Khatia Buniatishvili

Δέκα χρόνια πριν, η Khatia Buniatishvili ήρθε στο Μέγαρο ως "rising star". Δέκα χρόνια μετά επέστρεψε ως "μεγάλη πιανίστρια", ψιλογεμίζοντας τη γκράντε αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης. Δέκα χρόνια πριν, πρωτόβγαλτη ακόμα στη δισκογραφία, προξένησε αναστάτωση: μερίδα του κλασικού ακροατηρίου εξαπέλυσε μύδρους, θεωρώντας τη ένα μετρίως μέτριο poster girl με το οποίο η Sony Classical ευελπιστούσε να πουλήσει CD στο pop κοινό. Δέκα χρόνια μετά, ακόμα βγαίνουν βιντεάκια στο YouTube που τη βαφτίζουν «χειρότερη πιανίστρια στον κόσμο», σχολιάζοντας τα φορέματά της –ορισμένες φορές, μάλιστα, με βελάκια να δείχνουν προς το μπούστο της.

Αν και η μαρκίζα του Μεγάρου τη θέλει «μεγάλη πιανίστρια», η Buniatishvili παλεύει ακόμα με αυτά τα ύψη και βάθη. Μπορεί να επιμένει στα φορέματα που της αρέσουν (στην Αθήνα ήρθε με ένα λαμπερό κόκκινο), ωστόσο το πρόγραμμα με το οποίο περιοδεύει ανοίγει συνειδητά τη βεντάλια σε μια γκάμα που δεν γίνεται να μη σκεφτείς ότι δεν αφορά μονάχα την επιθυμητή της μουσική εξέλιξη, μα αποσκοπεί να πείσει και για τη βιρτουοζιτέ της. Για το ότι δεν εξαντλείται δηλαδή στα βεγγαλικά με τα οποία μας συστήθηκε, τολμώντας να φανταστεί τον Φραντς Λιστ με ταχύτητες που έγιναν αιτία ώστε να βγουν κάποιοι από τα ρούχα τους.

Φυσικά και είχε Λιστ η βραδιά στο Μέγαρο. Όπως είχε και Φραντς Σούμπερτ, με τον οποίον η Γεωργιανή μουσικός έχει αναλόγως μεγάλη εξοικείωση. Αλλά είχε και Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, είχε και Ερίκ Σατί, είχε και Φρεντερίκ Σοπέν· είχε ακόμα και Φρανσουά Κουπερέν, καθώς το πρόγραμμα περιλάμβανε και τα Μυστηριώδη Οδοφράγματά του (Les Barricades Mystérieuses, 1717). Ήσυχες συνθέσεις με αβρό συναίσθημα εναλλάσσονταν λοιπόν με πιο βροντερές επιλογές, ταμάμ για εκείνο το ταμπεραμέντο της Buniatishvili που στα καθ' ημάς χαρακτηρίστηκε «διαβολικό» από την έγκριτη πένα του Νίκου Δοντά.

Έχει σημασία να πούμε ότι η Buniatishvili δεν εκτέθηκε με μια τόσο φιλόδοξη setlist. Κατόρθωσε δηλαδή και διατήρησε μια σχετικώς αλώβητη ροή, χωρίς μεγάλα σκαμπανεβάσματα απόδοσης. Της δόθηκε επίσης η ευκαιρία να φωτίσει την εξέλιξή της, καθώς αρκετά σημεία είχαν ιδιαίτερες τεχνικές απαιτήσεις, στις οποίες και ανταπεξήλθε. Ως μεγάλη πιανίστρια, ωστόσο, δεν αποτυπώθηκε. Στο δεδομένο τουλάχιστον πρόγραμμα, είδαμε μια καλή μουσικό που ναι, ίσως φτάσει να λογίζεται ως μεγάλη. Κι αυτό γιατί εξακολουθεί να συναρπάζει όταν βρίσκεται εντός του τιμημένου εκείνου κεντροευρωπαϊκού ρομαντισμού που αποτελεί τη ζώνη ασφαλείας της.

Η "Πολωνέζα σε λα ύφεση μείζονα, έργο 53" του Σοπέν (1842) αποδόθηκε λ.χ. με λαμπερό σφρίγος και εκπληκτικούς χρωματισμούς, ενώ το "Impromptu Op. 90 No. 3" του Σούμπερτ (1827) διέθετε τις πρέπουσες λυρικές δαντέλες. Περιέργως ο Λιστ της ξέφυγε, καθώς οι δυναμικές της "Ουγγρικής Ραψωδίας No. 2" (1847) βγήκαν κομματάκι εκτός τροχιάς. Στις επιλογές επίσης που προσπάθησαν να πετύχουν την καλλιτεχνική διεύρυνση, δεν έδειξε πολλά. Ο Κουπερέν ήταν αξιοπρεπής, χάνοντας όμως το μπαρόκ του στίγμα. Και το "Gymnopédies no. 1" του Σατί (1888) φάνηκε να προσεγγίζεται πανομοιότυπα με την άρια από την "Ορχηστρική Σουίτα αρ. 3" του Μπαχ. Εντούτοις, στον έτερο Μπαχ της βραδιάς ("Πρελούδιο και Φούγκα σε Λα Ελάσσονα") η Buniatishvili έπαιξε με θαυμάσιο μέτρο και συναίσθημα. Ακόμα κι αν τη βοήθησε η πιανιστική μεταγραφή του Λιστ την οποία χρησιμοποίησε, ήταν η ισχυρότερη απόδειξη για το πού δύναται ίσως να φτάσει μελλοντικά.

Σε κάθε περίπτωση, το πηλίκο της βραδιάς κρίνεται θετικό. Ο δε κόσμος χειροκρότησε με θέρμη και επιμονή, ωθώντας τη Buniatishvili σε διπλό encore, παρότι πρέπει να της ήταν λίγο δυσάρεστο να κάτσει πάλι στο σκαμπώ που τόσο την ταλαιπώρησε κατά τη διάρκεια της συναυλίας με τη ρύθμιση του κατάλληλου ύψους –σε ένα σημείο προέβη μάλιστα και σε χαρακτηριστική χειρονομία αγανάκτησης. Το "Adagio" που διάλεξε από τον Μπαχ πέρασε και δεν άγγιξε, αλλά οι σχεδόν τζαζ χρωματισμοί στη διασκευή στο "La Javanaise" του Serge Gainsbourg (1963), στάθηκαν ωραιότατοι.