Μπαλτάζαρ, το άστρο του Ρέικιαβικ

Τον πρωτοσυναντήσαμε στο "Νησί του διαβόλου" (Djoflaeyjan, 1996) του συμπατριώτη του Φρίντρικ Θωρ Φρίντρικσον. Ήταν η χρονιά που οι Νέοι Ορίζοντες μας παρουσίασαν τον Fridriksson στο τμήμα 3x3. Είχε έρθει μαζί του [νομίζω] στη Θεσσαλονίκη. Ήταν τότε που οι ισλανδοί αποφάσισαν να μη χρηματοδοτήσουν καμιά άλλη ταινία μέχρι να βγουν από την κρίση. Μέχρι ν' ανασκουμπωθούν, να γράψουν σενάρια καλά και να επανέλθουν δριμύτεροι. Τέσσερα χρόνια μετά τον ξανάδαμε αγνώριστο στους "Άγγελους του σύμπαντος" ('Englar alheimsins', 2000) του Fridriksson και πάλι. Ήταν μια νέα αποκάλυψη. Αλλά και η ταινία ήταν ένα αριστούργημα.

Ο λόγος για τον Μπαλτάζαρ Κορμακούρ, γιο του καλλιτέχνη Baltasar Samper. Καλοπαντρεμένο και συνιδιοκτήτη της BlueEyes Productions μαζί με την Lilja Palmadottir. Έναν δαιμόνιο ηθοποιό με πολύ προσεγμένη διεθνή καριέρα: "Ο χωρισμός" ('The Split', 1999) της τουρκάλας Canan Gerede, "Εγώ κι ο Μόρισον" ('Mina ja Morrison', 2001) της φιλανδής Lenka Hellstedt και "No Such Thing" (2001) του ανεξάρτητου αμερικανού Hal Hartley. Που δεν αρκέστηκε μόνο στην υποκριτική αλλά άνοιξε τα φτερά του και στη σκηνοθεσία. Έχει στο ενεργητικό του 10 θεατρικές παραστάσεις ['Hair', 'Rocky Horror Picture Show' και 'Άμλετ' μεταξύ αυτών] και δυο ταινίες. Πρόσφατα επίσης έχει ολοκληρώσει και την παραγωγή του "Stormy Weather" (2003) της βελγίδας Solveig Anspach, στην οποία και πρωταγωνιστεί.

Βέβαια το διεθνές του άνοιγμα το οφείλει κυρίως στον μέντορά του Φρίντρικσον. Τον βοήθησε πολύ με τα ταξίδια, τις σχέσεις και τις γνωριμίες του στα διεθνή φεστιβάλ. Έτσι όταν έκανε το σκηνοθετικό του ντεμπούτο με το "101 Ρέικιαβικ" ('101 Reykjavik', 2000), ήταν ήδη αρκετά γνωστός στους καλτ κινηματογραφικούς κύκλους [συμπαραγωγός είναι και η Zentropa του Λαρς Φον Τρίερ]. Η ταινία ταξίδεψε αρκετά [Τορόντo όπου τσίμπησε το Discovery Award, Λοκάρνο κ.α.] ώσπου έφτασε και στο δικό μας φεστιβάλ. Την είδαμε και μας άρεσε πολύ. Μας σεργιάνισε στα αδιέξοδα μιας νέας γενιάς, προσκολλημένης στη μαμά και το ισόβιο επίδομα ανεργίας. Ο ήρωάς του, αν και τριαντάρης, σκέφτεται να συνεχίσει να ζει έτσι, μην κάνοντας τίποτε. "Τι είδους τίποτε;" τον ρωτάνε. "Κανενός συγκεκριμένου είδους τίποτε" απαντάει ετοιμόλογα.

Η ζωή του τεμπέλη, που μπεκρουλιάζει, χαζολογάει, αυνανίζεται και σερφάρει πορνοσελίδες, θ' αλλάξει όταν θα γνωρίσει τη δασκάλα της μάνας του στο φλαμένκο. Μια φλογερή σπανιόλα που την λένε Λόλα, την οποία ζωντανεύει υπέροχα η καπριτσιόζα Βιτόρια Αμπρίλ [του Αλμοδόβαρ]. Τότε αρχίζει ένα περίεργο ερωτικό παιχνίδι, που ανατρέπει νόμους, ταμπού και κατεστημένες καταστάσεις, στροβιλίζοντας κι εμάς σε μια απίθανη δίνη γέλιου, ευφορίας και καθαρής απόλαυσης. Τα απρόβλεπτα και τα ευτράπελα, τα ευρηματικά φυσικά και τεχνητά ντεκόρ, τα γυρίσματα και τα αντιγυρίσματα της τύχης, όλα λειτουργούν υποδειγματικά και μας ανεβάζουν.

Ένα άλλο εκπληκτικό συστατικό αυτής της κωμωδίας καταστάσεων είναι η μουσική της επένδυση. Γι' αυτήν φρόντισαν δυο γνωστοί πειραχτήριδες, ο Damon (Blur) Albarn και ο Einar Orn (Sugarcubes) Benediktsson. Οι οποίοι βασίστηκαν στην Lola των Kinks. Πήραν το πασίγνωστο άσμα, το αποδόμησαν και το αναδόμησαν σε θεσπέσιες παραλλαγές, πειραγμένες, σαμπλαρισμένες κι ενίοτε από-γειωμένες. Έτσι κατάφεραν να συνταιριάξουν απόλυτα με την ειρωνεία, τον σαρκασμό και την οπτική αναρχία του Μπαλταζάρ. Είναι χαρακτηριστικό το πόσο πολύ μου έμεινε η μουσική της ταινίας, την οποία σιγοσφύριζα διαρκώς για αρκετούς μήνες.

Η επόμενη κίνηση του Κορμακούρ είναι διαμετρικά αντίθετη. Η ταινία "Hafid" ('Η θάλασσα', 2002) είναι ένα οικογενειακό μελόδραμα, μια ισλανδική εκδοχή της "Οικογενειακής γιορτής" ['Festen' του Τόμας Βίντερμπεργκ], όπου οι ελάχιστες κωμικές ανάσες καταπλακώνονται από εκρήξεις οργής, δραματικά συναισθηματικά ξεσπάσματα και ιοβόλες κραυγές. Αφορμή για όλ' αυτά είναι η επανένωση της 'φαμίλιας' για να εξετάσουν το μέλλον της οικογενειακής επιχείρησης ιχθυοκαλλιέργειας. Είναι μια αναγκαστική συνεύρεση την οποία στοιχειώνει η σκιά ενός αμαρτωλού και ένοχου παρελθόντος.

Η μουσική έχει ανατεθεί σ' ένα κλασικό ισλανδό συνθέτη, τον Jon Asgeir1sson, που επένδυσε τις εικόνες με δραματικά κρεσέντα και λυρικά περάσματα. Ο Asgeirsson έχει γράψει συμφωνικά έργα, μπαλέτα, όπερες και συνθέσεις για φωνή και χορωδία. Έχει επίσης ασχοληθεί με την φολκλορική μουσική παράδοση της χώρας. Οι μελωδικές λαϊκές συνθέσεις και οι παραλλαγές του σε γνωστά παραδοσιακά μοτίβα είναι τόσο δημοφιλείς στην Ισλανδία, ώστε να θεωρούνται ήδη αναπόσπαστο κομμάτι της δημοτικής μουσικής κληρονομιάς. Στην ταινία βέβαια, ακούγονται και κάποια σύγχρονα τραγούδια: το 'Itchy Palms' της Hera Hjartardottir και το χιτ 'Baseline' των ισλανδών ράπερ Quarashi σε μια νέα εκδοχή υπό την συνοδεία συμφωνικής ορχήστρας.

Έχετε τα μάτια σας ανοιχτά και κάπου θα την πετύχετε.
Ηθοποιογραφία
'Stormy Weather' (2003) της Solveig Anspach [Γαλλία/Ισλανδία/Βέλγιο] σε παραγωγή δική του
'Regina!' (2002) της Maria Solrun Sigurdardottir [Ισλανδία]
'Hafid' (The Sea, 2002) του ιδίου σενάριο, σκηνοθεσία και παραγωγή [Ισλανδία/Γαλλία/Νορβηγία]
'Mina ja Morrison' (Me and Morrison, 2001) της Lenka Hellstedt [Φιλανδία]
'No Such Thing' (2001) του Hal Hartley [ΗΠΑ/Ισλανδία]
'101 Reykjavik' (2000) του ιδίου σενάριο, σκηνοθεσία και παραγωγή [Ισλανδία]
'Englar alheimsins' ('Angels of the Universe', 2000) του Fridrik Thor Fridriksson [Ισλανδία]
'The Split' (1999) της Canan Gerede [Τουρκία]
'Dream Hunters' (1998) τηλεσειρά του Asdis Thoroddsen [Ισλανδία]
'Draumadisir' ('Traumland', 1996) του Asdis Thoroddsen [Ισλανδία]
'Djoflaeyjan' ('Devil's Island', 1996) του Fridrik Thor Fridriksson [Ισλανδία]
'Agnes' (1995) του Egill Edvardsson [Ισλανδία]
'Aevintyri a okkar timum' ('A Fairy of Our Time', 1992) της Inga Lisa Meddleton [Ισλανδία]
'Veggfodur erotisk astarsaga' ('Wallpaper: An Erotic Love Story', 1992) του Julius Kemp [Ισλανδία]

Παρεκτροπές
Τ.Κ. 101 Ρέικιαβικ
Νορβηγικό 101 Ρέικιαβικ
Η Θάλασσα στον κυβερνοχώρο
Ο Frank Vigorito για το 101
Σχετικά με τη Θάλασσα

ΥΓ1: Μήπως θάπρεπε να πάρει και το δικό μας Κέντρο Κινηματογράφου μια ανάλογη γενναία απόφαση; Ή είμαστε καταδικασμένοι να βλέπουμε πατάτες, μετριότητες και επικές βαρύγδουπες σούπες; Μήπως βλέπαμε κι εμείς θεού πρόσωπο αν σταματούσαμε για 4-5 χρόνια και σφίγγανε λίγο οι κώλοι;

ΥΓ2: Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να διερευνήσετε τις επιρροές του Κορμακούρ από τον θρυλικό αμερικανό συγγραφέα Τζέη Ντ. Σάλιντζερ ['Φράνυ και Ζούι', 'Ο φύλακας στη σίκαλη', 'Ψηλά σηκώστε τη σκεπή μαστόροι', 'Ιδανική μέρα για μπανανόψαρα'].

ΥΓ3: Ο Hilmir Snaer Gudnason είναι πρωταγωνιστής και στις δυο ταινίες του Μπαλτάζαρ.