Borderline festival 2023

Μυσταγωγία. Μια συνουσία μυστική. Όσες και όσοι είμαστε εκείνο το βράδυ στη Στέγη Ωνάση θα κρατήσουμε βαθιά κρυμμένο μέσα μας το συναίσθημα ότι συμμετέχουμε σε μια τελετουργία εξερεύνησης των ορίων της μουσικής δημιουργίας. Η Στέγη Ωνάση για μια ακόμη φορά μας εξέπληξε ευχάριστα και έφερε κοντά μας μερική από την αφρόκρεμα της παγκόσμιας πειραματικής σκηνής.

Δεν πρόλαβα το πρώτο σχήμα της Sofia Jernberg με πλειάδα Ελλήνων τραγουδιστών της νέας σκηνής, αλλά κρίνοντας από τη συνέχεια θα ήταν εξίσου συναρπαστικό.

Υπόγειο, μαύρη μοκέτα, μαύρα πουφ, ευγενική υποδοχή, όλα άψογα σχεδιασμένα, που επέτρεπε και σε άνθρωπο με καροτσάκι να ‘ρθει να παρακολουθήσει συναυλία. Λίγος κόσμος γενικά, αλλά τι να περιμένεις με ανθρώπους που θα μπορούσες να χαρακτηρίσεις με ευκολία πειραγμένους (και τους καλλιτέχνες, αλλά και το ακροατήριο). Πήρα έτσι διστακτικά τη θέση μου, αναμένοντας να δω τι θα ακούσω από κάποιες παντελώς άγνωστές μου μέχρι τότε.

xato o πρώτος εξ αυτών (κατά κόσμον Ιωάννης Ναυπλιώτης). Έβαλε το laptop του στη σκηνή και ξεκίνησε τα ταξίδια του σε ένα απόλυτα δικό του κόσμο. Ξεκίνησε πριν λίγο καιρό, παράγει ήχους από ένα δυστοπικό ηχοτοπίο, ενίοτε έμοιαζε να αγγίζει τα άστρα και να θυμίζει τους ηλεκτρονικούς μας συνθέτες στις καλύτερες στιγμές τους. Αναζητείστε τον στα διάφορα μέσα του ίντερνετ με το όνομα κάποιου από τα ‘θεός να τα κάνει’ ep του (xyx, annihilation, state of dismay), γιατί αλλιώς θα σας βγάλει κάτι άλλο. Μην αποθαρρυνθείτε από τις ελάχιστες προβολές. Εμάς μας καθήλωσε στα πουφ, για να λάβει θερμό χειροκρότημα στο τέλος.

Ακολούθησε η Arshia Haq με την Yara Mekawei. Ήχοι πιο οικείοι, παρότι όχι συνηθισμένοι. H Arshia Haq είναι dj στο διαδικτυακό παγκόσμιο ραδιόφωνο NTS, απ΄ όπου εκπέμπει όλες τις παράξενες συλλογές ανατολικής μουσικής που μαζεύει από τα ταξίδια της σε όλο τον μουσουλμανικό κόσμο. Έτσι και εδώ έστησε ένα playlist με τη συμμετοχή και της Αιγύπτιας Yara Mekawei, μια οπτικοακουστική τελετουργία εμπνευσμένη από τον μυστικιστικό κόσμο των Sufi. Μπορείτε να τη βρείτε στο YouΤube από άλλες εμφανίσεις της: Sama’: The Divine Listening Room. Όμως τίποτε δεν θα αντικαταστήσει ό,τι βιώσαμε εκείνο το βράδυ.

Προσευχές από μουεζίνηδες, μαζί με ήχους από σιτάρ και ταυτόχρονα ηλεκτρονικούς ήχους και παράξενες φωνές – παραφωνίες, ένα αλλόκοτο μείγμα σύγχρονου μυστικισμού. Ενίοτε είχε ρυθμό, ενίοτε χανόταν στα αστρικά ταξίδια μαζί με το περίεργο τριαντάφυλλο που στροβιλιζόταν στην οθόνη. Έκλεισαν παίρνοντας το θερμότερο χειροκρότημα της βραδιάς. Ηταν εξάλλου ό,τι πιο προσιτό σε εμάς. Αλλωστε η σειρά εκπομπών Discostan της Arshia Haq στο NTS που μαζεύει ήχους από τη Βηρυτό έως τη Μπουμπάι, ήταν ο κράχτης και για εμάς για να βρεθούμε αυτή τη βραδιά στη Στέγη Ωνάση.

Ωσπου ήρθε η Claire Rousay. Ανέβηκε στη σκηνή με τα laptop και τις μυστήριες κονσόλες της. Πλάσμα αλλόκοτο, ζήτησε να πάμε κοντά της, πάνω στη σκηνή, δίπλα στα πόδια της, πιθανόν γιατί φοβόταν μη χαθεί στον κόσμο της. Δεν την ακούσαμε, κάποιοι μείναμε στη θέση μας, αλλά όταν οι ήχοι που εξαπέλυε στην αίθουσα, είτε field recordings, είτε ηλεκτρονικά παραγόμενοι και παραμορφωνόμενοι ακόμη πιο πολύ απ΄ τις περίεργες κονσόλες της, που με ένα παράξενο τρόπο έβγαζαν νόημα, πλησιάσαμε δειλά - δειλά. Δεν ξέρω για μελωδία, κι ο ρυθμός ήταν κάτι που κάποτε ξεπεταγόταν, κάποτε δεν υπήρχε απλά, τον έψαχνες, αλλά πάντως ένιωθες ότι αυτό που άκουγες είχε κάποια απροσδιόριστη συνοχή. Δεν ήταν κάτι το θείο, όπως τουλάχιστον επιδίωκε το προηγούμενο set, ούτε ταξίδι στα άστρα όπως στον xato. Ηταν ήχοι από τη γη, το σήμερα, τον κόσμο γύρω μας. Ηταν φωνές που παραμορφώνονταν, μαζί με διαλόγους τυχαίους, όσο και μονόλογοι, ενίοτε κατασκευασμένοι, που εκείνο που ενδιέφερε ήταν ο ήχος της ανθρώπινης φωνής και μόνο, ακόμη και όταν εκφέρονταν λόγια. Νόημα είχε το τελικό σύνολο και τίποτε από μόνο του. Ένα νόημα που μόνο η ίδια κατείχε και εμείς προσπαθούσαμε να το συλλάβουμε.

Κάποια στιγμή σηκώθηκε όρθια, δεν άντεχε την ένταση, ακόμη και αν ενίοτε άκουγες σιωπές. Σε κάποιο σημείο προς το τέλος, άφησε τα μπιμπλίκια της να παίζουν, και πήγε στη γωνία της αίθουσας προς τον τοίχο. Δεν ξέρω τι έκανε, διαλογιζόταν; Μάλλον όχι, μάλλον ήταν η έξαψη από τη δημιουργία, που πάσχιζε να την κουμαντάρει, να την εκτονώσει. Ξαναγύρισε, άφησε τη μουσική (ο θεός να την κάνει) να σβήσει και εμάς κατάπληκτους με ό,τι βιώσαμε. Μπορείτε να αναζητήσετε την αχανή δισκογραφία των ακατέργαστων ήχων που συλλέγει. Εχει και Best Of (A collection), αλλά κάποιος θα πρέπει να ξεκινήσει μάλλον με τον πιο βατό ‘δίσκο’ της, καθώς συμμετέχουν και μουσικά όργανα (A softer focus). Δεν θέλω όμως να απογοητεύσω. Μπορεί ό,τι νιώσαμε εκείνο το βράδυ να ήταν μοναδικό.

Φωτο δεν υπάρχει γι' αυτό το σετ (έμεινα από μπαταρία)

Μια φιγούρα στο σκοτάδι από πριν

Ακολούθησε ο Aho Ssan, αλλά, μετά την προηγούμενη εμπειρία, φάνηκε κάπως συνηθισμένος. Το τελευταίο ντουέτο των Jung An Tagen & Rainer Kohlberger φάνηκε ως σπουδή στα όρια της παραμόρφωσης του ήχου. Μπορεί να μην ήταν η μέρα τους, μπορεί να σφάλλω, πάντως εκείνο που έμεινε από τη βραδιά ήταν η έξαψη στο πρόσωπο της Claire Rousay, αφού πριν, φεύγοντας από τη σκηνή, είχε αφήσει τα δύο ρεσώ που είχε δίπλα στα μηχανήματά της, μπροστά στα πόδια δύο τυχαίων ακροατών. Κι εμάς ευγνώμονες για ό,τι ζήσαμε.

Δεν ξέρω αν θα επαναληφθεί αυτή η μυστική τελετουργία και πότε. Πάντως η Στέγη Ωνάση και οι άνθρωποί της παράγουν πολιτισμό, και κατά το μέτρο του δυνατού για ένα ίδρυμα περισσότερο ή λιγότερο φιλανθρωπικό, πολιτισμό ανεπιτήδευτο, ανεξάρτητο και πρωτοποριακό.

-1 στο υπόγειο, ξαπλωμένοι σε μαύρα πουφ, μέσα σε ένα κόσμο από ήχους. Μόνος αντίπαλος, τα κουνούπια.