είναι η πάλη θήλεος και άρρενος. Οι ποικίλες εκδοχές, οι επαναλήψεις και η συχνότητα που συναντάμε το σχήμα αυτό, αποδεικνύει ότι η πάλη των δύο φύλων έχει μία ανεξάντλητη δυνατότητα να ανανεώνεται και να παίρνει νέες μορφές σε διαφορετικές πολιτισμικές κοινωνίες. Το θήλυ, η (Αγριππίνα), που μετατρέπεται σε εκδικητικό και αρχετυπικό θηλυκό, μέσα από τις κυτταρικές της εγγραφές. Η Αγριππίνα, ως άλλη μαινάδα Αγαύη, κατασπαράζει το γιο της. Η μητριαρχία δεν είναι ιστορική μνήμη, αλλά κοινωνική σύμβαση. Στο πορτρέτο της Κλυταιμνήστρας στον "Αγαμέμνονα" του Αισχύλου, το μοντέλο "θήλυ Κλυταιμνήστρα" κυβερνά μέσα από τον εραστή της Αίγισθο, συνδέει ιδιαίτερα την ανεξαρτησία της σκέψης με την επιθυμία να άρχει και η έμφαση που δίνεται στο στοιχείο αυτό μεταμορφώνει την προσωπική αντιπαλότητα με το σύζυγό της Αγαμέμνονα σε ζήτημα γυναικοκρατίας. Η δυναμική άρνηση της εξουσίας στη γυναίκα, σύμφωνα με ένα κοινωνικό κατεστημένο, βεβαιώνει την κατωτερότητά της, ενώ ταυτοχρόνως εκφράζει το άγχος που προκαλούσε η επίμονη, αλλά βιολογικά λανθάνουσα, δύναμή της, η οποία μπορεί ανά πάσα στιγμή να ξεσπάσει σε βίαιες εκδηλώσεις. Συναντάται στην Εύα του προπατορικού αμαρτήματος, στη χειριστικότητα της Λαίδη Μάκβεθ, στην ευνουχιστική Μάρθα του Άλμπι στο "Ποιος φοβάται τη Βιρζίνια Γουλφ;" και εδώ στην ισοπεδωτική Αγριππίνα.

Η παράσταση είχε μια σύγχρονη οπτική, στάθηκε όμως με σεβασμό απέναντι στο μεγάλο δραματουργό. Η σκηνοθεσία λειτούργησε παραπληρωματικά με τη σκηνογραφία. Η σκηνοθεσία κινήθηκε σε δύο επίπεδα πάνω στη σκηνή, χωρίς όμως να περιοριστεί μόνο σ' αυτά, λειτούργησε και στο χώρο των θεατών. Εξαίσιο το σκηνικό του Γιώργου Γεωργίου!

Οι ερμηνείες και του Π. Νάκου και της Μίνας Χειμώνα είχαν μία επαναλαμβανόμενη νευρωτική υπόκριση. Ο θυμός και ο πόνος δεν είναι απαραίτητο να βγαίνει εγκεφαλικά, μέσα από υστερίες και κραυγές, γενικά οι ηθοποιοί έδειξαν μία αδυναμία στα περάσματα... Οι φωτισμοί στήριξαν το αψεγάδιαστο αποτέλεσμα των σκηνικών. Πολύ πετυχημένη η μουσική, έδωσε σύγχρονη ατμόσφαιρα και χρώμα στην παράσταση. Τα κοστούμια ήταν μελετημένα από θεατρικής και αισθητικής άποψης.

Επιμένω να πιστεύω πως δεν υπάρχει καθολικά "κακή παράσταση", γιατί το θέατρο είναι συνισταμένη πολλών πραγμάτων, από πολλές μορφές τεχνών και τεχνικών. Είναι απίστευτα δύσκολο να αποτύχουν στην ίδια παράσταση και η σκηνοθεσία και η σκηνογραφία και η υποκριτική και η ενδυματολογία και οι φωτισμοί και η μουσική. Η παράσταση δικαιώθηκε λοιπόν, και άφησε πολύ καλές εντυπώσεις...