Ταξίδι στην Πόλη

Pinhâni - KüçükÇiftlik Park 23/09/2022

Melek Mosso - Cemil Topuzlu Açıkhava Tiyatrosu 26/09/2022

Τάμα το’ χα να πάω στην Πόλη (Istanbul ή Κωνσταντινούπολη, μη μαλώσουμε γι' αυτό – παραμένει η Βασιλεύουσα), αλλά με τις προσωπικές μου εμπλοκές με τα προσφυγικά, έναν φόβο τον είχα μη φάω πόρτα και γυρίσω πίσω όπως είμαι από το γκισέ των διαβατηρίων. Άντε δε τώρα να πείσεις τους επιεικώς κακόπιστους ένθεν κακείθεν, ότι εσύ πήγες στην Πόλη με βασικό σκοπό να δεις τους Pinhâni live.

Αφού πέρασα λοιπόν τα διαβατήρια όλα ήταν εύκολα. Τα γλαροπούλια στο Βόσπορο ήταν στη συνήθη θέση τους (πάντως τα balik – καλάμια των ερασιτεχνών ψαράδων μου φάνηκαν εμφανώς λιγότερα, αστικοποίηση γαρ), η αύρα της Πόλης σε συνέπαιρνε παντού, ενώ από τα τζαμιά ακουγόταν ο χότζας με γλυκές ψαλμωδίες, πρωί μεσημέρι βράδυ.

Παρασκευή βράδυ κατηφορίσαμε λοιπόν στο KüçükÇiftlik Park, ανοικτό χώρο κοντά στο κέντρο της πόλης, με δίπλα τα ξενοδοχεία – μεγαθήρια. Πράγματι, να βλέπεις ένα από τα κορυφαία συγκροτήματα της «ανεξάρτητης» σκηνής της Τουρκίας υπό τη σκιά του Hilton στη ράχη του Ritz Carlton είναι κάπως προβληματικό. Η οικιστική μεγαλομανία ακολουθεί μάλλον τη μεγαλομανία και του ηγέτη της χώρας, που όμως συντηρεί με αυτή την οικονομική ανάπτυξη, η οποία παρά την ακρίβεια και τον πληθωρισμό συνεχίζει να υπάρχει. Η Πόλη αναπτύσσεται, οι κάτοικοι ολοένα και περισσότερο αστικοποιούνται. Ως προς το ‘δυτικοποιούνται’, θα έλεγα ότι δεν είναι ακριβώς έτσι. Η πόλη είναι χαρακτηριστικό δείγμα μείξης πολιτισμών. Απ΄ όλα έχει ο μπαξές, και όλων των ειδών οι μαντήλες κυκλοφορούν (ακόμη και νικάμπ, τσαντόρ ή και μπούρκα αχνά – αχνά). Ακόμη και στη συναυλία ενός κορυφαίου ροκ συγκροτήματος.

Ως προς τους Pinhâni, θα έλεγε κάποιος ότι δεν ήταν και η συναυλία της ζωής τους, παρά τον περσινό ίσως καλύτερο δίσκο της πορείας τους που ανταμείφθηκε με δεκάδες εκατομμύρια views. O κιθαρίστας Akin Eldes, επιλέχθηκε μάλλον γιατί είναι πιο φαντεζί στο παίξιμό του στις συναυλίες, αλλά ώρες - ώρες σκέφτεσαι ότι θα του ταίριαζε περισσότερο να παίζει στους Scorpions. Πάντως η τραγουδοποιία του Sinan Kaynakçi είναι άφθαστη. Τραγούδια που μιλάνε για παλιούς και νέους έρωτες, έτσι απευθύνονται σε όλο τον κόσμο, αγόρια – κορίτσια, αγκαλιασμένα και μη, με μαντήλες ή όχι.

Αντίθετα εκείνη που ήταν αποκάλυψη, ήταν η λαϊκο-ποπ Melek Mosso. Το κορίτσι με σπουδές παραδοσιακής τουρκικής μουσικής και κλασικού φλάουτου, αφού έπαιξε στον δρόμο, στα καραβάκια της γραμμής του Βόσπορου και στο Nişantaşı (το Κολωνάκι της Πόλης), πάει να κατακτήσει τη mainstream μουσική σκηνή της γείτονος χώρας. Επειδή στα τελευταία της βίντεο-κλιπ εμφανίστηκε με μίνι μέχρι το γοφό, της απαγόρευσαν μια συναυλία σε μια επαρχιακή πόλη της Μικράς Ασίας. Έτσι πήγε στην Πόλη για να πάρει το αίμα της πίσω. Πρόσεξε λίγο και φόρεσε πιο σεμνές τουαλέτες, όμως ξεσήκωσε το πλήθος που είχε συρρεύσει και το οποίο ας σημειωθεί φορούσε πολύ λιγότερες μαντήλες από το κοινό των ροκ Pinhâni. Τίμησε την ιρανική εξέγερση και το θύμα της Mahsa Amini, κόβοντας και το μαλλί της επί σκηνής, ενώ στο τέλος κάθε σετ της έβαζε φωτιά με τα καθ΄ημάς τσιφτετέλια (σινανάι γιαβρούμ κλπ.), οπότε πλέον κι εμείς είμαστε πολύ εντός κλίματος. Το χάρηκε και το χαρήκαμε. Σήκωσε τη μαντιλοφορεμένη μάνα και τον πατέρα της επί σκηνής, που δίκαια την καμάρωναν. Οι δε μουσικοί και χορευτές της διασκέδαζαν μαζί της, καθώς ένιωθαν ότι εκτός από διασκέδαση προσέφεραν στον κόσμο και ένα όραμα ελευθερίας. Κι είναι πράγματι κίνηση ελευθερίας να εμφανιστεί επί σκηνής ένας crossdresser που χορεύει τον χορό της κοιλιάς, όταν η αστυνομία στην Πόλη έχει κτυπήσει όλες τις τελευταίες πορείες για τα δικαιώματα των γυναικών, ενώ από το 2015 και εξής έχει απαγορεύσει το Pride Parade και μόλις προ μηνός έκλεισε στη φυλακή την πιο πολυακουσμένη αυτή τη στιγμή τραγουδίστρια της Τουρκίας (Gülşen), γιατί αστειεύθηκε επί σκηνής για ένα μουσικό της ότι είναι διεστραμμένος γιατί έχει σπουδάσει σε θρησκευτικό σχολείο.

Η Πόλη ζει μέσα στις αντιφάσεις της, ο wanna be σουλτάνος σε κοιτάζει από κάθε στάση λεωφορείου μέσα από ένα poster, χαρούμενος μαζί με μεσήλικους και μεσήλικες μαντιλοφορεμένες και μη. Έχει καταφέρει να βγάλει την Τουρκία από την ανέχεια και παρά την απειλή της οικονομικής κατάρρευσης να στέκεται ακόμη. Βάλλεται πανταχόθεν, αλλά η Τουρκία δεν ξέρει τι θα απογίνει χωρίς αυτόν. Προς το παρόν επενδύει στον εθνικισμό, στη θρησκοληψία, και βέβαια επιχαίρει ότι κατάφερε μια νύκτα που απειλήθηκε η ζωή του στις 15 Ιουλίου 2016 να βγει αλώβητος, να νικήσει τους πραξικοπηματίες και να αντιπαρατίθεται στα ίσα στον Κεμαλισμό. Οι ίδιοι οι Τούρκοι παραπονούνται ότι χρειάζονται βίζα να μπουν στην Ευρώπη, και ότι αντιμετωπίζονται ως πολίτες 2ης κατηγορίας από τον δυτικό κόσμο, παρά το ότι αυτή τη στιγμή το νέο τους αεροδρόμιο είναι πιθανότατα το μεγαλύτερο στον κόσμο. Βέβαια αυτό που θα αντικρίσει κάποιος φθάνοντας στην Πόλη μετά από χρόνια είναι 2-3 νέα θηριώδη τζαμιά (μην ξεχνάμε ότι και η Αγιά Σοφιά τζαμί είναι πλέον, περίπου 90 χρόνια μετά τη μετατροπή της από τον Κεμάλ σε μουσείο) και πάμπολλα cité – μικρές αυτόνομες οικιστικές πολιτείες της μεσοαστικής τάξης στις πλαγιές κοντά στην πόλη. Το περιβάλλον καταστρέφεται σιγά – σιγά, μαζί με τις ανάσες ελευθερίας που είναι όλο και πιο λίγες μετά το 2016. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Πρόεδρος κρατάει αόριστα φυλακισμένους τον Οτζαλάν (σε πλήρη μάλιστα απομόνωση σε ένα νησάκι), που χρησιμοποιείται ως ο πατροπαράδοτος εξωτερικός εχθρός, όσο και τον Καβάλα, ακτιβιστή, επιχειρηματία, ΜΚΟ – άνθρωπο, που κανείς μάλλον στην Τουρκία δεν έχει καταλάβει γιατί έχει καταδικαστεί σε ισόβια – περισσότερο γίνεται αντιληπτό ως γινάτι του Προέδρου ενάντια στο τελευταίο μαζικό κίνημα του Gezi Parki που τόλμησε να απειλήσει με δημοκρατία την πατροπαράδοτη δεσποτεία της Τουρκίας.

Στα καθ΄ ημάς, της μουσικής, αναμένουμε την αναγέννηση της Anadolu που μεσουράνησε ξανά τη χρυσή για την Τουρκία 15ετία της φιλελευθεροποίησης (2000 – 2015). Ένα χαμόγελο σκάει σε κάθε γωνία που θα ακούσεις Fikret Kizilok ή Duman ή θα δεις τη φωτογραφία του Erkin Koray, ή του Barış Manço, ή που θα ακούσεις κάποιον να επικαλείται την κληρονομιά του Cem Karaca ή του Ahmet Kaya, όπως και όταν μπεις στα δισκάδικα της Πόλης και χαϊδέψεις τους δίσκους των Moğollar ή των 3 Hürel. Όμως το νέο που συμβαίνει είναι μια υπόγεια αγανάκτηση για τα δικαιώματα των γυναικών και των ομοφυλόφιλων, οι οποίες από τη mainstream σκηνή ξεπετάγονται από το πουθενά και βρίσκουν δύναμη να αντισταθούν, να κόψουν μαλλιά, να πετάξουν τα στήθια τους έξω, να τιμήσουν Κούρδους καλλιτέχνες, να τραγουδήσουν Ποντιακά και Ελληνικά τραγούδια.

Πρόκειται για μια μάχη μεταξύ της Ανατολής και της Δύσης, κι εμείς δεν είμαστε αυτονόητα με τη μεριά της Δύσης, καθώς μας φαίνεται λίγο ανιαρή και μίζερη. Αν βρεθείτε στην Πόλη, θα το νιώσετε όσο ποτέ, γιατί εκείνο που διαφέρει εκεί, είναι η δική της ανάγνωση της παράδοσης, που γίνεται μέσα από την πρόοδο και τα μικρά έστω βήματα ελευθερίας. Πιθανόν ο αέρας που πνέει στο Βόσπορο παίρνει τους αμανέδες και τις ψαλμωδίες των ιμάμηδων και τους ανακατεύει με τους ηλεκτρονικούς ήχους που φθάνουν από την Ευρώπη, ανεμίζοντας μαλλιά, μαντήλες και μυαλά, σαν τους Baba Zula στο κλείσιμο του 'Crossing the bridge'.

(Φωτογραφίες -όσες είναι οι καλές- μιας άγνωστης φίλης)