Mark Mazower + Adam's Family Project #3
Για τον πρώτο πρέπει να πω ότι το έμαθα από τη Λένα. Ουδεμία σχέσις μεταξύ των, αλλά έγιναν απανωτά την ίδια μέρα οι δυο αυτές εκδηλώσεις. Τι το ωραιότερον εξάλλου; Μετά από μία ζουμερή διάλεξη ακολουθεί ένα πάρτι με τα όλα του.
Το Ολύμπιον ήταν κατάμεστο και το Kokalis Foundation δε μπορούσε να κρύψει τη ανείπωτη χαρά του που είχε τόση μεγάλη επιτυχία η πρώτη του εκδήλωση στην Θεσσαλονίκη. Ο νομάρχης που μας αξίζει προϋπάντησε τον τιμώμενο καθηγητή αλλά δεν παρέλειψε πρωτίστως να αναφερθεί και στους διπλούς κλωτσοσφαιρικούς θριάμβους του σωματείου που χρηματοδοτεί ο συνιδρυτής του προαναφερθέντος Foundation. Αφού ανέπτυξε ένα λογύδριο περί των δυνατοτήτων της πόλης μας και των δικών του σχεδίων δράσης, έκλεισε με μια κλασσική αναφορά στον Αλέξανδρο τον Μέγα, έτσι για να μην ξεχνιόμαστε.
Ο καθηγητής Μαρκ Μαζάουερ φρόντισε να τον κατακεραυνώσει σαν ολύμπιος Ζευς και έσπευσε να δηλώσει πως αυτός περιδιαβάζει πολλάκις δυσκολότερα θέματα και ζητήματα, πέραν της στρογγυλής θεάς και της πολιτικής. Ο νομάρχης αποχώρησε πάραυτα. Ο Mazower έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με την ιστορία της νεώτερης Ελλάδος [Η Ελλάδα του Χίτλερ / 1993, Μετά το Τέλος του Πολέμου: Η Επανασύσταση της Οικογένειας, του Έθνους και του Ελληνικού Κράτους, 1943-1960 / 2000, κ.α.], βλέποντάς την από τη σκοπιά της καθημερινής ζωής και των άσημων κατοίκων της. Το ίδιο πράττει και με το τελευταίο του βιβλίο, "Salonica, City of Ghosts: Christians, Muslims and Jews, 1430-1950" [HarperCollins, 2005], όπου εστιάζει πλέον στο λεγόμενο "σταυροδρόμι πολιτισμών και λαών".
Δυσκολεύτηκε βέβαια να βρει ανάλογες μαρτυρίες διότι "σχεδόν κανείς δεν κρατά ημερολόγιο σ' αυτήν την πόλη, ούτε και υπάρχουν ανάλογα πρακτικά των δραστηριοτήτων της". Το μόνο που κατάφερε να εντοπίσει ήταν ένα είδος προσωπικού καλανταριού που τηρούσε ευλαβικά ένας ουκρανός [!;!] για ένα μεγάλο διάστημα της ζωής του!!! Παρόλ' αυτά και μέσα από τη χρήση όλων των εναλλακτικών πηγών πληροφόρησης, κατόρθωσε να ανασυνθέσει με τρόπο "χομπσμπαουμικό" 500 χρόνια ιστορίας, με αφετηρία την κατάληψή της από τους Τούρκους και πέρας τη λήξη του εμφυλίου. Παράλληλα αυτή είναι και μια ιστορία της πορείας των εβραίων της Θεσσαλονίκης, από το 1531 που ήρθαν από την Ισπανία οι σεφαραδίτες μέχρι και τον αφανισμό των περισσότερων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Αλλά και των μουσουλμάνων κατοίκων της, και του κινήματος των Νεότουρκων που μας ταλαιπωρεί με κάποιες παραλλαγές του μέχρι και σήμερα.
Δεν είναι τυχαίος άλλωστε ο τίτλος της διάλεξης: The Possibilities of the Past, 1430-1950. Το οποίον υπαινίσσεται ολοκάθαρα ότι θα πρέπει να σκύψουμε πάνω από την ιστορική μας διαδρομή χωρίς εθνικιστικές ή άλλες κορώνες και να προσπαθήσουμε να βγάλουμε γόνιμα συμπεράσματα και - γατί όχι - να προβλέψουμε και να αποφύγουμε μελλοντικά μας ατοπήματα σε ατομικό, πολιτειακό ή εθνικό επίπεδο. Κι αυτό γιατί ο ίδιος πιστεύει ακράδαντα ότι "η Θεσσαλονίκη, μετά τα νέα κύματα πολιτικών προσφύγων που δέχθηκε αθρόα, διαδραματίζει ήδη σημαίνοντα ρόλο και πρόκειται να πρωταγωνιστήσει ξανά στην ευρύτερη περιοχή των βαλκανίων και της νέας διευρυμένης ηνωμένης Ευρώπης".
Από τη μια το γεγονός ότι ένας βρετανός ερευνητής εστιάζει στην πόλη μας, είναι πολύ σημαντικό και τιμητικό. Όταν μάλιστα ο ίδιος πιστεύει στη δυναμική της περιοχής και στην πολυμορφική υπεροχή της έναντι της πρωτεύουσας, τότε φέρνει σε δύσκολη θέση με τις δηλώσεις του αυτές, ακόμη και το ίδρυμα που τον προσκάλεσε. Από την άλλη είναι παντελώς αδύνατο να αναφέρεσαι σε γεγονότα των οποίων υπάρχουν ακόμη μάρτυρες και μνήμες ζωντανές και να μην αντιμετωπίσεις την μήνη των εθνικιστών κι ενός χριστιανοκεντρικού συστήματος παιδείας που τη βύζαξε και τη γαλούχησε.
ΠΡΟΣΟΧΗ! Δε λέω ότι συμφωνώ με αυτά που υποστήριξε ο Μαζάουερ. Λέω ότι έχει κάθε δικαίωμα ως αποστασιοποιημένος ιστορικός παρατηρητής να φωτίσει μια διαφορετική οπτική γωνία των πραγμάτων, χωρίς να ισχυρίζομαι ότι αποδέχομαι άκριτα αυτήν τη θεώρησή του. Απλά πιστεύω πως έχει το "καθαρό βλέμμα" να δει τα πράγματα με τρόπο που να μη μας κολακεύει πάντοτε. Ωραία η "ελληνική ιστορία" που λουστήκαμε στα σχολικά θρανία. Ωραίες και οι ανάλογες "ιστορίες" της Τουρκίας, της Βουλγαρίας, της Αλβανίας, των Σκοπίων, της Σερβίας και δεν-ξέρω-και-γω-ποιου-άλλου-έθνους-κράτους. Αλλά, δεν μπορεί, θα υπάρχει και κάτι πέρα και πάνω απ' αυτά που να μας δείχνει πως μας βλέπουν οι άλλοι [που λένε πως μας θαυμάζουν κιόλας] κι όχι μόνο το όποιο-όπιο είδωλό μας μες απ' τον σπασμένο καθρέφτη-καθρεφτάκι μας.
Έτσι όταν φτάσαμε στο τελευταίο και πιο εποικοδομητικό μέρος των ερωτήσεων και απαντήσεων, επήλθε ένα μικρό χάος. Ο καθηγητής Ζουράρις [και κάποιος άλλος από τον εξώστη] τον κατηγόρησε ότι χρησιμοποιεί μη επιστημολογικές πηγές και μεθόδους, ότι είναι αμερικανάκι που έφυγε από την Οξφόρδη για να πάει στο Κολούμπια, και τον ειρωνεύτηκε ζητώντας συγγνώμη για τα αγγλικά του ενώ μιλούσε μόνο ελληνικά. [Η διάλεξη έγινε όλη στα αγγλικά κι ο Μαζάουερ ζήτησε συγγνώμη γι' αυτό εξαρχής]. Κάποιος έτερος [από τον "αναρχικό" εξώστη και αυτός] θεώρησε πολύ ύποπτο που πέσαν έτσι ξαφνικά τόσα πολλά φώτα στην Θεσσαλονίκη. Μα δεν ξέρουμε τι ζητάμε πια; Όταν δε μας προσέχουν μας κακοφαίνεται κι όταν μας προσέχουν το θεωρούμε υστερόβουλο. Τι είμαστε τέλος πάντων; Ο στρατηγός Δεκαβάλλας;
Πάντως, ο Μαζάουερ έδειξε ιδιαίτερα ανοιχτό αυτί στις κρίσεις και επικρίσεις, τρομερά εύστροφος και πολύ καλός γνώστης της γλώσσας ώστε να πιάνει τα υπονοούμενα στο αέρα και ιδιαζόντως καίριος και υπονομευτικός στις απαντήσεις του. Είναι χαρακτηριστικό ότι πολλοί από τους ερωτώντες του ζήτησαν εναγωνίως να κάνει προβλέψεις για τις "πιθανότητες του μέλλοντος", κρεμάμενοι κυριολεκτικά από τα χείλη του. Βρε παιδιά, ο άνθρωπος είναι ιστορικός και μελετητής. Δεν είναι μέντιουμ ούτε χαρτορίχτρα ούτε μικροπολιτικός ούτε καιροσκόπος ούτε μεγαλοκάπηλος ούτε αστρολόγος. Αυτά - εννοείται ότι - τα αφήνει στη διάθεση και στην κρίση μας.
Οφείλω να ομολογήσω ανερυθρίαστα ότι έκανα πάμπολλες δεύτερες [και τρίτες] σκέψεις συμμετέχοντας έστω και μόνο ως θεατής. Οι μνήμες του παππού μου του Σιδέρη για τους κομιτατζήδες, τα διαβάσματά μου από τον Γιώργου Ιωάννου, ο διαχρονικός Παπαδιαμάντης, ο Καρυωτάκης, ο Κεμάλ και οι μεβλεβήδες - όλοι και όλα πήδαγαν μες στο κεφάλι μου εν χορώ. Κάποια στιγμή συνειδητοποίησα ότι πεντ-έξι πολύ κοντινοί μου [καθήμενοι μπρος-πίσω-αριστερά-δεξιά] συμμετείχαν ρωτώντας, έχοντάς με κυκλώσει με τις ερωτήσεις και τις παλλόμενες φωνές τους. Χόρευα κι εγώ δηλαδή, εκών άκων.
Ο Δαβίδ επιμένει να λέει πως είμαι "ένα ημερολόγιο της σημερινής πόλης", γιατί θέλω να είμαι μέσα σε πολλά και διότι τον ενημερώνω για ενδιαφέροντα κι ετερόκλιτα πράγματα. Λέτε να με χρησιμοποιήσει ο Μαζάουερ για το επόμενο ιστορικό του βιβλίο, πάνω στη σύγχρονη πια Θεσσαλονίκη; Λέτε να τον αμφισβητήσει και πάλι ο Ζουράρις του μέλλοντος επειδή οι πηγές του δεν είναι επιστημονικές αλλά μάλλον επιστημονικοφανείς; Λέτε να βρέξει μια απ' αυτές τις μέρες;
Για να κάνω λοιπόν κι εγώ το κομμάτι μου, τον κάλεσα [τον Δαβίδ εννοώ και τη φίλη μας την Ισμήνη] να πάμε στο κλαμπ του Μύλου για το τρίτο ετήσιο ηλεκτρονικό πάρτι των μαθητών του Δημήτρη Αδάμ. Ο χώρος τούς πήγε πολύ πολύ καλύτερα από το περσινό Σαντέ και το προπέρσινο Art House της Βογατσικού. Όταν φτάσαμε, στη σκηνή ραπάρανε ήδη οι προκλητικοί Pro Sinnerz. Ο Δημήτρης μάς υποδέχθηκε θερμά και παράλληλα φρόντισε να ανταποκριθεί εξίσου καλά στις ουκ ολίγες άλλες ιδιότητές του: μουσικός, κονφερανσιέ, εμψυχωτής, ηχολήπτης, διευθύνων σύμβουλος, παραγωγός, art programmer και promoter του special σιντί που δίνει ο ίδιος δωρεάν στην είσοδο, μαζί με το ανάλογο κατατοπιστικό τετρασέλιδο.
Τη σκυτάλη έλαβαν οι πρωτοετείς Vaginadentata [σαρκοβόρο αιδοίο; τα "φροϊδικά" μου δεν είναι πολύ καλά] που εκτέλεσαν ένα πολύ πειραματικό "Summertime mood". Ο ενθουσιασμός μας, χτύπησε κόκκινο με τους είρωνες Galactic Dice [παίζει κι ο Θεός ζάρια ως γνωστόν] και τον υπέργειο φάνκι τριπ-χοπ ήχο τους που έκανε οτοστόπ στο σύμπαν. Χίλια μπράβο στους δύο μπαρμπουτιέρηδες - μπουρλοτιέρηδες Αλέξη Γκουντή και Φώτη Χρηστίδη κι ευχαριστούμε για τα ζάρια-οψάρια που μας έπιασαν. Οι Atary μονοπώλησαν τη σκηνή με τον ελέκτρο ρετροπόπ μυστικισμό τους, συνεπικουρούμενοι των οπτικών αυτοσχεδιασμών του X-Kalos [Χρήστο Καλουπτσίδη τον λένε τον μάστορα και δεν είναι πρώην...] Κι όταν ανέλαβε τα πλατό ο πολλά ενδιαφέρων Junk Science Ανδρέας Καραμπατζάκης με τις τέκνο επωδούς του, είχε πια φτάσει το πλήρωμα του χρόνου για chill out με ελαφρά πηδηματάκια.
Από το σύμπακτο δίσκο adam's family project three, εκτός του εξαίσιου layout και των προαναφερομένων, ξεχώρισα αμέσως, αυθωρί και παραχρήμα, το άσμα "Μέρα Γιορτής" του Γιάννη Ευθυμιάδη, το ερυσιβώδες διατυμπανίζον "Clown With a Crown" του CO2 Γιώργου Βασιλείου και το δίλεπτο εσωδιαστημικό Simotati του TasosEmdy, του κατά κόσμον Αναστάσιου Κοκκινίδη. Όχι που με χάλασε δηλαδή το αλά mode-plagal acid funk Hoire Area του πειραματία Παπαλιά. Ίσα κι όλα.
Η νύχτα άρπαξε φωτιά / εσύ τη φώτισες σα μέρα
ανάσα έκανες βαθιά / ό,τι πριν λίγο ήταν ξέρα...
