Art is a science having more than seven variables

Τον περασμένο μήνα είδα τους επανενωμένους Stereolab 23 χρόνια μετά την πρώτη μου φορά στη Θεσσαλονίκη και δεν θυμάμαι ακριβώς πόσα από την τελευταία. Πριν όμως ξεκινήσει η περιοδεία τους είχαμε ήδη και τις πρώτες δύο επανεκδόσεις των 'Transient Random-Noise Bursts with Announcements' και 'Mars Audiac Quintet', με το δεύτερο να επισκιάζει την σημασία του πρώτου στα μουσικά media. Καθώς περίμενα να έρθει η μέρα που θα τους δω ζωντανά άκουγα non-stop για μέρες το πρώτο, όχι δηλαδή πως σταμάτησα ποτέ να το ακούω, απλώς αυτή τη φορά μπήκαν σε μία σειρά οι λόγοι για τους οποίους το ‘κίτρινο’ όπως κάποτε αποκαλούσα για συντομία, είναι για μένα το άλμπουμ που συνοψίζει την ιδέα πίσω από τους Stereolab αν και ίσως όχι το πιο αντιπροσωπευτικό - ΟΚ, αυτό το δίνω στο 'Mars Audiac Quintet'.

Το 'Transient Random-Noise Bursts with Announcements' ήταν η εισαγωγή μου στους Stereolab. Δεν είχα ξανακούσει τίποτα σαν αυτό. Δεν ήξερα πώς να το προσδιορίσω... Η όλη αισθητική παρέπεμπε σε κάτι μάλλον ρετρό, αναφορές σε τεχνολογία που μόλις τότε άρχιζε να μου κινεί το ενδιαφέρον, τίτλοι που κανείς ποτέ δεν συγκράτησε μάλλον, και στίχοι που θα μου έπαιρναν μία δεκαετία και βάλε να καταλάβω (δεν θα μπω καν στο argument 'είναι τελικά μαρξιστές ή όχι;'). Επίσης δεν είχα ανακαλύψει ακόμη τον Bataille το 1993.

Το ντεμπούτο τους 'Peng', το οποίο το άκουσα μετά το ‘Transient’, ήταν ένας εναλλακτικός δίσκος μέσα στο κλίμα του '92 και ίσως η φυσική εξέλιξη των McCarthy. Δεν ξέρω τι εντύπωση θα μου είχαν κάνει αν τους άκουγα πρώτα μέσα από αυτό το άλμπουμ. Ούτε το 'French Disco' ήταν ο λόγος που σε μία μέρα έγιναν από τα αγαπημένα μου συγκροτήματα, μάλλον η απουσία του από το άλμπουμ ήταν καθοριστική.

Στο 'Transient Random-Noise Bursts with Announcements' δεν υπάρχει τίποτα 'ποπ'. Εκτός αν θεωρητικοποιήσουμε και αποδομήσουμε την έννοια τόσο ώστε να μπορούσε κάτι σαν τους Stereolab να υφίσταται σε κάποιο μέλλον ως post pop, οπότε και να δούμε πόσο αυτό απέχει από το subjective white noise. Ο δίσκος είναι πανκ και ποστ-πανκ μαζί, ως ιδέα και ως πραγματοποίηση της ιδέας αντίστοιχα. Ίσως να είναι ο πιο δύσκολος δίσκος, ίσως ο πιο σημαντικός, για μένα ο καλύτερος τους.

Δεν ξέρω αν έχει να κάνει και με τον συναισθηματισμό της ανακάλυψης, νομίζω όχι και τόσο αν σκεφτούμε πώς ένα b-side κατέληξε να είναι το δημοφιλές και πολυπαιγμένο από την αρχή κομμάτι και όχι το ίδιο το single του δίσκου 'Jenny Ondioline'. Θέλω να πιστεύω πως προέχει η αίσθηση του πειραματισμού η οποία στο επόμενο κιόλας άλμπουμ είχε εξελιχθεί σε διαμορφωμένο πλέον ήχο. Από την μία fragments και samples, από την άλλη synths και λοιπά πλήκτρα μαζί με την πιο παραδοσιακή σύνθεση κιθάρα-μπάσο-ντραμς να μπλέκονται όλα μαζί πολύ έντονα σε κάποιες φάσεις και άλλοτε να απλοποιούνται ξανά, και μία εντελώς αντιφατική αρμονία στα διπλά τότε φωνητικά που μάλλον τα έδεναν όλα μαζί σε αυτό που σήμερα θα αποκαλούσαμε χαρακτηριστικό Stereolab ήχο.

Το transgression ως ιδεολογικό πλαίσιο τους πάει, το κάνουν πράξη μέσα στην ίδια την οριοθέτηση του τι μπορεί να είναι ηλεκτρονική ή κιθαριστική μουσική και που και πώς μπορούν να γίνουν μαζί κάτι άλλο (το 'Crest'). Και πάει και πιο πέρα, στο πώς από εκεί και ύστερα καταφέρνουν να ξεφεύγουν από την συμβατική ας πούμε σχέση μεταξύ μουσικής και γλώσσας, εξελίσσοντας κάτι σαν τον πολιτικό(-ποιημένο) στίχο των McCarthy που ήταν ευδιάκριτος και ευθύτερος ακόμη και μέσα στα πλαίσια του indie pop, δίνοντας άλλη διάσταση στην επαναληπτικότητα και το πώς λειτουργεί ίσως στην 'ηλεκτρονική ποπ μουσική' μελοποιώντας ακόμη και αποφθέγματα. Αν σταθούμε σε ένα και μόνο κομμάτι, μπορεί και το highlight του άλμπουμ και μπούμε στη διαδικασία να το αποσυνθέσουμε, μάλλον θα καταλήξουμε στο ότι το 'Pack yr Romantic Mind' (= channel recognition) είναι μια ιδέα που δεν θα έπρεπε να έχει λειτουργήσει.

Την McCarthy παράδοση ασφαλώς και την συνεχίζουν και στο επόμενο άλμπουμ, αλήθεια όμως, πόσοι και πόσες έχουν προσέξει σε τι ακριβώς αναφέρεται το μεγάλο χιτ 'Ping Pong'; Αν εκλάβουμε λοιπόν το 'Transient Random-Noise Bursts with Announcements' ως ένα cocnept album εξηγείται και το πώς συνυπάρχουν το 'Crest' και το 'Our Trinitone Blast' με το 'Pack yr Romantic Mind' το 'Golden Ball' και το 'Pause' τόσο φυσικά. Και λύνεται και η απορία που είχα χρόνια κοιτώντας τα υπόλοιπα εκτός άλμπουμ singles εκείνης της περιόδου που μεταξύ άλλων μαζεύτηκαν αργότερα στο 'Refried Ectoplasm', γιατί δεν θα μπορούσε να είναι μέρος του άλμπουμ ας πούμε το 'Lo Boob Oscillator' ή το 'John Cage Bubblegum' ενώ το 'Jenny' καταλαμβάνει μία ολόκληρη πλευρά κάνοντας ό,τι θέλει.

Υπήρχε πάντα ένας μικρός κίνδυνος με τους Stereolab είτε να αποστασιοποιηθούν εντελώς από οποιαδήποτε συναισθηματική σύνδεση με το αποτέλεσμα ή να γίνουν τελικά electronic pop music χωρίς ιδιαίτερη βαρύτητα στο τι αρχικά μπορεί να εννοούσαν με αυτό, όπως ίσως συνέβη στο τέλος, όταν φάνηκε σαν να έχασαν την διάθεσή τους να πάνε παραπέρα, ή δεν υπήρχε κάτι άλλο εκείνη τη στιγμή να πουν και δεν είχε νόημα να επαναλαμβάνουν απλώς τους εαυτούς τους ανάμεσα σε όσους επηρέασαν. Αλλά βέβαια ήταν και η μεγάλη απώλεια της Mary Hansen που άλλαξε την δυναμική τους αναπόφευκτα στο τελευταίο στάδιο.

Αυτό που θέλω να πω είναι πως αν και δεν είναι το πιο προσιτό τους άλμπουμ σε πρώτο άκουσμα, το 'Transient Random-Noise Bursts with Announcements' είναι ο πρόλογος του ό,τι ακολούθησε με πρώτο και καλύτερο το 'Mars Audiac' το οποίο θεωρώ και την άμεση μετεξέλιξη του.

Οι δύο επανεκδόσεις είναι πολύ όμορφες, remastered, περιέχουν τρίτο δίσκο, ένθετα, αν δεν τα έχετε ήδη στη δισκοθήκη σας ή αν συνηθίζετε αν αγοράζετε όλες τις εκδόσεις του ίδιου δίσκου, go for it, αξίζουν. Επίσης βάλτε λεφτά στην άκρη γιατί ακολουθούν 'Emperor Tomato Ketchup', 'Dots and Loops' και 'Cobra and Phases Group Play Voltage in the Milky Way' τον Σεπτέμβριο.

12/06/19 - Shepherd's Bush Empire

Συνέβη λοιπόν και αυτό… Επέστρεψαν οι Stereolab και φυσικά έπρεπε να είμαι κι εγώ εκεί. Για διάφορους λόγους, πέραν της βροχής, η μέρα ήταν αρκετά περίεργη και κάπως μελαγχολική, όσο η διάθεση μου στη σκέψη ότι θα τους ξαναδώ, κάτι το οποίο δεν μου έχει συμβεί μέχρι στιγμής με κανένα σημαντικό reunion. Συζητώντας με φίλους φτάνοντας στο Shepherd's Βush Empire, καταλήξαμε ότι λίγο τη αγωνία του πώς θα ακουστούν, το ότι όλοι αναπόφευκτα σκεφτήκαμε την μεγάλη απώλεια (πρώτη φορά θα τους έβλεπα χωρίς τη Mary Hansen), λίγο το ότι προς το τέλος τους εγκατέλειψα, η ατμόσφαιρα ήταν κάπως βαριά. Και βέβαια όλα είχαν να κάνουν με το τι σήμαιναν για τον πολύ νεότερο καθένα μας, σε αντίθεση με την πλέον ακαδημαϊκή τους σημασία ως ένα από τα πιο influential γκρουπ των 90s. Σε αυτό το διάστημα απουσίας των Stereolab και ο Tim και η Laetitia ήταν around χωρίς ποτέ να απογοητεύσουν εμένα προσωπικά, ο πρώτος ξεφεύγοντας λίγο παραπάνω από την ανάμνηση του παρελθόντος με τους Cavern of Anti-Matter, η δεύτερη ό,τι και να κάνει μάλλον δεν μπορεί να ξεφύγει εντελώς από αυτή για προφανείς λόγους. Η αλήθεια είναι πως δεν ένιωσα ποτέ, ούτε και το σκέφτηκα ιδιαίτερα, την επιθυμία για επανένωση.

Σαν να μην έφταναν οι προσωπικοί προβληματισμοί του καθενός και της καθεμίας και η γενικότερη αρνητικότητα απέναντι στο γιατί επέλεξαν αυτό τον χώρο αντί για κάτι πιο μοντέρνο, μεγαλύτερο και ίσως με εγγυημένα καλύτερο ήχο (αν και προσωπικά βρίσκω το Shepherd's Bush Empire πολύ όμορφο και προσιτό σαν χώρο), έρχεται το support από τους Vanishing Twin, οι οποίοι μόλις κυκλοφόρησαν τον δεύτερό τους δίσκο και έχουν προωθηθεί από Radio 6 και Rough Trade και ήταν επιλογή των ίδιων των Stereolab για την πρώτη βραδιά, μάλλον για να μας θυμίσουν τι πήγαμε να δούμε και να προσθέσουν λίγη ακόμη μελαγχολία και άγχος για το πώς τελικά θα νιώσουμε μπροστά στους headliners. Με λίγα λόγια ήταν κάτι που ίσως άντε και το 1996 να μου φαινόταν συμπαθητικό αλλά σήμερα ούτε η επιλογή μουσικού gear, ούτε η προσπάθεια εκκεντρικής ποπ (;) εμφάνισης άλλων εποχών έκαναν αυτό το live ενδιαφέρον για μένα, οδυνηρά βαρετό θα το χαρακτήριζα. Κάποια στιγμή δε στην πορεία θυμηθήκαμε με τους τριγύρω φίλους και τους Broadcast και αγγίξαμε όρια κατάθλιψης. Μετά βίας δε αποφύγαμε συζητήσεις περί ιδεολογίας, Κορνήλιου Καστοριάδη κτλ επιλέγοντας τελικά μία ακόμη επίσκεψη στο μπαρ. Εξάλλου οι Pram βγάζουν καινούριο δίσκο, μου αρκεί.

Όταν τελικά έφτασε η ώρα να βγουν οι Stereolab στη σκηνή υπήρξε ένα μούδιασμα. Ξεκινάνε ήπια με το 'Come and the play in the milky night'. 'You came! Thank you for your faithfulness' μας λέει μια αρκετά κεφάτη και ομιλητική Laetitia από την μία γωνία της σκηνής. Και στην άλλη μαζεμένοι οι υπόλοιποι. Και στο κέντρο ένα κενό το οποίο η ίδια της εκμεταλλεύτηκε καθ όλη τη διάρκεια της συναυλίας για να κινηθεί στον γνώριμο χορό-ρυθμό της, να σιγοντάρει τον μπασίστα της Xavier Munoz και κάποιες φορές να επικοινωνήσει και με τους άλλους, αλλάζοντας από μικρόφωνο σε πλήκτρα σε tambourine σε κιθάρα. Το 'Let's go deeper into hit territory' ήρθε αρκετά γρήγορα με ένα σπινταριστό και κάπως νευρικό 'French Disco', πιο κάτω τα 'Miss Modular' και 'Βaby Luna' άρχισαν να βάζουν τα πράγματα στη θέση τους ώσπου τελικά το 'Metronomic' (Underwear όπως έχει πλέον μετονομαστεί) άλλαξε ξαφνικά όλη την ατμόσφαιρα και σε μια ιδιαίτερα χαρούμενη στιγμή, ναι, ξαναβλέπαμε τους Stereolab.

'This is called 'Anamorphose' ανακοινώνει ενώ αστειεύεται για το ότι μας μοιράζουν νερό ενώ το κέφι από κάτω δεν έχει ακριβώς ανάψει και για κάποιο λόγο ο κλιματισμός είναι στο φουλ. ‘Eίμαστε σε ροκ συναυλία, ναι, είμαστε τόσο καυτοί που χρειάζεστε νερό'.

Ακολουθούν ένα αξιομνημόνευτο 'Ping Pong' με έμφαση στα σημεία που πρέπει, 'Percolator' και μια... 'παντοτινή αγάπη'. Δεν ξέρω τι εννοούσε ακριβώς όταν το είπε αυτό, αλλά ναι, το 'Crest' είναι όντως η δική μου παντοτινή αγάπη και η χαρά μου ακούγοντας το ξανά ζωντανά ακόμη μεγαλύτερη γιατί εκεί δίπλα στον Tim Gane και την εκρηκτικότερη κιθάρα της βραδιάς, βρισκόταν και ο Andy Ramsay στα ντραμς για να το κάνει τέλειο. Και μετά 'ένα τραγούδι για όλες τις γυναίκες του κόσμου', το 'Lo Boob Oscillator' με το δεύτερο μέρος που του αρμόζει. Το encore αυτό το πρώτο βράδυ ΔΕΝ ήταν το 'Jenny Ondioline' όπως ελπίζαμε και ίσως λίγο πάλι έπεσε σε ένταση.

Φεύγοντας δεν είχα κάποια ξεκάθαρη σκέψη ή εντύπωση ακόμη για το τι συνέβη, απλά αναρωτιόμουν αν θα έτρεπε να πάω και την επόμενη μέρα ή αν αυτό ήταν αρκετό. Το ότι θα επανεμφανίζονταν οι τρεις μαζί υπό αυτή τη μορφή το είχα ξεγράψει και ήταν σίγουρα συγκινητική η εμπειρία να τους βλέπεις και ακούς ξανά. Αλλά η επιστροφή αυτή είχε ιδιαίτερη σημασία ως συνειδητοποίηση πως όσους και να επηρέασαν, όσο και αν ακούστηκε και θα συνεχίσει να ακούγεται ο ήχος τους μέσα στον ήχο άλλων, αυτό που κατάφεραν οι ίδιοι δεν μπόρεσε ούτε θα μπορέσει να επαναληφθεί. Πέρα από dots, loops και εξωτικά accents οι Stereolab ήταν μοναδικοί σε όλα αυτά που κατάφεραν να συνδυάσουν και να δημιουργήσουν σε είκοσι χρόνια καριέρας. Δεν ήταν μπροστά από την εποχή τους, ήταν αποτέλεσμα της εποχής τους μουσικά, ιδεολογικά, βιωματικά σε κάθε φάση που πέρασαν. Κι αν αρχικά αυτό το βράδυ φάνηκαν λίγο σφιχτοί ή έδωσαν την εντύπωση πως και οι ίδιοι χρειάστηκαν λίγο χρόνο να ξανασυνηθίσουν τους εαυτούς τους για δύο τρία κομμάτια, ίσως πλέον ως αναγνωρισμένοι μουσικοί-βετεράνοι που περιμένουν μια εκ νέου υποδοχή από το ωριμότερο πια κοινό τους, (το οποίο περιλάμβανε μεταξύ των κοινών θνητών τον Thurston Moore και τον Steve Shelley), φαινόταν πραγματικά και για αυτούς σπέσιαλ το να βρίσκονται ξανά στην σκηνή του Λονδίνου.

Τελικά αυτό που απέδειξαν είναι πως ο χρόνος δεν έφερε την παραμικρή αλλοίωση στη μουσική τους. Ή ότι η μουσική τους και η φιλοσοφία πίσω από αυτήν έτσι κι αλλιώς προκαλούσε πάντα την ιδέα του χρόνου. Μπορεί και κάτι να ήθελε να πει το κενό στη μέση της σκηνής το οποίο κάποτε καταλάμβαναν δυο αεικίνητες και αλληλοσυμπληρωματικές παρουσίες και φωνές, μπορεί να ήταν και τυχαίο, σίγουρα όμως από πολλούς πέρασε η ίδια σκέψη, πώς θα ήταν αν... Όπως όμως κάποτε είπε η Laetitia απαντώντας στο πώς κατάφεραν να συνεχίσουν, η ενέργεια της Mary θα βρίσκεται πάντα μέσα στη μουσική τους, την πριν και την μετά.

Οι Stereolab επανήλθαν λοιπόν, κάπως quieter σε στιγμές, αλλά υπέροχοι όπως τους θυμόμασταν. 'This Love is Forever'.

PS: Η απάντηση στο ερώτημα μου τελικά ήταν ναι, έπρεπε να έχω πάει και την επόμενη μέρα. Το κυρίως σετ δεν είχε 'Crest' αλλά είχε 'John Cage Bubblegum' και το encore που μάλλον όλοι περιμέναμε... Δεν πειράζει, στο επόμενο τουρ.