Υποφηφιότητες για Oscar 2001 (μέρος πρώτο)

Oscar 2001: Σόντερμπεργκ κατά Σόντερμπεργκ

Σίγουρα το μεγάλο γεγονός των φετινών προτάσεων της αμερικάνικης ακαδημίας είναι οι δύο ταυτόχρονες υποψηφιότητες του Στήβεν Σόντερμπεργκ ως καλύτερου σκηνοθέτη και το πλασάρισμα των δύο ταινιών του (Traffic και Brockovich) στις πέντε καλύτερες της χρονιάς, αλλά και στα σενάρια. Στο μπάσκετ νομίζω πως το λένε νταμπλ τριμπλ. Στο Χόλιγουντ όμως επιτρέπεται ακόμα και η τριπλή διπλή τρίπλα. Ο Ανγκ Λη είναι για τρίτη φορά υποψήφιος ξενόγλωσσου με τα χρώματα της Ταϊβάν (και μάλλον θα το τσιμπήσει). "Ο τίγρης και ο δράκος" του, διεκδικεί άλλα εννιά αγαλματίδια. Το "όπου ακούς πολλά κεράσια, κράτα και μικρό καλάθι" ισχύει προφανώς για τον "Μονομάχο" του Ρίντλεϊ Σκοτ που κονταροχτυπιέται σε 12 κατηγορίες. Την βραδιά θα δεξιωθεί ο Στηβ Μάρτιν (και ελπίζω όχι ο Παναγιώτης Τιμογιαννάκης).
Στην σκηνοθεσία λοιπόν εκτός από τον διπλούν Στήβεν, "παίζουν μπάλα" ο μονομάχος Ρίντλεϊ Σκοτ, ο τίγρης Ανγκ Λη και ο εγγλέζος θεατρικός σκηνοθέτης Στήβεν Ντάλτρι (του χορευτή "Μπίλι Έλιοτ"). Καταλαβαίνετε και μόνοι σας ότι θα γίνει μεγάλη σφαγή, με κερασάκι τον Ντάλτρι να κάνει πιρουέτες. Απ' αυτούς μόνο ο Σκοτ ξαναήταν υποψήφιος, το 1991 για τις τρελές "Θέλμα και Λουίζ". Στην κατηγορία της καλύτερης ταινίας έχουμε μια απ' τα ίδια, με σφήνα μια αθεράπευτα ρομαντική "Chocolat" του δανού Λάσε Χάλστρομ (στη θέση του ουραγού Ντάλτρι). Εδώ θα γίνει χαμός κι οι πικραμένοι θα γλυκαθούν με σοκολατάκια. Άλλωστε "η ζωή είναι μοιάζει μ' ένα κουτί σοκολατάκια. Ποτέ δεν ξέρεις τι θα βρεις μέσα" που έλεγε κι η μαμά του Φόρεστ Γκαμπ.

Στα πρωτότυπα σενάρια έχουμε την "Εριν Μπρόκοβιτς", το "Almost famous", τον "Μπίλι Έλιοτ", το "Στηρίξου πάνω μου" και τον "Μονομάχο". Αυτό το τελευταίο κι αν είναι πρωτότυπο. Ψευδοϊστορικά σεναριάκια έχουν γράψει άπειρα οι ιταλοί τσινετσιτάδες το '60 και το '70. Αλλά τέτοια συστηματική ιστορική καπηλεία και ανιστόρητη μυθοπλασία δεν ματάγινε. Ως βασικός δράστης φέρεται ο ιταλικής καταγωγής Ντέιβιντ Φρανζόνι, που μπουρδουκλώνει τα πάντα, συνεχίζοντας έστω και έμμεσα την παράδοση. Οι ιταλοί ήταν ανέκαθεν σπουδαίοι ιστορικοί μελετητές. Στα διασκευασμένα σενάρια συναντάμε ένα περιπετειώδες μυθικό "Ο τίγρη κι ο δράκος", ένα διαολεμένα διττό "Traffic", τα περίεργα σιξτίζοντα "Τρομερά παιδιά" και τον Όμηρο να φωνάζει βοήθεια, "Ω αδερφέ που είσαι;" Κι όλα περιχυμένα με φαντασία και μια γλυκιά "Σοκολάτα".

Για να δούμε όμως τι γίνεται με τις ερμηνείες (ή γιατί όχι ερημνείες). Υποψήφιοι για πρώτο ανδρικό ρόλο είναι δύο παλιές καραβάνες (Τομ Χανκς και Εντ Χάρις), δυο αυστραλοί (Τζέφρι Ρας και Ράσελ Κρόου) και ο ισπανός Χαβιέ Μπάρντεμ (παρθενιά για τους ίβηρες). Ο μονομάχος Κρόου και ο ναυαγός Χανκς φαίνεται να είναι τα φαβορί. Οι ταινίες τους είναι πολύ δημοφιλείς, εντός και εκτός Αμερικής. Ο Χανκς βέβαια πάει για τριμπλ μετά τον "Φόρεστ Γκαμπ" και τον δικηγορίσκο που πάσχει από AIDS στην "Φιλαδέλφεια". Πράγμα το οποίο θα το είχε ήδη καταφέρει αν κέρδιζε την "Διάσωση του στρατιώτη Ράιαν" ή παλιότερα το "Big" για τα οποία ήταν υποψήφιος. Η ερμηνεία του είναι και πάλι πολύ καλή και το κομμάτι της απομόνωσής του στο νησί είναι πραγματικό one-man show (στο τέλος ο Ζεμέκις τον ξαναβάζει στον ίσιο δρόμο κι εκεί κάπου χαλάει η συνταγή, κι επιπλέον έχει χάσει και την μπάλα-Γουίλσον).
Ο φλογερός Χαβιέ, ακολούθησε τα βήματα του Αντόνιο Μπαντέρας, αποφεύγοντας επιμελώς τα λάθη του. Παιδί κι αυτός του παρδαλού βαρόνου Αλμοδόβαρ ("Ψηλά τακούνια" και "Καυτή σάρκα") αλλά και του έτερου καππαδόκη Μπίγκας Λούνα ("Χαμόν, χαμόν" και "Στόμα με στόμα"), έχει στο ενεργητικό του δύο Γκόγια (δεύτερης ερμηνείας στο "Dias contados" και πρώτης στο "Στόμα με στόμα") και ένα ισχυρό χαρτί που είναι ο ρόλος του στο "Before night falls" του Τζούλιαν Σνάμπελ. Ενσαρκώνει τον Ρεϊνάλντο Αρένας, ένθερμο υποστηρικτή του Κάστρο, που αργότερα εκδιώχθηκε γιατί ήταν ομοφυλόφιλος. Βέβαια έχει προηγηθεί η "Φράουλα και σοκολάτα" του Τόμας Γκουτιέρεζ-Αλέα με θέμα αρκετά παραπλήσιο.

Ο βιρτουόζος Τζέφρι Ρας, εκτός από το αγαλματάκι που κέρδισε για το πορτραίτο του ιδιοφυή "Σολίστα" (Shine), έχει κι άλλη υποψηφιότητα για τον "Ερωτευμένο Σαίξπηρ". Οι ρόλοι εποχής είναι το φόρτε του (μυστικοσύμβουλος στην ματοβαμμένη "Ελίζαμπεθ" και Ιαβέρης στους "Άθλιους"). Στο φετινό "Quills" του Φίλιπ Κάουφμαν, ενσαρκώνει τον διεστραμμένο αλλά ερωτοχτυπημένο Μαρκήσιο Ντε Σαντ, πλάι στην πραγματική του σύζυγο, Τζέην Μενελάους (κυπραία;) και στην πάντα αφράτη Κέιτ Γουίνσλετ.
Τελευταίο άφησα τον σπουδαίο καρατερίστα Εντ Χάρις. Εκτός από τις δύο δεύτερες υποψηφιότητες στα "Truman show" και "Apollo 13" έχει διακριθεί στον "Νίξον", στη "Φίρμα", στα "Οικόπεδα με θέα" (Glengarry Glen Ross), αλλά και στα παλιότερα "State of grace", "Ο Μισισιπής καίγεται", "Alamo bay" και "Οι κατάλληλοι άνθρωποι". Ο Χάρις όχι μόνο παίρνει θέση πίσω απ' την κάμερα, αλλά τολμά να ζωντανέψει στο πανί τον αμερικάνο αφηρημένο εξπρεσιονιστή ζωγράφο Τζάκσον Πόλοκ. Η εναλλακτική πρόταση του θεσμού.
Στα πρώτα γυναικεία φιγουράρουν τέσσερις πεπειραμένες και μια πρωτάρα. Θα αρχίσω από την τελευταία, την θεατροθρεμμένη Λώρα Λίνεϊ, που είναι μια ανύπαντρη μητέρα της οποίας την ήδη μπερδεμένη ζωή κάνει μαντάρα ο χαριτωμένος, πλην ανεύθυνος νεότερος αδερφός της. Η ταινία λέγεται "Στηρίξου πάνω μου" (You can count on me) του γνωστού σεναρίστα Κεν Λόνεργκαν. Αν κρίνω από τα άγνωστα ονόματα, θα πρέπει να 'ναι πολύ καλή η ερμηνεία της.
Το μεγάλο φαβορί είναι σίγουρα η Τζούλια Εριν Ρόμπερτς Μπρόκοβιτς, μια σπεσιαλίστα στους κοινωνικούς μελοδραματικούς ρόλους, που συνεχίζει την πορεία της Σάλι Φιλντ με κάποιες κωμειδυλλιακές παρεκτροπές και ενίοτε κάποιες οικολογικές ανησυχίες. Δις υποψήφια αλλά και δις άτυχη για την "Pretty woman" και τις "Ανθισμένες μανόλιες". Εδώ θα μου πείτε ότι άλλες κι άλλες έχουν κάνει ρόλους και ρόλους. Η συνυποψήφιά της Τζόαν Άλεν, φερειπείν, κάνει κοτζαμάν γερουσιαστίνα στο αρκετά ενδιαφέρον "The contender" κι εκεί να δείτε τι ζόρι τραβάει. Κι αυτή δις υποψήφια και ατυχήσασα (The crusible, Νίξον) και με μεγάλη θεατρική πορεία και αρκετές καλές ερμηνείες (Παγοθύελλα, Pleasantville, Τάκερ, Πέγκυ Σου, Ανθρωποκυνηγός και βάλε).

Η μόνη που θα μπορούσε να απειλήσει σοβαρά την φόρα-παρτίδα Τζούλια είναι η βραβευμένη στο πλευρό του "Άγγλου ασθενή", Ζιλιέτ Μπινός. Στο "Chocolat" υποδύεται μια μυστήρια αλανιάρα μητέρα που ανοίγει μαγαζί με - τι άλλο - σοκολάτες, μεταμορφώνοντας την ζωή μιας μικρής γαλλικής πολίχνης. Μη μου πείτε να κάνω σύγκριση!!! Αρκεί να σας θυμίσω την "Μπλε" ταινία του Κισλόφσκι και την "Αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι" του Κάουφμαν. Για τους άπιστους θωμάδες θα προσθέσω το "Damage" και τον πρόσφατο "Δήμιο του Σαν Πιέρ". Αν μη τι άλλο, δεν είναι στερεότυπη, χώρια που την σβήνει ως γυναίκα την ξενέρωτη αμερικάνα.
Τελευταία άφησα μια έκπληξη, την Έλεν Μπέρνστιν του "Εξορκιστή" και του "Last picture show", πολυβραβευμένη στην "Αλίκη δε μένει πια εδώ" του Σκορτσέζε. Πέντε φορές υποψήφια και μια νικήτρια. Ο α-πί-θανος Ντάρεν Αρονόφσκι την μεταμόρφωσε σε νοικοκυρά απ' το Μπρούκλιν, εθισμένη στα χάπια, που βλέπει τη ζωή της ν' ακολουθεί μια σπειροειδή (εξυπακούεται) καθοδική πορεία. Η μόνη συμμετοχή του "Requiem for a dream" είναι αρκετή για να δώσει άλλοθι ή για να εκφράσει μια μειοψηφία εναλλακτικών εκλεκτόρων.
Στις υποψηφιότητες δεύτερου ανδρικού τα πράματα είναι πιο ρευστά. Ο Τζεφ Μπρίτζες κάνει άλλον ένα σπουδαίο σταθμό στην καριέρα του με τον ταραχώδη πρόεδρο που υποδύεται στην ταινία "The Contender" του Ροντ Λιούρι. Να θυμηθούμε ότι έφτασε άλλες τρεις φορές στην πηγή χωρίς να πιει νερό (The last picture show, Thunderbolt and Lightfoot, Starman), ενώ θα μπορούσε να φτάσει άλλες τόσες (Ο μεγάλος Λεμπόφσκι, Ο βασιλιάς της μοναξιάς, Τάκερ).

Πολύ καλά σχόλια ακούγονται επίσης για τον Γουίλεμ Νταφόε, στο ρόλο του βωβού μάγου των μεταμορφώσεων Μαξ Σρεκ (του Νοσφεράτου) στην ταινία "Shadow of the vampire" του E. Elias Merhige. Ο Νταφόε, που ξαναήταν υποψήφιος με το "Platoon", έχει αρκετές αμφιλεγόμενες επιλογές στο ενεργητικό του (American psycho, eXistenZ, Μπασκιά, Wild at heart, Γεννημένος την 4η Ιουλίου, Ο Μισισιπής καίγεται, Ο τελευταίος πειρασμός, Να ζεις και να πεθαίνεις στο LA), αλλά εδώ εντυπωσιάζει με την προσήλωσή του στον σκοτεινό και μυστικοπαθή γερμανό ηθοποιό, παρά το πλευρό του Μάλκοβιτς-Μουρνάου.
Μεγάλο φαβορί θα πρέπει να θεωρείται ο Μπενίτσιο Ντελ Τόρο που κάνει έναν αμφιταλαντευόμενο ιδεαλιστή μεξικάνο αστυνόμο στο "Traffic" του Σόντερμπεργκ. Οι ελιγμοί του σ' έναν κόσμο διαφθοράς και εκφυλισμού αξιών, και οι ακροβασίες του ανάμεσα στους καλούς-κακούς και στους κακούς-καλούς, δείχνουν μια απίστευτη ωριμότητα και τέλεια ενσωμάτωση στην ψυχοσύνθεση του ήρωα, ασυνήθιστη σε ηθοποιούς με τόσο σύντομη φιλμική πορεία. Την πεντάδα συμπληρώνουν ο τέσσερις φορές ατυχήσας βρετανός Αλμπερτ Φίνει (Under the volcano, The dresser, Murder on the Orient Express και Tom Jones) των μεγάλων κλασικών ερμηνειών (Miller's crossing, Annie, Scrooge, Saturday night and Sunday morning) και ο άοσμος σκυλομούρης Γιόακιν Φήνιξ (αδερφός του πρόωρα χαμένου Ρίβερ) ως Κόμοδος στον "Μονομάχο".

Στις δευτεραγωνίστριες το τοπίο μοιάζει θολότερο από ποτέ. Έχουμε δύο προηγούμενες νικήτριες, ένθεν και ένθεν του Ατλαντικού. Η βρετανή "Κυρία επί των τιμών" Τζούντι Ντεντς με την μεγάλη θεατρική πορεία, κάνει έναν πολύ χαρακτηριστικό ρόλο στο "Chocolat", ενώ έχει προταθεί (για πρώτο) για την "Mrs. Brown" και έχει κερδίσει ένα δεύτερο στον "Ερωτευμένο Σαίξπηρ". Και η έξοχη Φράνσις Μακ Ντόρμαντ (η μούσα των Κοέν), νικήτρια του "Fargo" και εξίσου υπέροχη στο " Ο Μισισιπής καίγεται", για την ταινία "Almost famous" του Κάμερον Κρόου. Η οποία έχει και δεύτερη δεύτερη υποψήφια εκτός της Φράνσις, την οσκαρικά πρωτάρα Κέιτ Χάντσον.
Πρωτοεμφανιζόμενη είναι και η Μάρσια Γκέι Χάρντεν που υποδύεται την γυναίκα που βρίσκεται πίσω από τον Τζάκσον Πόλοκ, στην ομώνυμη δημιουργία του Εντ Χάρις. Τον κύκλο κλείνει η πάλαι πότε αδικημένη Ρίτα, Τζούλι Γουόλτερς, για το ρόλο της δασκάλας χορού του "Μπίλι Έλιοτ". Εκτός από την υποψήφια ερμηνεία στο "Εκπαιδεύοντας τη Ρίτα", την έχουμε απολαύσει στο "Τεντώστε τ' αυτιά σας" του Φρίαρς και στο "Κλαμπ των ξεφωνημένων VIPs" του Πάιθον Τέρι Τζόουνς.

Για το δεύτερο μέρος κάντε κλικ εδώ.