Ήχος σαν ελευθερία, πιο πέρα κι από την πρωτοπορία

Δώδεκα χρόνια πέρασαν από την καταραμένη βραδιά στο Bios. Δεν φταίνε οι Autechre, το σετ τίναζε ρεύμα, πέσαμε όμως θύματα μιας αλήστου μνήμης οργανωτικής τσαπατσουλιάς. Δεν χρειάζεται να μπω στα εμφανή ζητήματα ασφάλειας του χώρου, γιατί τα διαπιστώσαμε όταν ο μισολιπόθυμος, απελπισμένος για αέρα κόσμος δεν έβρισκε τρόπο να βγει έξω. Από τύχη αποφύγαμε τα χειρότερα, όμως το Bios δεν απέφυγε να επιστρέψει το αντίτιμο του εισιτηρίου σε όσους είχαν το σθένος να το διεκδικήσουν και μιλάμε για κόσμο που παρευρέθηκε στο λάιβ (και μόνο για το ξεβίδωμά μου στον Byetone εγώ δεν θα το έκανα). Γεγονός αρκετά ενδεικτικό του μεγέθους του φιάσκου νομίζω.

Πώς και πώς λοιπόν τους περίμενα φέτος, δώδεκα χρόνια μετά. Παρακολουθώ τους Autechre αδιάλειπτα σε κάθε στάδιο της διαδρομής τους και τα άτομα έχουν σαφώς ξεφύγει πια σε μια νέα δημιουργική εποχή, με συνεχή επανεφεύρεση και επέκταση του μουσικού οράματός τους, χωρίς όμως να αποκηρύσσουν το παρελθόν (όπως μας έδειξαν και στο Ηρώδειο). Δεν περίμενα λοιπόν ένα λάιβ σαν εκείνο του 2010 σε open air βερσιόν. Δεν το λέω συγκαταβατικά, άλλωστε έχω δηλώσει εδώ ότι τους προτιμώ περισσότερο τώρα, απλώς πραγματικά δεν είχα ιδέα πόσο θα ξέφευγαν, αν και ήταν σίγουρο ότι θα έμεναν μακριά από τη λογική του fanservice. 

Ήξερα ασφαλώς ότι αυτή τη φορά δεν θα ήμασταν στριμωγμένοι, για να χρησιμοποιήσω ένα σχήμα λιτότητας. Όχι Ηρώδειο δεν γεμίζουν οι Autechre, ούτε Gagarin. Και πού να ‘ξερα κιόλας ότι μέσα στο εικοσάλεπτο πολύς κόσμος θα έφευγε, πανικόβλητος να περισώσει το μυαλό του από σίγουρο λιώσιμο. Καθόλου παράξενο όταν εδώ και μήνες ο ελληνικός τύπος διαφημίζει “το λάιβ που δεν πρέπει να χάσετε” από τους “τιτάνες του IDM και του ελέκτρο”, για το παρόν των οποίων τιτάνων πάντως ελάχιστα αναφέρθηκαν. Άντε ένα “avant-garde electronica” και έξω από την πόρτα. Κάπου διάβασα και ότι “παραμένουν πρωτοποριακοί ακόμα και σήμερα”. Για σχήμα που διχάζει ακριβώς επειδή είναι πλέον ακραία πρωτοποριακό σε σύγκριση με την εποχή που έφτιαχνε abstract IDM.

Όταν πας στο Ηρώδειο με την προσδοκία να σείονται τα μάρμαρα από το μπιτ για να χορεύεις εσύ στη θέση σου και σε βρίσκει ένας γαλαξίας - ρουφήχτρα, λογικό είναι να χαθείς στη σκοτεινή ύλη. Γιατί οι Autechre δεν έχουν πια καμία σχέση με την κουλτούρα του dancehall, ούτε καν με αυτή της electronica. Χρησιμοποιούν βέβαια την ηλεκτρονική, αλλά τη χρησιμοποιούν ως όχημα για να προτείνουν ένα νέο sound design από τη σκοπιά του συνθέτη πια, όχι τόσο του παραγωγού. Και μην πάμε τώρα στο “δεν καταλαβαίνουν από “τέχνιε” οι πτωχοί μπυθουλαίοι” και γι’ αυτό έφευγαν τρέχοντας. Αντιθέτως, λέω ότι όπως η Δημητρούλα θέλει “το ουρλιαχτό του, αλλά στην ώρα του, όχι ό,τι ώρα να ‘ναι”, έτσι κι ο κόσμος λογικό είναι να φρικάρει όταν περιμένει χαρωπά τους electronic producers (που πειραματίζονται τόσο όσο να εξακολουθεί να τους βγάζει δίσκο η Warp) και τελικά συγκρούεται με αδιαπέραστα abstract βουνά (που η Warp ίσως να δίσταζε να βγάλει χωρίς την σιγουριά του ονόματος των Autechre από πίσω). Από την άλλη, μακάρι αυτό να είναι επιτέλους το απαραίτητο πάθημα που έγινε μάθημα σε όσους νομίζουν ότι αντλούν κοινωνικό κύρος, ή κάποια εχέγγυα υψηλής αισθητικής, απλά επειδή πάνε στο Ηρώδειο. Λες και δεν έχει σημασία τι θα δεις εκεί.

Στην πράξη επιβεβαιώθηκε ότι όπως στη δισκογραφία, έτσι και στις σπάνιες λάιβ εμφανίσεις τους, οι Autechre δεν ενδιαφέρονται για το τι θέλουμε εμείς, ούτε να ακουστούν πιο στρωτοί “επειδή είναι λάιβ”. Μόνο το όραμά τους τους νοιάζει. Έπαιξαν περίπου 80 λεπτά και εντελώς ειλικρινά, παρόλο που ήταν ένα ευφυές σετ που προοδευτικά γυρνούσε πίσω στον χρόνο, παρόλο που νίκησαν κατά κράτος οι στιγμές οίστρου, εγώ κατάφερα να έχω και κάποια παράπονα από το πρώτο μισό!

Βγήκαν λίγο πριν τις 10μμ, προφανώς μήπως και δημιουργηθούν συνθήκες συσκότισης (δεν πιστεύω να περίμενε κανείς πράσινα και κόκκινα λαμπιόνια στους Autechre), κάτι που βέβαια στο Ηρώδειο δεν είναι εφικτό. Τους είδαμε λοιπόν να ανεβαίνουν στη σκηνή, σκυφτούς κάτω από τα καπέλα τους, να ανοίγουν τσάντες και να εξαφανίζονται πίσω από τα τέσσερα μόνιτορ. Όχι ότι θα άρχιζαν ποτέ τις χαιρετούρες οι Brown / Booth, αλλά το γνωστό αντιεπικοινωνιακό τους στυλ έσκασε λίγο παράξενα νομίζω μπροστά από τα ημισκότεινα μάρμαρα. Εν πάση περιπτώσει, η όποια κοινωνική κουλαμάρα εξαφανίστηκε με τους πρώτους ήχους ενός σχεδόν μελωδικού και εξαιρετικά ογκώδους experimental techstep. Στην πορεία ο ήχος γινόταν όλο και πιο βαρύς, πιο abstract, με τη μελωδία να καταρρέει υπό την πίεση των μονολιθικών ηλεκτρονικών και την έξυπνη παρεμβολή εδώ κι εκεί ριπών άλλου ύφους, που παρέπεμπαν σε διάφορες περιόδους τους. Ενθουσιάστηκα ειδικά με τις μπαρόκ glitch υπόνοιες κλασικισμού του “Oversteps” (άλλωστε είναι ο αγαπημένος μου δίσκος τους) και τις dub παραπομπές στο “NTS Sessions 1–4”, αλλά και στο πιο πρόσφατο “Plus”.

Όμως παιδιά η βάση ήταν το “Quaristice”, στο οποίο οι Βρετανοί έμπαιναν όλο και πιο βαθιά όσο περνούσε η ώρα και δεν έλεγαν να φύγουν. Την πατήσαμε. Και εδώ είναι που έχω το παράπονο. Μα από όλη τη νέα εποχή των Autechre είναι το μόνο άλμπουμ που μου στραβοκάθεται στο λαιμό. Εκεί βρήκαν να εμβαθύνουν; What are the odds? Στο μεταξύ, αν και καθόμουν μπροστά μπροστά, έριχνα και καμιά διακριτική ματιά στο χώρο και έτσι αντιλήφθηκα τον μερικό αποδεκατισμό της επάνω δεξιάς μπάντας. Λίγο αργότερα τους είδα να εγκαταλείπουν μαζικά. Αυτοί έχασαν φυσικά.

Πάνω που σκεφτόμουν ότι ήρθε η ώρα να δώσω άλλη μια ευκαιρία στο στρυφνό “Quaristice” (και όντως θα το κάνω), οι Autechre πέρασαν επιδέξια μέσα από κάποια σκουληκότρυπα σε άλλο ηχητικό τεταρτημόριο, χωρίς όμως να χάνεται ο abstract όγκος. Οι γοτθικές πινελιές του “Oversteps” δεν επανήλθαν, όμως χορτάσαμε hardstep και μεγαλιθικές συμπλέξεις industrial noise με acid techno. Και βέβαια progressive dub σε μια εντελώς ιδιόμορφη Autechre αισθητική. Για την ακρίβεια ορ-γί-α-σαν στο dub. Δεν ξέρω αν είναι θέμα συγκέντρωσης στο σετ ή αντίθετα συνειρμών της στιγμής, αλλά κάποια στιγμή ένιωθα ότι άκουγα το “Amber” και το “Chiastic Slide” μέσα σε dub όνειρο (Φακ γέεεα). Να λοιπόν πώς οι Αutechre δεν ξεχνούν το παρελθόν τους. Επίσης πρέπει να σημειωθεί ότι ο ήχος ήταν άψογος. Δυνατός όσο έπρεπε και απόλυτα διαυγής. Τα μπάσα σου τρυπούσαν τον εγκέφαλο χωρίς να πνίγουν τα άλλα στοιχεία. Παρά τον ανοιχτό χώρο δεν χανόταν η παραμικρή λεπτομέρεια. Τεχνικά δηλαδή δεν θα μπορούσαν να είναι καλύτεροι.

Το σετ τελείωσε λίγο μετά τις 11μμ και δεν ξέρω αν κατάλαβαν οι κύριοι Brown και Booth ότι καταχειροκροτήθηκαν, γιατί πραγματικά άρπαξαν τις τσάντες τους και όπου φύγει φύγει. (Καθίστε καλέ ένα δευτερόλεπτο να σας δούμε. Δώδεκα χρόνια σας περιμέναμε, δεν θα σας φάμε). Τέλος πάντων, tech nerds και κοινωνικές δεξιότητες δεν είναι και ό,τι πιο ασορτί, οπότε ας πούμε ότι όλη αυτή η αμηχανία είναι μέρος της γοητείας τους.

Φεύγοντας σκεφτόμουν ότι μαζί με το καθιερωμένο πιάσιμο του Ηρωδείου οι Autechre μου άφησαν και πάλι μια αίσθηση ανεκπλήρωτου, με όλους αυτούς τους αστερίσκους μικρών προσωπικών ενστάσεων. Πόσο σημαντικά είναι όμως τα επιμέρους μπροστά στη μεγάλη εικόνα μιας βραδιάς οργιάζουσας πρωτοπορίας; Και πόσο πιθανό ήταν να μη βρω ψεγάδι σε μια εμφάνιση που περίμενα δώδεκα χρόνια;

Λίγες μέρες μετά, τίποτα από όλα αυτά δεν έχει σημασία. Όποιος βρέθηκε στο Ηρώδειο την περασμένη Τρίτη είχε τη σπάνια ευκαιρία να ακούσει πώς φτιάχνεται η μουσική που δεν υπακούει σε καμία σύμβαση ή υφολογική προδιαγραφή. Πιο πέρα ακόμα κι από την ακραία πρωτοπορία, ο ήχος των Autechre είναι αληθινή αποδέσμευση. Κι αν χρειαστούν άλλα δώδεκα χρόνια μέχρι να τους ξαναδούμε, εγώ εδώ θα είμαι να ξανακούσω αυτόν τον ήχο, της ελευθερίας.

Ελένη Φουντή

Autechre at Acropolis

-              Αγάπη μου απόψε θα σε πάω στο Ηρώδειο

-              Αχ αλήθεια γλυκέ μου και ήθελα να βάλω και αυτό το καλό φορεματάκι που αγόρασα χτες.

-              Ε μην το σκέφτεσαι ο χώρος δεν είναι για τίποτα λιγότερο.

Κάπως έτσι θα σκέφτηκαν δεκάδες άνθρωποι που σκαρφάλωσαν στα στασίδια του αρχαίου θεάτρου το βράδυ της 5ης Ιουλίου. Από κάτω η συνέχεια του διαλόγου:

-              Αχ τι όμορφο που είναι το φεγγάρι απόψε

-              Πάει μούρλια και με τα διαμαντένια σκουλαρίκια της γιαγιάς μου που φοράς απόψε. (επανάληψη του απόψε για να τονίσει την σημασία της βραδιάς)

-              Να σου πω, που είναι η ορχήστρα και γιατί έχει ένα κουτί στην μέση, DJ θα παίξει;

-              DJ στο Ηρώδειο, όχι βρε κουτό εδώ είναι ιερός χώρος κά’να Θεοδωράκη θ ‘ακούσουμε τουλάχιστον;

-              Γέμισε, μα γιατί δεν γέμισε, μήπως δεν θα ‘ναι καλά απόψε και αυτό το Autechre τι είναι γερμανικά;

-              Το μόνο εισιτήριο που μπορούσα να βρω αρκετά φτηνά (από μέσα του).

-              Έλα τώρα στα ονόματα θα κολλήσουμε, εδώ δεν είναι μπουζούκια ότι και να παίζει καλό θα ‘ναι. (με στόμφο για να φαίνεται ότι το πιστεύει κι ο ίδιος).

-              Καλά δεν επιμένω έτσι και αλλιώς αρχίζει.

-              Βρε συ τι ώρα είπες ξεκινάει, εδώ ακόμη οι τεχνικοί ρυθμίζουν τον ήχο.

-              Ε όπου να ναι ακόμη και στο Ηρώδειο μπορεί να έχουν κα’να τεχνικό πρόβλημα.

-              Αχ ναι, αλλά ας το φτιάξουν γρήγορα γιατί δεν ακούγεται αυτό το πράγμα

2 λεπτά μετά

-              Ακόμη; Μα τι κάνουν θεέ μου.

-              Υπομονή αγάπη μου θα το φτιάξουν θα δεις

-              Και τα φώτα, πότε θα τ’ ανάψουν, οκ δεν δουλεύει ο ήχος αλλά ούτε και τα φωτιστικά; Πως θα βγάλω σέλφι μες στα σκοτάδια;

-              Υπομονή βρε θα δεις όλα θα γίνουν (με τρεμάμενη φωνή και κρύο ιδρώτα πλέον)

Άλλα 2 λεπτά αργότερα

-              Οκ θα κάτσουμε άλλα 5 λεπτά, αν δεν φτιάξει αυτό το πράγμα εγώ φεύγω.

-              Εντάξει αγάπη μου ότι και να πεις έχεις δίκιο (Λέει ότι προσευχή ξέρει από μέσα του μπας και φτιάξει).

5 λεπτά μετά

Βουβή αποχώρηση, τα καντήλια ακολουθούν στις σκάλες και καθ’όλη την διάρκεια της βραδιάς και σίγουρα καταγράφεται το σκηνικό ως: Εκείνη την φορά που με πήγε να δω αυτούς τους «ΑΦΤΕΚΡ» στο Ηρώδειο.

Εδώ βέβαια για να μην είμαστε άδικοι να σημειώσω ότι ήταν περισσότεροι οι άντρες που αποχώρησαν από τις γυναίκες από αυτή την συναυλία.

Και μείναμε εμείς και οι ταξιθέτες. Αυτοί οι κρύοι μπανάλ ξενέρωτοι τύποι που νόμιζαν ότι δουλεύουν σε κάποιο κυριλέ μαγαζί και διαφυλάττουν την πολιτισμική κληρονομιά μας επειδή δεν άφησαν 2 -3 ζευγαράκια να περάσουν από την κερκίδα των 25 ευρώ στα 28 λες και θα τα έχαναν από την τσέπη τους. Στην τελική δεν είναι ότι θα έβλεπες και τίποτα παραπάνω μια και οι 2 σκωτσέζοι κάτω δεν ασχολήθηκαν καθόλου με το κοινό. Το μόνο που ευχαριστήθηκα με τους ταξιθέτες είναι ότι υπέφεραν. Όπως και μεγάλο μέρος του κοινού που δεν είχε ιδέα τι θα έβλεπε.

Τουλάχιστον στα άτομα που ζήτησα να με συνοδεύσουν όταν τους είπα ηλεκτρονική μουσική μπήκαν στο YouTube είδαν τι παίζει και μου ‘παν Ηρώδειο ξε-Ηρώδειο no no no.

Και δίκιο είχαν μεταξύ μας. Δεν είναι εύκολο να βλέπεις ηλεκτρονική μουσική εν τη γενέσει της σε ζωντανή εκτέλεση. Δεν χωνεύεται εύκολα και πόσο μάλλον αν είσαι καθιστός και δεν χορεύεις. Κρύο το μάρμαρο, κρύοι και οι καλλιτέχνες. Το ιδανικό set up θα ήταν στο Skull bar (ένα υπόγειο που δεν γνωρίζω αν υπάρχει ακόμη) παραμονή Πρωτοχρονιάς στις 6 το πρωί. Εκεί θα την άκουγες κανονικά. Τώρα εδώ όσο και να προσπαθούσες ήταν δύσκολο. Ναι μεν δηλαδή γουστάραμε που βλέπαμε τους Autechre για πρώτη φορά, αλλά από την άλλη λίγο το φεγγάρι λίγο το καλοκαίρι και ή Ακρόπολη, σου άφηνε το περιθώριο για να πεις μια κουβέντα με τον διπλανό σου και να ρίξεις μια ματιά στο feed σου στο κινητό. Τώρα που λέμε κινητό φάγαμε και παρατήρηση ενώ προσπαθούσαμε να βγάλουμε μια φωτογραφία. Που μέσα στα σκοτάδια δεν φαινόταν τίποτα. Ήταν και ένας άμοιρος επαγγελματίας φωτογράφος που παιδευότανε μισή ώρα αλλά ανάθεμα κι αν πέτυχε αποτέλεσμα.

Συνοπτικά θα μπορούσε να ήταν μια ευχάριστη βραδιά αν δεν ήταν στο Ηρώδειο ή αν έστω έλειπαν οι ταξιθέτες. Από την άλλη ήταν μια απολαυστική βραδιά βλέποντας τον κόσμο να φεύγει όταν έρχεται αντιμέτωπος με κάτι που στον καλλιτέχνη βγαίνει φυσικά χωρίς εκπτώσεις για το έργο του.

Χρήστος Αναγνώστου