Tour de Grece
Θα ήταν λίγο άτοπο, για να μην πω ανόητο να περιγράψω μια ζωντανή εμφάνιση των Kraftwerk με τα κριτήρια και τις νόρμες μιας παραδοσιακής ροκ συναυλίας. Γιατί στην ουσία πρόκειται για κάτι διαφορετικό. Για μια πολυμεσική παράσταση, μια επιμειξία ήχου και εικόνας, μια οπτικοακουστική πανδαισία, μια αυστηρά δομημένη παράσταση. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τις πρώτες μέρες της ύπαρξης τους θεωρούσαν τους εαυτούς τους περισσότερο επιστήμονες παρά μουσικούς. Οι πρώτες τους δε συναυλίες γίνονταν σε χώρους όπως γκαλερί, πανεπιστήμια και ινστιτούτα. Και το κλίμα στο backstage δεν είχε ούτε ναρκωτικά, ούτε ποτά και μεθύσια ούτε λυσσασμένες και διψασμένες για σεξ groupies. Όλα αυτά τα παραδοσιακά και γραφικά της ροκ "κουλτούρας" εδώ είναι απαγορευμένα δια ροπάλου. Και επί σκηνής; Πειθαρχία, ψυχρότητα, αποστασιοποίηση, απο-προσωποποίηση... Καμία αντίδραση σε χειροκροτήματα και ιαχές, κανένας χαριεντισμός με το κοινό, καμία κίνηση (πέρα από κάποιο σποραδικό ρυθμικό κούνημα του ποδιού), πόσο μάλλον χορός... Όσοι παραπονεθούν, ας αναρωτηθούν το γιατί δεν αντιδρούν οι ηθοποιοί σε επευφημίες κατά τη διάρκεια μιας θεατρικής παράστασης (εκτός κι αν πρόκειται για επιθεώρηση βεβαίως!).
Μιλώντας για κοινό, ο κόσμος που μαζεύτηκε στο Κέντρο του Beach-Volley, την καρδιά του παρθενικού G-Fest, ήταν αρκετός λαμβάνοντας υπόψη και τα ελληνικά δεδομένα αλλά και την γενικότερη οικονομική κατάσταση στους καιρούς του Αλογοσκούφη (συναυλία και 40άρι!). Ο χώρος ωραίος και ανοιχτός, τέλειες εγκαταστάσεις (άλλωστε τόσα ξηλώθηκε ο ελληνικός λαός για να πει ο Ρογκ "ευκαριστούμε Ατίνα!), καλή πρόσβαση, πολλή άμμος και σκόνη βέβαια, και μια κακή χωροθέτηση της σκηνής που επιβάλει σε όσους κάθονται στις κερκίδες τη χρήση ...κυαλιών και αφήνει και την αρένα στο ενδιάμεσο αντιαισθητικά κενή. Ξέροντας την τεχνοκρατική τελειομανία και τη συνέπεια Κέρβερου με την οποία διαφυλάττουν οι Kraftwerk το μύθο τους, δεν φοβόμουν τις τόσο συνήθεις απογοητεύσεις που επιφυλλάσουν τα ονόματα με παρελθόν "βαρύ σαν ιστορία".
Όχι, απόψε κανένας μύθος δε επρόκειτο να καταπέσει ή να ευτελιστεί Επιπλέον η όποια κριτική μου διάθεση εκείνο το βράδυ είχε εξαχνωθεί. Γιατί πιστεύω ότι οι Kraftwerk είναι πλέον υπεράνω κριτικής, καθώς η Ιστορία έχει πια βγάλει το πόρισμα της για τη συνεισφορά τους. Αυτό ίσως που θα μπορούσε κάποιος να κριτικάρει είναι η εκτέλεση των έργων και όχι τα ίδια αυτά καθαυτά, όπως γίνεται και με τα κλασικά έργα των μεγάλων συνθετών της συμφωνικής μουσικής.
Κάποιος θα μπορούσε εύκολα και αβασάνιστα να σταθεί καχύποπτα απέναντι στο γεγονός "συναυλία Kraftwerk εν έτει 2005". Αρπαχτή για τα ένσημα, εξαργύρωση του μύθου, σπονδή στο βωμό του Κερδώου Ερμή, όπως είθισται να γράφουμε ως "μουσικοκριτικοί"; Δεν ξέρω, δεν είμαι ούτε ψυχολόγος ούτε έχω ενορατικό χάρισμα για να διαβλέψω τα κίνητρα. Προσωπικά θα τους απαλλάξω από την (υποκριτική κατά τ' άλλα) κατηγόρια λόγω πρότερου έντιμου βίου. Άλλωστε οι Kraftwerk υπήρξαν πάντα χαρακτηριστικά αδιάφοροι απέναντι στα κέρδη, και θα έκαναν κάθε ορθολογιστή manager και MBAer να ...σκίσει τα πτυχία του, προπτυχιακά και μεταπτυχιακά!
Δεν έχουν καμία σχέση με τον επαγγελματικό αριβισμό κάποιων π.χ. Rolling Stones, έτσι για να αναφέρω ένα πρόχειρο παράδειγμα. Οι συναυλίες τους είναι σπάνιες και επιλεκτικές, οι παλιοί τους δίσκοι κυκλοφορούν σε κάτι κακομοίρικες φτωχές εκδόσεις (οι δε προ-1973 είναι χαμένοι και υπάρχουν μόνο σε πειρατικές εκδόσεις), έκαναν 17 ολόκληρα χρόνια να βγάλουν νέο δίσκο, ακόμη και στο site τους το μόνο που μπορείς να αγοράσεις είναι κάποια ταπεινά (πλην όμως καλαίσθητα) μπλουζάκια, mouse pads και ποδηλατικές φόρμες (μην ξεχνάμε το κόλλημα!). Αυτή η εμπορική αδιαφορία ήταν και ο λόγος της αποχώρησης του Karl Bartos από το group. O οποίος όμως δεν ευτύχησε ιδιαίτερα στην κατοπινή solo καριέρα του, ενισχύοντας έτσι την άποψη ότι οι Kraftwerk είναι τέσσερις, οι εξής τρεις, ο Ralf Hutter και ο Florian Schneider...
Αυτά περνούσαν απο το νου στο ατελείωτο δίωρο της αναμονής. Αξιοσημείωτη η απουσία οποιασδήποτε μουσικής από τα ηχεία (άλλη μια ιδιοτροπία προφανώς των ιδίων). Και κάποια στιγμή πάνω από τη βαβούρα των συζητήσεων, ακούγονται κάποιοι ασαφείς συνθετικοί ήχοι πίσω από την αυλαία και το vocoder μας καλωσορίζει: Meine Damen und Herren... Ladies and Gentlemen... Heute abend... Die Mensch-maschine! Πρώτα εμφανίστηκαν οι σκιές τους προβεβλημένες στην κουρτίνα. Όταν η αυλαία μέριασε, εμφανίστηκαν οι γερμανοί Fab Four ντυμένοι στην τρίχα με σοβαρά γκρι κοστουμάκια μπροστά από 4 πανομοιότυπους σταθμούς εργασίας με laptop και πλήκτρα. Στριμώχτηκα μπροστά-μπροστά για να δω από κοντά. Ο χρόνος που έχει παρέλθει έχει καταστήσει τα σημάδια του εμφανή, αλλά ποιον αφήνει ανέγγιχτο; Ειδικά ο Florian (στην δεξιά άκρη) ήταν κυριολεκτικά αγνώριστος με την ...αλά-Γεωργάτος κόμμωση του. Οι υπόλοιποι δύο που πλαισιώνουν τον πυρήνα Ralf-Florian, οι Fritz Hilpert και Henning Schmitz, δεν είναι κι αυτοί τίποτε τζόβενα, όντας παλιοί συνεργάτες της ομάδας του Kling Klang Studio.
Abzug με το εμβληματικό για την όλη φιλοσοφία τους "Μan Machine" σε μια νέα, πιο φρέσκια "ψηφιακή" εκτέλεση. Γενικά όλα τα κομμάτια που παίχτηκαν βασίστηκαν στη δουλειά η οποία είχε γίνει για το "Τhe mix" και την επίπονη μεταγραφή του αναλογικού υλικού σε ψηφιακό. Και καμία οσμή φορμόλης στην ατμόσφαιρα ε;
Θα ακολουθήσει ένας πραγματικός καταιγισμός ήχου και εικόνας με κινηματογραφικές σινεμασκόπ προβολές οι οποίες οπτικοποιούσαν με μοναδικό τρόπο τα μουσικά δρώμενα. Πρώτα η ενότητα του "Tour de France" με όλα τα ετάπ (το οποίο με την ευκαιρία αρχίζει την επόμενη εβδομάδα, και περιμένουμε να δούμε αν αυτός ο απίστευτος βιονικός Lance Armstrong σηκώσει φέτος το ...έβδομο!). Μια παρατήρηση εδώ: όσο περίεργο κι αν ακούγεται, το concept της ποδηλασίας δεν είναι ξένο με την φιλοσοφία των Kraftwerk. Η οικολογική συνειδητοποίηση και η επιστροφή σε πιο καθαρές μορφές ενέργειας με τον εξοβελισμό των αυτοκινήτων από τα κέντρα των πόλεων είναι μια από τις πιο μοντέρνες ιδεολογίες των καιρών μας.
Η προβολή που θα συνοδεύσει το "Vitamin" θα μείνει χαραγμένη στη μνήμη με την ευρηματικότητα της... Στροβιλιζόμενα δισκία, κάψουλες και χαπάκια (η χαρά του ...Τζέκου δηλαδή), με τον τίτλο VITAMIN να διαλύεται σαν ένα αναβράζον δισκίο και να εξαφανίζεται εντελώς ταυτόχρονα με το τέλος του κομματιού (πόσο δύσκολο είναι τελικά να χωρέσεις τις εικόνες σε λέξεις!) Και μετά άρχισε η "πασαρέλα" των hits. Το κλειδί γυρίζει στη μίζα και το ταξίδι ξεκινάει... Εικόνες από τις πρώτες γερμανικές autobahnen (που ειρήσθω εν παρόδω τις είχε κατασκευάσει ο Hitler, όπως και τον θρυλικό σκαραβαίο, το Volkswagen, το αυτοκίνητο του λαού). Και αναλογίζεσαι: "είναι δυνατόν να ήταν 1973 και να έπαιζαν αυτά τα πράγματα;;" "The model". Ο αναμενόμενος χαμός... Στην οθόνη εικόνες μοντέλων της ασπρόμαυρης εποχής. Η ρετρό αισθητική και το παιχνίδι με τη νοσταλγία είναι ένα αξιοσημείωτο μέρος της σημειολογίας των Kraftwerk. Θυμηθείτε για π.χ. το "Radioactivity" με εξώφυλλο ένα γερμανικό ραδιόφωνο της δεκαετίας του 30. Αυτό το παιχνίδι μεταξύ μοντερνισμού και νοσταλγίας, πέρα από μια γερή δόση humor που υποκρύπτει, έχει και μια πιο ουσιαστική πλευρά. Μην ξεχνάμε ότι μεγάλο μέρος των σύγχρονων ριζοσπαστικών φουτουριστικών κινημάτων πρεσβεύει ουσιαστικά την επιστροφή στις βασικές δοκιμασμένες αξίες ( τα περίφημα "κεκτημένα"!).
Κάπου εκεί στο "Radioactivity" ένιωσα να με διαπερνά μια ανατριχίλα. Αναθυμούμενος τότε που το είχα πρωτακούσει. Πάνε σχεδόν 20 χρόνια... Σχολείο... Χρόνια που πέρασαν... Ας είναι! Το νέο "Radioactivity" λύνει όλες τις ασάφειες που είχε δημιουργήσει η original εκδοχή του. Σε μια εποχή όπου στη Γερμανία το κίνημα κατά των πυρηνικών με την πολιτική έκφραση των Πρασίνων είχε ένα επιθετικό δυναμισμό, ο στίχος "radioactivity is in the air for you and me" παρεξηγήθηκε και θεωρήθηκε υποστηρικτικός των πυρηνικών. Τώρα οι αναφορές στα πυρηνικά δυστυχήματα του Τσερνόμπυλ, του Harrisburg και του Sellafield και το σύνθημα "stop radioactivity" εξοντώνουν κάθε αμφιβολία. Για τις εντυπωσιακότατες απεικονίσεις αλυσωτών αντιδράσεων και ραδιενεργών διασπάσεων που το συνόδευσαν οπτικά, τι να πω... Ιεροτελεστία! "Trans-Europe Express", και αφού κάποια στιγμή αισθάνθηκα ότι ήμουν ο ίδιος πάνω στις ράγες, έπεσε η πρώτη αυλαία...
Δεν πέρασαν 2-3 λεπτά όμως και ακούγεται το ιδιότυπο pattern του "Numbers" και επιστρέφουν στη σκηνή με LED φωτάκια να αναβοσβήνουν πάνω στις γραβάτες. Η ενότητα αυτή θα περιλάβει τα βασικά κομμάτια από το "Computer World" του 1982. Ίσως τον πιο πολιτικό δίσκο τους. Μη νομίσει όμως κανείς ότι οι Kraftwerk κάνουν καμιά βαθυστόχαστη πολιτική ανάλυση. Με τη μινιμαλιστικά συνθηματική τους γλώσσα δίνουν απλώς τροφή για σκέψη... Δυστυχώς πάντως στο "Pocket Calculator" δεν βγήκαν να παίξουν με εκείνα τα μικρά υπολογιστηράκια που χρησιμοποιούσαν τα παλιότερα χρόνια. Δεν πειράζει... Αυλαία δεύτερη.
Ξάφνου ακούγονται οι πρώτες πληκτριές του διάσημου "The robots" και το κοινό παραληρεί. Και στη σκηνή 4 ρομποτάκια (μάλλον παλιότερης τεχνολογίας και έξοχης ομοιότητας". Η αποστασιοποίηση σε όλo της το μεγαλείο. Και μια κοροϊδευτική γλώσσα στους φόβους ότι ο άνθρωπος κάποτε θα γίνει κι ο ίδιος robot (σημαίνει "εργάτης-δούλος" στα τσέχικα-και μην μου πείτε ότι δεν έχει ήδη πραγματοποιηθεί στην πρακτική των σύγχρονων εργασιακών δομών!). Ξανά-μανά αυλαία...
Πράξη τελευταία... "Electro Kardiogramm" και η καρδιά μου σαν να συντονίζεται με τον παλμό της μουσικής. Μισοσκόταδο και η τετράδα εμφανίζεται με φόρμες οπτικών ινών παρέχοντας ένα μοναδικό θέαμα. Και για τέλος όπως πάντα τα τελευταία χρόνια "Music non stop". To μοναδικό κομμάτι που έπαιξαν από εκείνο το άστοχο και μπερδεμένο LP "Electric Cafe"... Και ένας-ένας αποχωρούν από τη σκηνή με μια απλή υπόκλιση... "Auf wieder sehen" (λέτε;) ευχήθηκε ο Ralf αποχωρώντας τελευταίος από τη σκηνή, αφήνοντας τη μηχανή στην ψηφιακή της μοναξιά να τραγουδά ένα ατέρμονο music non stop...
Έμεινα να στέκω όρθιος και εκστατικός με μια συναίσθηση δέους μπροστά σε όσα είχα δει από το επιδραστικότερο σχήμα του περασμένου αιώνα (ας μου επιτραπεί μια φορά και ο βαρύγδουπος υπερθετικός!). Ένα αίσθημα που μάλλον μοιραζόμουν με την πλειοψηφία του κόσμου, όπως θα επιβεβαιώσει αργότερα και η λαθραία ...υποκλοπή συνομιλιών στο μεταμεσονύκτιο φισκαρισμένο τραμ "ΣΕΦ-Σύνταγμα". Όποιος δε οπαδός του electro δεν συγκλονίστηκε με αυτό που βίωσε, τότε μάλλον θα του προτείνω να επιστρέψει στους ηλεκτρονικούς ...πειραματισμούς του Φοίβου και της Βίσση!
Προσωπικά το να δω τους Kraftwerk με σάρκα και οστά μπροστά μου ήταν κάτι που ξεπερνούσε τα πιο μεγάλα και άγρια όνειρα μου. Στις όχι συχνές περιοδείες τους δεν είχαν ποτέ κατέβει νοτιότερα του Μιλάνο. Έτσι ποτέ δεν φανταζόμουν ότι θα τους δω κάποτε με τον μαγευτικά φωτισμένο λόφο της Καστέλλας να στραφταλίζει στο βάθος, μια ζεστή καλοκαιρινή βραδιά... Και είμαι ευτυχισμένος που η προσωπική μου εντροπία συνωμότησε για να συμβεί αυτό! Once in a lifetime...
