Live στη Θεσσαλονίκη

ΙΑΜΧ, Principal Club Theatre, 20.03.2016
Jozef van Wissem, Μαύρη Τρύπα, 21.03.2016

Με τον καλύτερό μου φίλο κάναμε στις αρχές του μήνα μια συζήτηση για το πώς μπορείς να ορίσεις μια "καλή" συναυλία. Καταλήξαμε στο ότι μια συναυλία μπορεί να χαρακτηριστεί ως τέτοια όταν σε κάνει να "φεύγεις". Και αυτό μπορεί να συμβεί όταν σε εντυπωσιάζει η δεξιοτεχνία των μουσικών επί σκηνής και/ ή όταν η σκηνική τους παρουσία σε συνεπαίρνει. Η κουβέντα αυτή στριφογυρνά στο μυαλό μου πολύ έντονα την βδομάδα αυτή, ακριβώς επειδή οι δυο τελευταίες συναυλίες που παρακολούθησα ήταν πολύ καλές - η μία επειδή με εντυπωσίασε η δεξιοτεχνία του μουσικού και η άλλη επειδή με συνεπήρε η σκηνική παρουσία του συγκροτήματος.

Την Κυριακή 20 Μαρτίου λοιπόν, κινήθηκα προς τα δυτικά της πόλης για την συναυλία των IAMX. Λίγος ο κόσμος σχετικά (κάπου στα 300 άτομα εκτιμώ, ποτέ δεν ήμουν καλή στους υπολογισμούς με το μάτι), και πάλι πολύ καθαρή η ατμόσφαιρα όμως. (Ανεβαίνοντας τα σκαλιά του Principal, είδα κολλημένη μια παράκληση από το συγκρότημα: ο frontman Chris Corner ανάρρωνε από λαρυγγίτιδα και μας παρακάλεσε να μην καπνίζουμε ή έστω να το περιορίσουμε. Κοίτα να δεις που το σεβάστηκε το κοινό. Μένουμε Ευρώπη τελικά...).

Ένα τέταρτο μετά τις 10, το συγκρότημα ανέβηκε στη σκηνή - και αυτό ήταν. Ακόμα και χωρίς αξιόλογα τραγούδια (από το τελευταίο άλμπουμ "Metanoia" και από το "The Alternative" κατά κύριο λόγο), η σκηνική παρουσία και η ένταση που έβγαζαν τα μέλη του θα ήταν υπεραρκετά. Ασταμάτητα στιβαρός ρυθμός από τον ντράμερ Jon Siren, πλήκτρα και φωνητικά από την Janine Gezang και την Sammi Doll (και ας πω εδώ ότι τα κορίτσια - μαινάδες έκλεψαν την παράσταση από την πρώτη στιγμή) και ένας αεικίνητος Chris Corner να τραγουδά με δυο μικρόφωνα, να κοπανάει τύμπανα άλλοτε μόνος του και άλλοτε με την Gezang και να τα δίνει όλα, κατά το κοινώς λεγόμενο: κινησιολογία με βάση το breakdance, πολύ καθαρή φωνή (παρά τη λαρυγγίτιδα), όρεξη και ενέργεια στα ύψη και απόλυτα πιστός στην σκοτεινή και σέξι περσόνα που υιοθετεί επί σκηνής.

Δεν παίζουν ρόλο μόνο τα s & m κοστούμια, το body painting, η (αναμενόμενη ούτως ή άλλως από ονόματα που υπηρετούν τον ήχο αυτό) industrial/ goth/ cabaret/ dark electro αισθητική, τo κλασικό καπέλο με τα φτερά του Corner, οι τέσσερις υπό κατάλληλες γωνίες τοποθετημένες οθόνες για τα visuals, ο αγχωτικός και υπαρξιακός χαρακτήρας των τελευταίων. Το βασικό στοιχείο έγκειται στην performance εκ μέρους όλων των μελών του συγκροτήματος, τα οποία θεωρώ ότι αντιμετωπίζουν τους εαυτούς τους ως απρόσωπα μέλη ενός θιάσου με μοναδική πρωταγωνίστρια τη μουσική τους. Δεν πιστεύω ότι τυχαία είδαμε ελάχιστες φορές το πρόσωπά τους στο live. O προσεκτικά μελετημένος φωτισμός είχε ως στόχο τη δημιουργία μιας σκοτεινής, μυσταγωγικής ατμόσφαιρας, όπου ο μουσικός είναι το μέσο για τη μέθεξη και όχι η ενσάρκωσή της. Η μουσική των IAMX δεν προορίζεται για να ακούγεται σε σπίτια, αλλά για να βιώνεται σε συναυλίες.

Την επομένη ακριβώς, κατευθύνθηκα στη Μαύρη Τρύπα στα Λαδάδικα για να ακούσω τον Ολλανδό λαουτιέρη Jozef van Wissem. Είναι ίσως περιττό να αναφέρω ότι έγινε (στην Ελλάδα τουλάχιστον) γνωστός από το "Μόνο οι εραστές μένουν ζωντανοί" του Τζιμ Τζάρμους. Ο van Wissem είναι πολλά περισσότερα από αυτό το (σπουδαίο) soundtrack. Είμαι σίγουρη ότι ο Tom Hiddleston βάσισε σε πολύ μεγάλο βαθμό τον ρόλο του στην ταινία στον Jozef van Wissem. Αν θυμάστε, ο Αδάμ λαούτο κρατάει στην αρχή της ταινίας, όταν ξυπνάει με τη δύση του ηλίου. Κι εδώ λίγη ήταν η προσέλευση του κοινού - τριάντα άτομα κι αυτά μετά βίας. Ομολογώ ότι μου φάνηκε πολύ παράξενο, καθώς μόλις την περασμένη χρονιά είχε εμφανιστεί σε μια γεμάτη Μαύρη Τρύπα. Η Δευτέρα; Η μόλις πριν από ένα χρόνο εμφάνισή του; Άγνωστος ο φταίχτης.

Τη συναυλία άνοιξε ο Καβαλιώτης Σείριος Σαββαΐδης με την κιθάρα του. Η μουσική του είναι ευρωπαϊκή φολκ με μεσαιωνικά στοιχεία - μου θύμισε τους Fairport Convention. Ωστόσο, πατάει γερά τόσο στην ελληνική δημοτική παράδοση (διασκεύασε το παραδοσιακό νησιώτικο "Θαλασσάκι μου"), όσο και στη σύγχρονη ελληνική μουσική (διασκεύασε και το "Ταξίδι στη Γη", τη συνεργασία της Πόπης Αστεριάδη με τους Στέρεο Νόβα από το 1997). Συνεπεία τούτου, θα έλεγα ότι ήταν η ιδανική ίσως έναρξη για αυτό που ακολούθησε.

Ο van Wissem είναι το ακριβώς αντίθετο από αυτό που είχα δει την προηγουμένη. Κανένα μακιγιάζ με χρυσόσκονη, κανένα δερμάτινο κοστούμι, κανένα περίτεχνο light show. Ένας απλός προβολέας, τα καθημερινά ρούχα της δουλειάς, το προσωποποιημένο λαούτο του με τις 27 χορδές, ένα slide και δυο μικρόφωνα (τρία, όταν τραγουδάει και αυτός τους δυο τρεις στίχους που περιέχονται σε κάποια κομμάτια του).

Μεταμοντέρνα μινιμαλιστική μπαρόκ; Μεσαιωνική μουσική για τον 21ο αιώνα; Αναγεννησιακές σκοτεινές μελωδίες; Όπως και να περιγράψεις τη μουσική του, δίκιο έχεις. Και άδικο ταυτόχρονα. Γιατί οι περιγραφές αυτές δεν αρκούν για να περιγράψουν την κατανυκτική μυσταγωγία που αποτελεί μια συναυλία του van Wissem. H όλη παρουσία του είναι υπεραρκετή για να επιβάλλει σιωπή στο ακροατήριο. Είναι σαν να παρακολουθείς μια τελετή, όπου η κάθε κίνηση έχει σκοπό και νόημα. Σε μεταφέρει τετρακόσια χρόνια πίσω - όταν δεν υπήρχαν ενισχυτές, όταν δεν υπήρχαν άλλοι τρόποι ψυχαγωγίας, όταν το μόνο που μπορούσες να κάνεις ήταν να σωπάσεις και να χαθείς στη μελωδία. Ο van Wissem μετακινείται στην καρέκλα του, τοποθετώντας και κινώντας το λαούτο του στην κατάλληλη απόσταση από τα μικρόφωνα για να δημιουργήσει feedback και βόμβους. Τα κομμάτια του βασίζονται στην επανάληψη - η κάθε επανάληψη όμως είναι κεντημένη με μικρολεπτομέρειες που τροποποιούν τη δυναμική της εκάστοτε μελωδίας. Βυθίζεσαι στον ήχο, χάνεις την αίσθηση του χρόνου, κάνεις κτήμα σου το "love destroys all evil and frees us from fear", τον μοναδικό στίχο του "Love Destroys All Evil". Και μια ώρα μετά, η μουσική σταματάει, o τροβαδούρος υποκλίνεται και η μυσταγωγία λαμβάνει τέλος. Kαι γυρνάς απότομα στο σήμερα.

Επιστρέφοντας στην θέση που εξέφρασα στην αρχή, νομίζω ότι το επόμενο λογικό ερώτημα είναι το ακόλουθο: ακόμα και όταν σε εντυπωσιάζει η δεξιοτεχνία των μουσικών επί σκηνής και/ ή όταν η σκηνική τους παρουσία σε συνεπαίρνει, μπορεί μια συναυλία να είναι "καλή", χωρίς "καλά" ή έστω ενδιαφέροντα τραγούδια από πίσω; Υποθέτω πώς όχι, αλλά θα αφήσω αυτό το ερώτημα για όταν (και αν, γιατί δεν μπορώ να φανταστώ για ποιο λόγο θα πήγαινα σε μια συναυλία μουσικού που δεν μου αρέσει) θα παρακολουθήσω μια τέτοια συναυλία και θα αποφανθώ τότε. Ως τότε, κρατώ τις συναυλίες των IAMX και του Jozef van Wissem ως τον ορισμό της καλής συναυλίας. Για διαφορετικούς λόγους η κάθε μια, αλλά καλές συναυλίες σε κάθε περίπτωση.