Με το στόμαστομαστό, με το μάτι στις σελίδες, στα πρώτα διηγήματα της Ροζίτας Σπινάσα
Η πρώτη αυθόρμητη σκέψη, μετά το χαμόγελο για το ευφυές λογοπαίγνιο, ήταν να αισθανθώ μια προκαταβολική συμπόνια για τον μεταφραστή, όταν κάποια στιγμή έρθει η ώρα να μεταφραστεί σε μια κάποια άλλη γλώσσα το βιβλιαράκι αυτό, με το οποίο η δική μας Ροζίτα Σπινάσα (σιγά-σιγά εκδιδόμαστε όλο και πιο πολλοί εδώ στο MiC) εμφανίζεται στα γράμματα (έτσι δεν λέει η λογοτεχνίζουσα κοινοτοπία;). Αν και τούτο δεν είναι απολύτως ακριβές, πρώτες γαρ απόπειρές της είχαν εμφανιστεί και από αυτές τις σελίδες παλαιότερα και από εγνωσμένα λογοτεχνικά περιοδικά, αυτή όμως είναι η πρώτη ...LP συλλογή διηγημάτων της.
"Πάλι δίσκους πήρες;", με αυτή την ατάκα η οποία από μόνη της αφηγείται ήδη μια ιστορία, ξεκινάει το πρώτο διήγημα, το οποίο τιτλοφορείται "Κρύοι δίσκοι" (όχι δεν έχει να κάνει με ...coldwave ούτε κάτι ανάλογο), στο οποίο ένας σπάνιος δίσκος μπορεί να είναι η αφορμή για την ανάδειξη μιας ολάκερης ψυχοπαθολογίας. Η συνέχεια όμως κρύβει εκπλήξεις και υπερβάσεις. Γιατί οι ιστορίες της Σπινάσα αποστασιοποιούνται όχι ασφαλώς μόνο από τον δικό μας στενό μουσικό χώρο, αλλά και από το εξίσου στενά εννοούμενο Εγώ. Δεν γράφει δηλαδή για τον εαυτό της, για τη ζωή της, για όλα αυτά που συμβαίνουν σε όλους μας και τα θεωρούμε εξ ορισμού τόσο συναρπαστικά ώστε να γεμίσουμε σελίδες και να τα βγάλουμε σε βιβλίο (προσοχή, ακολουθεί κακία: η μισή και βάλε σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία). Δεν είναι ότι απουσιάζει το προσωπικό στοιχείο (πως θα μπορούσε άλλωστε;). Είναι ότι διαθέτει την ωριμότητα και το ψάξιμο να υπερβεί το Εγώ, να αποστάξει προσωπικά βιώματα, οπτικές ακόμη και μικρογεγονότα και να τα μετουσιώσει σε κάτι που να μπορεί δυνητικά να αγγίξει και τον άλλο... Έναν άλλο εαυτό...
Οι ιστορίες που διαβάζουμε στο "Στόμαστομαστό" είναι σκληρές, δυνατές, ενίοτε φαντάζουν ακραίες, αγγίζοντας κάπου και τον υπερρεαλισμό (π.χ. τα καμαράκια όπου πας για να κλάψεις με την ησυχία σου). Είναι από αυτές που μας κάνουν πολλές φορές να αναφωνούμε "μα συμβαίνουν αυτά;" ή "μόνο στο σινεμά ή στη λογοτεχνία γίνονται αυτά", έλα όμως που η ίδια η ζωή ξεπερνά την πιο οργιώδη φαντασία. Η ζωή είναι άλλωστε ένα φαινόμενο των άκρων, πέρα και μακριά από κάθε ισορροπία (ακόμη και επιστημονικά να το δούμε). Κι αν όλοι μας την αναζητούμε την ψευδαίσθηση της ασφάλειας σε έναν στην πραγματικότητα χαοτικό κόσμο, μέσα από τη συνήθεια μιας καθημερινότητας η οποία επαναλαμβάνεται καθησυχαστικά, όλα καταρρέουν όταν εμφανιστεί κάποια στιγμή ο "μαύρος κύκνος", το βότσαλο στη λίμνη, ο θόρυβος που θα διαταράξει τη γραμμική μελωδία. Μπορεί να είναι μια απώλεια, μια προσθήκη, ένας νέος άνθρωπος, ένα ανορθολογικής αφόρμησης συναίσθημα, ένα κρυμμένο μυστικό που βγαίνει στο φως, ακόμη-ακόμη και μια εισβολή ...περιστεριών αυτό που θα κλονίσει ότι ως τότε νομίζαμε ως εαυτό. Και να μας κάνει να ανακαλύψουμε τον αληθινό μας εαυτό όπως είθισται να λέγεται; Ή να "σπάσει τελικά το καλούπι που μέχρι τότε περνούσαμε για εαυτό μας" όπως γράφει στο οπισθόφυλλο; Ή μήπως όμως να μας αλλάξει οριστικά; Υπάρχει άραγε μέσα μας κρυμμένος ένας κάποιος αληθινός εαυτός τον οποίο τον αναζητούμε διαρκώς (και ματαίως); Ή μήπως απλά είμαστε ανοιχτά συστήματα τα οποία αλληλεπιδρούμε με το περιβάλλον σε μια διαδικασία διαρκούς και συνεχούς μεταβολής; Και όλα αυτά μέχρι την τελική ισορροπία, την λύτρωση, τον θάνατο; (ναι, ήμουν καλός στη θερμοδυναμική στα φοιτητικά χρόνια).
Αυτό είναι το κοινό νήμα που θα βρούμε να διατρέχει τις ιστορίες της Σπινάσα, δέκα μικρές ιστορίες (μικρές στις σελίδες, κάποιες εξ αυτών θα μπορούσαν κάλλιστα να αποτελέσουν τη μαγιά μυθιστορημάτων) της πόλης και της υπαίθρου, γραμμένες σε μια γλώσσα πραγματιστική και λιτή η οποία αναδεικνύει την εγγενή τους δύναμη και μια σκοτεινιά η οποία όμως δεν αποποιείται μια ιδιάζουσα ανθρωπιά. Γιατί έτσι κι αλλιώς, "τίποτε ανθρώπινο δεν μου είναι ξένο", το είχε πει εδώ και αιώνες ένας σοφός Ρωμαίος, ο Τερέντιος, κι έκτοτε στην ουσία φαίνεται ότι δεν έχουμε αλλάξει στη φύση και στη θέση μας...
Το βιβλίο κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία (τα καλά που λέγανε και παλιά, όσα έχουν απομείνει λέμε σήμερα) με την ετικέτα των εκδόσεων ΚΕΔΡΟΣ.
Η παρουσίασή του θα γίνει το Σάββατο στις 27 Μαΐου στις 20.00 μ.μ στον Κήπο του Νομισματικού Μουσείου (Πανεπιστημίου 12, Αθήνα). Για το βιβλίο θα μιλήσουν οι συγγραφείς Έλενα Μαρούτσου και Χίλντα Παπαδημητρίου.
