Live @ Block 33

Έξι χρόνια μετά το πρώτο live των Swans στο Gagarin, τον Απρίλιο του 2011, έχουμε την πολυτέλεια μέχρι και να γκρινιάζουμε που μας επισκέπτονται και πάλι, που support θα είναι ο Ψαραντώνης ή οι δύστροποι Mohammad (και όχι... ποιος άραγε;), που «γέμισε ο χώρος μεταλλάδες», που ο Gira είναι η ενσάρκωση του απόλυτου Κακού (το) και κυρίως που και αυτό το κάποτε απροσπέλαστο σχήμα έχει υποτάξει τα πλήθη με μεθόδους που έφτασαν να χαρακτηριστούν μέχρι και «ύπουλες». Δεν είναι απαραίτητα αρνητικό όλο αυτό. Η γκρίνια γύρω από τη μουσική αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του όλου πράγματος και στο κάτω κάτω οι τακτικές του τύπου «ευχαριστούμε το Θεό που υπάρχουν οι Swans και που εδέησαν να μας έρθουν και πάλι» δεν θα άρεσαν ούτε στον Θεό, ούτε στον Gira, αν τελικά οι δύο τελευταίοι δεν είναι το ένα και το αυτό πρόσωπο, όπως ακούγεται έντονα εσχάτως.

Δεν ξέρω τελικά αν ο Michael Gira είχε ‘ολοκληρωμένο σχέδιο’ για αυτή τη δεύτερη ζωή των Swans, που άλλους τους ενθουσίασε μέχρι ένα σημείο και άλλους συνεχίζει να τους αφήνει αδιάφορους (υπάρχουν και τέτοιοι, μη νομίζετε). Αυτό το τελευταίο πάντως δεν πρέπει να μας προξενεί εντύπωση. Η πρώτη περίοδος των Swans είναι τόσο εξαιρετικά σημαντική, ακραία, αλλά και σχεδόν μοναδική και μοναχική, ακόμη και στα μη αχανή όρια του no wave, στα οποία κάπως αυθαίρετα εντάσσεται, ώστε αν θέλουμε να είμαστε ακριβοδίκαιοι θα πρέπει να παραδεχτούμε πως αυτό που πραγματικά μπορεί να αντιπαρατεθεί μαζί της τόσο δισκογραφικά, όσο και από σκηνής (λίγο πριν κυκλοφορήσει δηλαδή, κατά τις συνήθειες του Gira) είναι το The Seer και μόνον αυτό. Από εκεί και πέρα το Όραμα επαναλαμβάνεται, με πειστικό μεν τρόπο, αλλά θεωρώ χωρίς να προστίθεται κάτι ουσιαστικό κάθε επόμενη φορά. Πάντως όπως και να έχει, υπήρχε δεν υπήρχε, το σχέδιο πέτυχε. Και αυτό είναι που έχει σημασία.

Αν τυχόν υπήρχε κάποια συνέχεια σε αυτή την πορεία των Swans, για την οποία ήδη ο Gira ανακοίνωσε ότι θα παύσει μετά το τέλος της εν λόγω περιοδείας κάπου μέσα στο καλοκαίρι του ’17, είμαι πλέον απόλυτα σίγουρος ότι ΔΕΝ θα πήγαινα στο επόμενο live τους στην Ελλάδα και μάλλον δεν θα πέρναγα από τη σκηνή κάποιου τυχόν φεστιβάλ, που ίσως τους πετύχαινα. Και σίγουρα πλέον δεν θα περάσω και από τη σκηνή του Primavera στην οποία θα παίζουν στις αρχές Ιούνη (πρώτα ο Θεός και ο Gira, να ‘μαστε καλά). Είμαι λοιπόν κι εγώ ένας από αυτούς στους οποίους αυτή τη φορά οι Swans όχι μόνον δεν πρόσφεραν κάτι παραπάνω, σε σχέση με τις προηγούμενες φορές, αλλά ενδεχόμενα πήραν και κάτι πίσω από όσα είχαν δώσει τότε. Χωρίς να μπορώ να προσδιορίσω ακριβώς τι και σε ποιο βαθμό. Παρότι θα το προσπαθήσω κάπως.

Στη δική μου περίπτωση αυτό που υποχώρησε είναι η πίστη που είχα κάπου εκεί μετά την κυκλοφορία του The Seer ότι ο Gira αυτή τη φορά θα το πάει το πράγμα στα άκρα. Στα άκρα εκείνα που δεν έχει φτάσει κανείς άλλος ίσως και που δεν έχουν να κάνουν μόνο τυχόν με την ανυπέρβλητη ένταση ή με την απουσία κάθε ανθρώπινης διάστασης. Ακραίες καταστάσεις χωρίς συναισθηματικό υπόβαθρο έστω και αρνητικό, σκοτεινό ή σκοταδιστικό, στερούνται πραγματικά νοήματος, και κάπου εδώ, έχοντας απογυμνώσει συναισθηματικά τη μουσική του, συνειδητά ή μη δεν έχει σημασία, ο Gira αποστρέφεται το νόημα, τον τελικό σκοπό, την όποια έξοδο. Συνεπώς είναι μάλλον αφελές στην προσπάθεια μας να περιγράψουμε αυτό το κατά τα λοιπά εντυπωσιακό live act, που συνεχίζουν να είναι οι Swans, να χρησιμοποιούμε με αυθαίρετο τρόπο έννοιες όπως κάθαρση και λύτρωση. Η μουσική των Swans δεν οδηγεί σε τέτοιες λύσεις, ούτε καθοδηγείται από αυτές. Πλέον είναι πέρα και πάνω από όλα αδιέξοδη και κατά την άποψη περισσότερο απάνθρωπη ακόμη και από το πιο μισάνθρωπο black metal που μπορεί να συναντήσει κανείς στις όποιες τέτοιου είδους αναζητήσεις του.

Αποχώρησα από το Block 33 αρκετή ώρα πριν τελειώσει το live, με την αίσθηση πως ό,τι και να κάνει τελικά ο Gira μέχρι το τέλος αυτή τη φορά το αδιέξοδο του εμπεριέχει ζητήματα με τα οποία περισσότερο αναμετράται ο ίδιος, παρά οι ακροατές του. Αξιόπιστες και μη πηγές από το Gagarin το προηγούμενο βράδυ μιλούσαν για το καλύτερο μέχρι σήμερα live των Swans. Ίσως να μην είχαν άδικο. Ο νεόκοπος Θεός, αλλά και οι υπόλοιποι πέντε μουσικοί που κυριεύονται από τον ίδιο και κυριεύουν το όραμα του, έχουν όντως την ικανότητα να σε κάνουν να πιστέψεις ότι Αυτό που βλέπεις και ακούς είναι το σπουδαιότερο πράγμα που θα μπορούσες να δεις και να ακούσεις, σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, από οποιοδήποτε συγκρότημα ή και μουσικό είδος (αν είσαι κάπως πιο ευκολόπιστος). Αυτό με εμένα συνέβη περίπου για δέκα λεπτά χθες το βράδυ, πρόσεξα κάποιους που «κρατήθηκαν» στο όραμα περίπου για ένα μισάωρο, είμαι σίγουρος ότι πολλοί περισσότεροι θα μπορούσαν να μείνουν εκεί και με πίστη για 3 και 4 ώρες. Συμφωνώ απόλυτα με τον Μάνο Μπούρα, που έγραψε ότι το σημαντικό με τους Swans είναι σε τι φάση θα σε πιάσουν. Περισσότερο θεωρώ από το σε τι φάση θα πιάσεις εσύ τους Swans, σε αντίθεση με τα περισσότερα συγκροτήματα εκεί έξω.

Κάπου στις αρχές του 2010, όταν και είχε κυκλοφορήσει το ‘My father will guide me up a rope to the sky’, και χωρίς πάντως να υπάρξει κάποιος ιδιαίτερος ξεσηκωμός τότε, είχα πει στον Πάνο Πανότα ότι σκέφτομαι να πάω να τους δω στο Supersonic Festival στο Brighton, καθώς το θεωρούσα μάλλον απίθανο να βρεθούν είτε στην Ελλάδα, είτε και στο Primavera (πριν ο αλέκτωρ λαλήσει τρεις κλπ κλπ). Μόνο που δεν έβαλε τα γέλια και δεν με αφόρισε λέγοντας μου κάτι του τύπου «καλά πας καλά; Ασχολείσαι με τους Swans ακόμη;». Εφτά χρόνια μετά δεν είμαι τελικά απολύτως σίγουρος για το ποιος γέλασε καλύτερα και ποιος θα γελάσει τελευταίος, αλλά αυτή η έλλειψη έστω και ενός χαμόγελου από τον Michael Gira σε όλες αυτές τις «συναντήσεις μας» στο μεσοδιάστημα έχει φτάσει τελικά να με ανησυχεί πλέον. Ο Αντώνης Ξαγάς είχε γράψει σωστά ότι η ελπίδα, η αισιοδοξία και η χαρά της ζωής είναι στοιχεία που πάντοτε απουσίαζαν από τον κόσμο των Swans. Μετά το χθεσινό live έχω την αίσθηση ότι απουσιάζει και η ίδια η ζωή από τον κόσμο τους, όπως τουλάχιστον την έχουμε συνηθίσει οι περισσότεροι.

Πολύ μεγάλη περιέργεια πλέον για το τι θα είναι τέλος πάντων αυτό το Παρακάτω, στον μουσικό και όχι μόνο κόσμο του Michael Gira. Και για να είμαστε ειλικρινείς με όλα αυτά που συμβαίνουν εδώ κι εκεί στον κόσμο εσχάτως, ίσως τελικά να μην έχει σημασία το αν ο Gira είναι ο Θεός, αλλά το ότι ο Θεός μάλλον μοιάζει περισσότερο από όσο θα έπρεπε στον Gira. Ίσως δηλαδή να την βγάζαμε κάπως πιο καθαρή αν ο Θεός ήταν όντως ο Eric Clapton, ποιος ξέρει...

Φωτογραφίες από το Gagarin 205 - Αντώνης Ξαγάς