Sfera Ensemble

Την Πέμπτη 13 Μαρτίου είχα τη μεγάλη χαρά και τύχη να ακούσω ζωντανά το σύνολο Sfera στο μουσείο Τσιτσάνη στα Τρίκαλα. Το σύνολο Sfera που αποτελείται από τις Laura Dumpelmann, Laura Hanetseder, Tzu-chi Kuo και Zuzana Gulova, παίζει μουσική από τον 15ο και 16ο αιώνα, δηλαδή από την Αναγέννηση. Ουσιαστικά είναι ένα κουαρτέτο πνευστών και μάλιστα χρησιμοποιούν τον ξύλινο αυλό που παιζόταν εκείνη την εποχή.

Μεγάλο μπράβο αξίζει στην Greenbridge που τις φιλοξένησε και μας τις παρουσίασε. Περιστάσεις σαν και αυτή δείχνουν ότι πολύ συχνά τα καλύτερα πράγματα που μπορεί να παρακολουθήσει κανείς είναι άγνωστα και πρέπει να ‘χεις τις κεραίες σου μονίμως τεντωμένες για να τα πάρεις χαμπάρι. Άσε που δεν έχουμε εύκολα και συχνά την ευκαιρία να απολαύσουμε από κοντά αυτού του είδους τις μουσικές του παρελθόντος.

Το πόσο άρτιο και μέσα στο πνεύμα των προθέσεων των Sfera είναι το παίξιμό τους είναι κάτι που δεν χρειάζεται καν να συζητηθεί γιατί είναι δεδομένα πολύ καλό. Άλλωστε έχουν κάνει και τις σχετικές σπουδές. Αυτό που αξίζει να συζητηθεί είναι η ιδιαίτερη παρουσία τους και η ατμόσφαιρα που ξέρουν να χτίζουν. Γιατί καταφέρνουν παίζοντας αυτή την παλαιά μουσική, χωρίς να ξεφεύγουν από τα όριά της, να εκπέμπουν κάτι ξεχωριστό που είναι η δική τους εκφραστικότητα, η δική τους αίσθηση για αυτήν. Αυτό φυσικά είναι ακόμα ένα μεγάλο στοίχημα για οποιονδήποτε καλλιτέχνη, να αντιμετωπίζει δηλαδή ενεργητικά ακόμα και τα πιο παλιά, τα ολοκληρωμένα, τα δοσμένα. Να είναι ο εαυτός του, ακόμα και εκεί που οφείλει με έναν τρόπο να υπηρετεί και να μην κάνει του κεφαλιού του. Εκεί που είναι ακόμα πιο δύσκολο δηλαδή. Απαιτείται πολύ σκληρή δουλειά, όχι όμως καταναγκαστική.

Οι Sfera έχουν άποψη για τον ήχο μέσα στο χώρο. Δεν παίζουν απλά, με τυπικό τρόπο τις συνθέσεις σα να παπαγαλίζουν. Απλώνουν τα όργανα κάτω (τα οποία είναι και οπτικά υπέροχα και συντελούν στην ατμόσφαιρα) και παρατάσσονται η μια δίπλα στην άλλη για να συστηθούν. Στην αρχή κάθε ενότητας της συναυλίας βγαίνει μία μπροστά, κάθε φορά άλλη, για να πει δυο-τρία πράγματα γι’ αυτό που θα ακούσουμε. Και πάλι όχι τυπικά, αλλά ούτε και επιτηδευμένα. Με κίνηση φυσική και αυθόρμητο χαμόγελο.

Όταν ξεκινούν να παίζουν είναι πάλι παραταγμένες η μια δίπλα στην άλλη, αλλά η παράταξη τους αλλάζει. Δεν έχουν συνέχεια την ίδια θέση. Αυτό δημιουργεί την αίσθηση ενός μίνι θεατρικού που κάνει το σύνολο πιο ζωντανό. Επίσης δεν παίζουν συνέχεια τα ίδια όργανα. Ανταλλάσσουν μεταξύ τους τα πιο μπάσα με τα μεσαία και τα πιο ψηλά διαρκώς. Όσο παίζουν έχουν κίνηση σαν ο ήχος να προκύπτει από αυτήν και όχι από το όργανο. Επίσης μερικές φορές, ανάλογα με τις απαιτήσεις της σύνθεσης, βγαίνουν από την παράταξη και κινούνται μέσα στην αίθουσα έτσι ώστε ο ήχος να αλλάζει, να διασπείρεται.

Όπως είπα παραπάνω, τις μουσικές αυτές δεν έχουμε πολλές ευκαιρίες να τις παρακολουθήσουμε ζωντανά, πόσο μάλλον όταν υπάρχει και δημιουργικός στόχος όπως εδώ και όχι απλώς μια ξερή παρουσίαση. Πρόκειται για μουσική ιδιαίτερη, ουσιαστικά άγνωστη, η οποία είναι μεν άμεσα συνδεδεμένη με τα θρησκευτικά τελετουργικά της εποχής, όμως όπως κάθε μεγάλη τέχνη έχει μια πιο ουσιαστική ιερότητα που αφορά πιο βαθιά τον άνθρωπο. Αυτά αρκούν για να παρακολουθήσει κανείς το Sfera Ensemble όπου το πετύχει.