Eίδαμε το… παρελθοντικό μέλλον της ποπ και το όνομά της ήταν(;): Robbie Williams

«Στο μέλλον ο καλλιτέχνης δεν θα είναι τόσο δημιουργός όσο επιμελήτρια (curator όπως λέμε στην ιδρυματική διάλεκτο): κάποια που αντλεί ιστορικές πηγές από τα αρχεία και τις διευθετεί, ανακαλύπτοντας προκλητικές αντιπαραθέσεις και απροσδόκητες συγγένειες». Τα έγραφε αυτά ο Simon Reynolds το 1992, ας του πιστώσουμε μια προφητική υπεραξία σε αυτή τη ρήση, η οποία μου ήρθε κατά νου παρακολουθώντας τον Robbie Williams στην γιγάντια σκηνή που είχε στηθεί για χάρη του στο Καλλιμάρμαρο στάδιο κάτω από έναν βαρύ ουρανό, ο οποίος όμως τελικά περιορίστηκε σε κάμποσες απειλητικές από μακριά αστραπές. Βέβαια σε ζωντανή συνθήκη, αυτή την ‘οικειοποίηση’ του ανυπεράσπιστου παρελθόντος την έχει βιώσει ως 'ποτ πουρί' όποιος/α έχει βρεθεί σε μεγάλη (ή και μικρή) πίστα του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού ή σε κάποιο πανηγύρι, ‘φασαίικο’ ή μη (και μην βιαστείτε να πιάσετε τον... λίθο, όλοι και όλες φασαίοι είμαστε σε κάποιο… κόντεξτ), εκεί αποτελεί ανέκαθεν κοινό τόπο το παρελθόν να μπλέκεται με το παρόν χωρίς την ανάγκη και την πίεση της πρωτοτυπίας, ακομπλεξάριστα και χωρίς ‘καλλιτεχνική’ επίφαση, πολύ πριν την εφεύρεση/επινόηση της ποπ κάλτσιουρ.

Γέννημα θρέμμα του βρετανικού λαϊκού τραγουδιού είναι και ο Ρόμπι (μάλιστα «Brit pop» έχει ονομάσει τον επικείμενο δίσκο του, όπως μας ενημέρωνε κι ένα τεράστιο μπάνερ στο πλάι της σκηνής), η brit pop είχε την τιμητική της και στα κομμάτια που συνέθεταν το χαλί της αναμονής, αφήνοντας για τελευταίο πριν βγει στη σκηνή το ‘Suedehead’ του Morrissey -τον οποίο και μιμείται σε ένα σπαρταριστό βιντεάκι). Για να τραβήξω τον παραλληλισμό σε προβοκατόρικα άκρα θα έλεγα ότι ο Ρόμπι εκφράζει την…σκυλάδικη του πτέρυγα (και τούτο να σημειωθεί ότι το λέω με ευμένεια). Ειδικά αν ορίσουμε την έννοια του σκυλάδικου ως μια ακραία υποταγή στο μαζικό γούστο. Ίσως ‘νεοσκυλάδικο’ θα ήταν πιο εύστοχος χαρακτηρισμός, το παλιό ‘καλό’ σκυλάδικο γαρ είχε και μια γνήσια παρακμιακή διάσταση η οποία έχει εξαφανιστεί στις μεγάλες λαμπερές σκηνές (όταν δεν γίνεται απόπειρα οικτρής απομίμησής της). Λίγο μετά, ακούγοντας το ‘Rock DJ’, εικόνες εφιαλτικές από φανταρίστικες εξόδους στο Φαληράκι της Ρόδου και μεθυσμένους από ύποπτα πολύχρωμα ποτά Άγγλους ανεβασμένους στις μπάρες κατέκλυσαν τον νου μου. Έτσι όμως είναι η λαϊκότητα, πριν την εξωραΐσουμε και την ανυψώσουμε σε βάθρα γνησιότητας, αυθεντικότητας και διδακτορικών μελετών. Έχει και διαστάσεις που απεχθανόμαστε εμείς οι ελιτιστές του γούστου, της μεσαίας τάξης, της ‘σωστής πολιτικής’ και ‘αισθητικής’ και ‘ηθικής’ στάσης (ας συγχωρεθεί η κατάχρηση των εισαγωγικών, αλλά εν προκειμένω κρίνεται απαραίτητη).

Ας σημειωθεί επίσης ότι και ο ίδιος ο Ρόμπι δεν διεκδικεί κάποιες δάφνες δημιουργού και καλλιτέχνη (αν και ο Νότης –για να μείνουμε στο αυτό πλαίσιο- είχε τραγουδήσει κάποτε… εύστοχα ‘καλλιτέχνης θα πει, όλα όσα δεν είσαι, κι όλα όσα μιμείσαι’), αντ’ αυτού δηλώνει σαφώς και ανερυθρίαστα «entertainer» (και δεν γίνεται εδώ να μην θυμηθώ τον Blixa να λογοπαίζει απαντώντας ‘Ententrainer’ ήτοι εκπαιδευτής παπιών γερμανιστί σε ερώτηση ατυχούς δημοσιογράφου του ZDF ‘αν βλέπει τον εαυτό του ως entertainer’). Διασκεδαστής δηλαδή. Κι αν καταφύγουμε στην ετυμολογία, η οποία φτάνει στο ρήμα ‘σκεδάζω’, ήτοι διασκορπίζω, αυτό ακριβώς είναι και ο Ρόμπι (και οι αποδέλοιποι του σιναφιού του, το κείμενο κατά βάση δεν περιορίζεται στον συμπαθή πρώην Take That). Όχι μόνο με την προφανή έννοια η οποία παραπέμπει στην αποστολή του διασκεδαστή να… διασκεδάσει την καθημερινότητα του κόσμου, για να ξεχάσει δηλαδή για λίγο τις δυσκολίες και τους καημούς και τα βάσανά της, αλλά και αυτή που παραπέμπει στο φυσικό φαινόμενο της σκέδασης του φωτός. Η οποία είναι ουσιαστικά μια σειρά πολλαπλών ανακλάσεων του προσπίπτοντος φωτός. Κι έτσι, κατ’ αναλογίαν, ένας πραγματικός διασκεδαστής αποτελεί μια πολλαπλή ανάκλαση του παρελθοντικού ‘φωτός' της τέχνης του (ενίοτε μάλιστα, αν φοράει και τίποτις λαμέ και κυριολεκτικός… δια-σκεδαστής).

Ήταν κάμποσος ο κόσμος που μαζεύτηκε εκείνη την οκτωβριάτικη βραδιά για να διασκεδαστεί (sic) αλλά και να νοσταλγήσει (υπάρχει άραγε πια μαζικής απεύθυνσης συναυλία χωρίς την διάσταση της νοσταλγίας;) με τον Ρόμπι. Όχι πολύς ωστόσο (κάποιος πίσω μου είχε βρει αστείο και εύστοχο και επαναλάμβανε συνεχώς στην (γυναικο)παρέα του, ‘γατάκι Ρόμπι, η Αννούλα το γέμισε το στάδιο και μάλιστα δυο φορές'). Με την ευκαιρία, δεν είναι δυνατόν να προσπεράσουμε την έμφυλη διάσταση του ενθουσιώδους κοινού, που ήταν κατά πλειοψηφία θηλυκό. Ανέκαθεν άλλωστε στην φωνητική οπαδική στήριξη της ποπ οι θηλυκές συχνότητες έδιναν τον καθοριστικό τόνο, ξεκινώντας από το αρχετυπικό boy band (γιατί όχι;) τους Beatles. Ενδιαφέρον φαινόμενο εν γένει τα ‘αγοροσυγκροτήματα’, ένα ‘είδος’ το οποίο άνθισε στα 70s (Osmonds, Bay City Rollers κοκ) και έφτασε σε νέα αποκορύφωση στα 90s (New Kids on the Block, Backstreet Boys, Take That και λοιποί), βασιζόμενο κυρίως σε μελιστάλαχτα άσματα -κατά κανόνα από κακής ποιότητας μέλι, από αυτά που είναι περισσότερα ζαχαροπήγματα παρά προϊόντα εργατικής μέλισσας- και έναν ιδιότυπο ασεξουαλικό ερωτισμό, επικίνδυνα ακίνδυνο, ότι πρέπει δηλαδή για την προ-εφηβική του στόχευση (μια στόχευση η οποία φτάνει μέχρι το σήμερα, παγκοσμιοποιημένη πια, με ανελέητη εμπορική εκμετάλλευση, και με τα ηλικιακά όρια, στους καιρούς του παλιμπαιδισμού και των ‘αιώνιων έφηβων’ να έχουν… κάπως μετατοπιστεί προς τα άνω). Και όλα αυτά φυσικά ερήμην των κριτικών και των ‘σοβαρών’ ακροατών, όπως συνέβαινε άλλωστε ανέκαθεν με το πάσης φύσεως και προέλευσης λαϊκό τραγούδι. Πως το έγραψε ο Stanley στο θαυμάσιο του βιβλίο για την ιστορία της ποπ ‘Yeah! Yeah! Yeah!’; «They didn’t get it, and teenybop pop certainly didn’t need them» (ας σημειώσουμε ωστόσο ότι τα όρια με την ‘πχιότητα’ δεν είναι και ποτέ δεν ήταν τόσο αυστηρώς διαγραμμισμένα, ακούστε π.χ. το ‘Saturday night’ των Bay City Rollers σε παραλληλία με το ‘Blitzkrieg Bop’ μιας άλλης εχμμ boy band).

Ο Ρόμπι έχει επιπλέον και την προσθετική γοητεία του κακού παιδιού που είναι κατά βάθος καλό, που κατάφερε και ξέφυγε από το μαντρί της boy band όπου τα περισσότερη μέλη τα τρώει τελικά ο λύκος της λήθης (η ποπ άλλωστε ψάχνει διαρκώς για νέο κρέας… μέχρι τελικά να φάει τον εαυτό της) και διάβηκε την δύσκολη γέφυρα προς το ενήλικο κοινό (ή αυτό που μεγάλωνε μαζί του για να ακριβολογούμε), που πλέον ωρίμασε (καλά δεν λένε για τα αγόρια ότι μετά τα δέκα απλά ψηλώνουν;) που έχει τώρα και οικογένεια και τέσσερα παιδιά, και ξεπέρασε κι ένα σωρό ζόρια, πάλεψε με δαίμονες, εννοείται και ασθένειες και παθήσεις και διάφορες άλλες αναξιοπάθειες, που πλέον συνιστούν μια σύγχρονη ταυτότητα σε δημόσια θέα (είτε είσαι σταρ είτε όχι). Όλη η ιστορία του περνάει στην σκηνή και γίνεται σώου, το οποίο εύκολα θα κατέληγε και θα έμενε σε ένα πανηγύρι αποθέωσης του Εγώ, σε ένα ‘δοξάστε με’. Ωστόσο, χωρίς να απεμπολείται βέβαια η αναπόφευκτη αυτή διάσταση, η σκηνική παρουσίαση του Εγώ έγινε με έναν διαρκή υπονομευτικό αυτοσαρκασμό κι ένα ανελέητο χιούμορ, που σε αυτιά και μάτια συνηθισμένα στο βαρυπεπονίσιο αγέλαστο –και εξίσου ναρκισιστικό- ίντυ, ακούστηκε έως και αναζωογονητικό. Ένα χιούμορ ασφαλώς κυμαινόμενο σε πολύ πλατύ εύρος ευστοχίας και αισθητικής, από τις απολαυστικές μπηχτές στον έτερο Καππαδόκη Gary Barlow μέχρι τις διάφορες φτηνές εθνοστερεοτυπικές ατάκες σε σχέση με την γείτονα χώρα και τις συγκρίσεις των φωνητικών εντάσεων των δύο κοινών. Η επόμενη γαρ στάση της περιοδείας του θα ήταν η Ιστανμπούλ. Η σύγκριση όμως των ντεσιμπέλ δεν έμελλε να γίνει, για ‘λόγους ασφαλείας’ επισήμως η συναυλία εκεί ακυρώθηκε, η γυναίκα του Ρόμπι η Ayda είναι λέει Εβραία –τούρκικης καταγωγής μάλιστα- και τούτο ήδη συνιστά per se μια πρόκληση στην γείτονα χώρα με την γνωστή της έμπρακτη ευαισθησία στα δικαιώματα αυτοδιάθεσης των λαών).

Το πρόγραμμα που παρουσίασε είχε…απ΄όλα. Κάτι μεταξύ αναψυκτηρίου, επιθεώρησης και συναυλίας, πολλές παρλάτες, σκετς, παιχνίδια, AI βιντεάκια και προβληματισμούς για το μέλλον της ποπ, ο ίδιος αεικίνητος, πραγματικός εργάτης της διασκέδασης, τις ίδρωσε τις φόρμες και τις φανέλες του, βαριά γαρ η καλογερική, heavy entertainment το show. Και από τραγούδια; Δίπλα στα ως επί το πλείστον παντελώς αδιάφορα δικά του, ο μπαχτσές είχε πάλι απ’ όλα: από Hey Jude μέχρι ΥMCA και Livin’ on a prayer και New York New York κι ένα My way, κι ένα κλείσιμο ματιού στους λόουκαλς και στον χώρο με … το «Chariots of fire» του Vangelis, όλα αυτά πάνως ας υπογραμμιστεί, ερμηνευμένα άψογα από μια ομάδα εξαιρετικών εκτελεστικά μουσικών. Είχαμε και την αμφιλεγόμενη τιμή να ακούσουμε το νέο του τραγούδι σε ντουέτο με την Laura Pausini το οποίο θα είναι ο ύμνος του Μουντιάλ του 2026, ένα τυπικό κατασκεύασμα-κατάπλασμα CEO ‘μουσικής’ με τίτλο "Desire" (ταιριαστό κατά μία οπτική με τις σύγχρονες διοργανώσεις της FIFA).

Κάπως έτσι λοιπόν πέρασαν κοντά τρεις ώρες, από το «Rocket» της αρχής (ναι αυτό με τον Tony Iommi, γιατί όχι; εδώ που φτάσαμε όλα ποπ είναι, μας το απέδειξε και η Agnès Gayraud) μέχρι το αναμενόμενο «Angels» για το τέλος, κουνήσαμε χεράκια ψηλά, και δεξιά και αριστερά, με κινητό ή χωρίς, παίξαμε παιχνίδια, φωνάξαμε, κάναμε ααα (όχι ουυυ δεν κάναμε), περάσαμε καλά (μια Χάιδω ή Χέιντο από την Αυστραλία πέρασε ακόμη καλύτερα μιας που της έλαχε να τραγουδήσει μαζί του). Εν ολίγοις δια-σκεδάσαμε. Εν κατακλείδι πολλοί αυτοεπιβεβαιώσαμε ότι το γούστο μας είναι πολύ ανώτερο από αυτό του πολύ κόσμου (εκεί δεν είναι κι όλο το ζήτημα; μας το απέδειξε και ο Μπουρντιέ). Και… πάμ’ παρακάτω, μια εμπειρία ακόμη λοιπόν, που είχε τραγουδήσει και ο συνάδελφος ΛεΠά. Δεν περιμένεις και πολλά παραπάνω από ένα τέτοιο λάιβ (και όχι μόνο ίσως). Και το φως ως γνωστόν ακόμη, μετά τη σκέδασή του, πάλι το ίδιο φως παραμένει…