Τransmediale.10
Καταρχήν πριν πει κανείς οτιδήποτε για το φεστιβάλ είναι απαραίτητο να κάνει μια αναφορά στο Βερολίνο, όχι με την μορφή τουριστικού οδηγού φυσικά, αλλά για να έχει μια ιδέα για το πλαίσιο στο οποίο διεξαγόταν το φεστιβάλ της Transmediale.
Το Βερολίνο λοιπόν είναι μια πόλη που αναπτύσσεται συνεχώς, με κτίρια που χτίζονται-ανακαινίζονται σε κάθε γωνιά της πόλης, με τις χαμηλότερες τιμές ευρωπαϊκής πρωτεύουσας, με λιγότερη κίνηση και πιο ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης, με γειτονιές που η καθεμία έχει το δικό της χαρακτήρα από το urban Κreitzberg μέχρι την posh Potzdamer Platz. Mε πραγματικό συγκοινωνιακό δίκτυο που λειτουργεί και σε άσχημες καιρικές συνθήκες, ακόμα και αν έχει πέντε πόντους χιόνι η κυκλοφορία δεν σταματά να διεξάγεται κανονικά. Με τα κλισέ που θέλουν τους Γερμανούς να είναι σχετικά κλειστοί να μην ευσταθούν μιας και οι περισσότεροι ήταν ευγενέστατοι και αν τους μιλούσες λίγο ανοιγόντουσαν ύστερα. Να μην ξεχάσουμε φυσικά τα δισκάδικα, από noise και techno μέχρι και πιο indie πράγματα. Αν και ο καιρός ήθελε λίγο χρόνο για να τον συνηθίσει κανείς, δεν ήταν τόσο περιοριστικός όσο θα μπορούσε να φανταστεί. Προφανώς η περίοδος του φεστιβάλ λόγω των φετινών καιρικών συνθηκών δεν ήταν η ιδανική για sight seeing αλλά παρόλαυτα ο βερολινέζικος αέρας αν και παγωμένος άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις και την υπόσχεση ότι θα επιστρέψουμε ξανά την άνοιξη για να δούμε λίγη περισσότερη πόλη και λίγο λιγότερο χιόνι. Oποιαδήποτε συνάφεια με την Αθήνα είναι απλά συμπτωματική.
Λίγα λόγια για το φεστιβάλ σαν εισαγωγικά:
Η Transmediale ξεκίνησε το 1988 σαν Video Film Fest, ένα side-project της Berlinale με σκοπό να λειτουργεί σαν πλατφόρμα για παραγωγές electronic media. Στα είκοσι χρόνια που ακολούθησαν το φεστιβάλ εξελίχθηκε και το 1999 ξεκίνησε το Club Transmediale που επικεντρωνόταν κυρίως στην ηλεκτρονική μουσική και στην club κουλτούρα. Στην Τransmediale.02 για πρώτη φορά προστέθηκαν εκθέσεις και στα επόμενα χρόνια το φεστιβάλ εκτός από τις καθαρές μορφές media art είχε και projects όπου η τέχνη, η τεχνολογία και η ψηφιακή εποχή συναντούσαν την καθημερινότητα.
Για να φτάσουμε στην φετινή μορφή του με πολλές και διαφορετικές πτυχές όπως συνέδρια, workshops, εκθέσεις, installations και φυσικά lives. Η Τransmediale και το Club Transmediale aka CTM συνεργάστηκαν πιο στενά με μια σειρά από events που οργάνωσαν και οι δυο από κοινού.
Το CTM είναι το φεστιβάλ για Adventurous Music and Related Visual Arts, με το γενικό θέμα OVERLAP - Sound & Other Media που από το 2009 που ασχολείται με τις καταστάσεις, τους όρους και τις μελλοντικές προοπτικές της αυτοδιαθέσιμης μουσικής δημιουργίας και των πειραματικών audiovisual και θέλει να ανοίξει το πεδίο της σύνδεσης μεταξύ μουσικής και άλλων δημιουργικών και οικονομικών τομέων.
Η Τransmediale.10 με βασικό θέμα αυτήν την χρονιά το Futurity Now, ένα concept που εξετάζει το μέλλον σαν την υποθετική και δημιουργική πρωτοβουλία που μπορεί να γίνει. Η Τransmediale.10 εξερευνά τον ρόλο που παίζει η εξέλιξη στο internet, στο παγκόσμιο network, στις ανοιχτές πηγές μεθοδολογιών στην κινητή τεχνολογία και στις νέες κουλτούρες ιδεολογικά και πολιτικά. Φιλοδοξεί να κάνει αυτούς που συμμετέχουν αλλά και αυτούς που παρακολουθούν να αναρωτηθούν όχι τι επιφυλάσσει το μέλλον για αυτούς, αλλά τι επιφυλάσσουν αυτοί για εκείνο.
Εξελίσσεται σε διαφορετικά μέρη και χώρους, όπως το ΗBC που ήταν το μέρος για τις διαλέξεις και τα workshops και θυμίζει μια πολύ πιο βελτιωμένη εκδοχή του bios και το WMF που ήταν το κατεξοχήν club venue με δύο ορόφους και ένα χώρο lounge για djs, με πιο χύμα αισθητική αλλά εξαιρετικό ήχο. Ένα μέρος του δισκάδικου Dense έχει μεταφερθεί στον δεύτερο όροφο όπου υπήρχαν και διάφορα φαγώσιμα. Το HKW (Haus der Kulturen der Welt) ήταν ο κύριος χώρος του Τransmediale Futurity Now, ένας πολυχώρος με μπαρ, αίθουσες διαλέξεων, παράλληλες εκθέσεις και ένα σωρό events να εξελίσσονται εκεί, πιο επίσημο αλλά όχι υπερβολικά στημένο, όπως και το κοινό του άλλωστε. Φυσικά λόγω του μεγέθους του φεστιβάλ δεν μπορέσαμε να παρακολουθήσουμε τα πάντα, αλλά μόνο ένα μέρος δυστυχώς, για τα οποία θα διαβάσετε παρακάτω. Αν και οι ντόπιοι παραπονέθηκαν ότι το φεστιβάλ δεν ήταν τόσο ενδιαφέρον όσο πέρυσι, εμείς δεν μπορέσαμε να διαπιστώσουμε κάτι τέτοιο.
31/01
Keiji Haino @ WMF
O μικρόσωμος γιαπωνέζος Keiji Haino που έμοιαζε σαν μια μίξη manga από το μέλλον και μια πειραγμένη version του Μάγου του Οζ μας πήρε κυριολεκτικά το κεφάλι! Σαφώς noise αλλά χωρίς το μονόπλευρο-μονότονο περιτύλιγμα που σκεπάζει πολύ συχνά το είδος. Σαν σαμάνος της κονσόλας και της παραμόρφωσης έπαιξε κυριολεκτικά με ότι υπήρχε και δεν υπήρχε γύρω του, πετάλια ενισχυτές, theremin, την φωνή του και σίγουρα με ένα σωρό άλλα πράγματα που μπορεί να μην είδα, αλλά άκουσα ή φαντάζομαι. Με αρκετό κόσμο να τον υποστηρίζει ένθερμα και με ήχο πολύ καθαρό που ταίριαζε απόλυτα στο βιομηχανικό στοιχείο του χώρου χωρίς όμως να φαίνεται εγκαταλελειμμένος. Όσον αφορά το set αυτό καθεαυτό στην μιάμιση ώρα περίπου που έπαιξε εξερεύνησε όλα τα πλαίσια και τις πλευρές του θορύβου που καμία σχέση δεν είχαν με γνωστές και μη παραφωνίες. Δημιουργικά επαναλαμβανόμενα μοτίβα, λούπες, και για το τέλος άφησε την φωνή του να θυμίζει μέχρι και τραγούδι! Με τα γκρι μακριά μαλλιά και τα μαύρα γυαλιά που κάλυπταν το μισό του πρόσωπο κατάφερε να δώσει με την ένταση στον ήχο, τις κινήσεις αλλά και το στήσιμο του την εφευρετικότητα μιας μουσικής φτιαγμένης κατεξοχήν για live. Στα χαρακτηριστικά του ήχου του ήταν η έλλειψη της έννοιας του ρυθμού ενώ ταυτόχρονα αυτή η χαοτική δομή, μια δίνη από λούπες και παραμορφώσεις, σε παρέσυρε σε ένα μουσικό σύμπαν που αν και φαινόταν εσωστρεφές τελικά μόνο αυτό δεν ήταν. Όταν τελείωσε ο Keiji Haino αναρωτιόταν κανείς τι άλλο θα μπορούσε να ακολουθήσει, εκτός από μια ήσυχη μπύρα;
Groupshow @ WMF
Αλλά οι Groupshow κατάφεραν να πετύχουν την επίτευξη του άθλου να παίζουν οχτώ συνεχόμενες ώρες με το "Empire" του Andy Warhol να παίζει στην οθόνη. Το performance των Groupshow με το Empire είναι μέρος της σειράς από το "Warhol Series" που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο φεστιβάλ Unsound το 2008. "Ο αυτοσχεδιασμός σαν μια διαδικασία βασισμένη στην τέχνη που συναντά την κινηματογραφική μελέτη του χρόνου που ξεδιπλώνεται" αποτελεί μια περιγραφή αυτού που ήθελαν να παρουσιάσουν ζωντανά. Το set τους είχε από ambient μέχρι την πιο ροκ άποψη του αφηρημένου που θα μπορούσαν ποτέ να φανταστούν οι Jan Jelinek, Hanno Leichtmann, Andrew Peker. Μπροστά από ένα τεράστιο τραπέζι με κονσόλες, ένα μικρό έγχορδο, drums και παιχνίδια δημιούργησαν το τέλειο ηχητικό περιβάλλον που βέβαια απείχε μίλια μακριά από κάτι που μπορεί να χαρακτηριστεί χαλί. Από χαλαρά beats και παράξενους ήχους μέχρι κανονικές συνθέσεις με τον κόσμο να παρατηρεί, να χαλαρώνει, ενώ υπήρχαν στιγμές που οι τρεις μουσικοί έπαιζαν μαζί αλλά και άλλες που άφηναν απλώς μια λούπα να συνεχίζει ενώ οι υπόλοιποι έκαναν ένα διάλειμμα. Ένα show-performance με πολύ ενδιαφέρον στήσιμο και concept που με το κατάλληλο περιβάλλον αναδείχθηκε ιδανικά. Διαφορετικές πλευρές και εκφάνσεις του ίδιου νομίσματος που τελικά ήταν η τέλεια συνέχεια μετά τον σαρωτικό Keiji Haino.
01/02
Guido Mobius @ WMF
Ο Γερμανός Mobius παρουσίασε ένα set με σαφή αίσθηση του ρυθμού, με hip hop επιρροές, με πολύ λιγότερο θόρυβο από την προηγούμενη μέρα, διαφορετικά beats και έντονο μπάσο. Έπαιξε κιθάρα στο στυλ του John Frusciante και τρομπέτα, καθώς τραγούδησε κιόλας με σαφή αίσθηση του χιούμορ το δικό του αυτοσχέδιο rapping. Έδωσε στο κοινό το μικρόφωνο για να δει πως αντιδράσει και μετά το λούπαρε κατά την διάρκεια του live. Ήταν σαν ένα κολάζ από διαφορετικούς ήχους ενώ η οθόνη από πίσω του ήταν εστιασμένη σε αυτόν και πρόβαλλε τις κινήσεις του σε πολλαπλές εκδοχές. Φάνηκε ωραίος τύπος γενικά.
Michael Wertmuller @ WMF
O drummer Michael Wertmuller που έχει συνεργασίες από τον Bill Laswell μέχρι τον John Cale είχε στα κύρια χαρακτηριστικά τον έντονο, δυνατό ήχο με ελλειπτικούς ρυθμούς που έφταναν μέχρι και στα όρια του doom με διάφορες βιομηχανικές εικόνες να "παίζουν" από πίσω του.
I.c.a.s dj team @ WMF lounge
Το I.C.A.S. - International Cities of Advances Sound - είναι ένα παγκόσμιο μη κερδοσκοπικό network που υποστηρίζει festivals και οργανώσεις για την experimental μουσική και σχετικές τέχνες. Aπό το 2007 που σχηματίστηκαν έχουν γίνει διάφορα meetings για να καθορίσουν την δομή και τους στόχους του ενώ είχαν παρουσία και κατά την διάρκεια της Transmediale. Η ομάδα των djs του I.C.A.S έπαιξε από τις δικές της μουσικές συλλογές. Ο ένας εκ των δύο που παρακολουθήσαμε, ο μεγαλύτερος σε ηλικία, ήταν πολύ καλός με ωραία αίσθηση του ρυθμού και αλλαγές που αν και έτειναν ελαφρώς προς το mainstream δεν έχαναν καθόλου. Ο άλλος ήταν σαν dj σχολικής πενταήμερης εκδρομής χωρίς ειδικό ενδιαφέρον.
Ilpo Vaisanen/ Mika Vainio/ Keiji Haino @ WMF
Τα δυο μέλη των Pan Sonic με τον Keiji Haino έκαναν τα πατώματα να τρίξουν, πραγματικό σφυροκόπημα ήχου. Μαζεμένα στρώματα θορύβου κιθαριστικού, ηλεκτρονικού χωρίς όμως ο ήχος να γίνεται κακός ή να μπουκώνει καν (όπως θα συνέβαινε σε αντίστοιχα ελληνικά venues για παράδειγμα). Η κυριολεκτική σημασία της μουσικής που σε κυκλώνει. Αν και κατά την γνώμη μου ο Keiji Haino έκλεψε την παράσταση κάνοντας τα γνωστά από το προηγούμενο βράδυ κόλπα του, ήταν πολύ δύσκολο να διαχωρίσει κανείς ποιος δημιουργούσε τι. Η συνεννόηση τους ήταν ουσιαστική, σαν να πρόκειται για ένα άνθρωπο, αφού έπαιζαν χωρίς να κοιτά καν ο ένας τον άλλο. Στα πιο ήσυχα σημεία ο Keiji Haino έκανε τα ιδιότυπα φωνητικά του και έπαιζε κιθάρα θυμίζοντας μέχρι και Neil Young στο Dead Man σε κάποιες στιγμές. Οι δυο Φιλανδοί και ο Keiji Haino έδεσαν εξαιρετικά καλά λοιπόν. Αποχωρήσαμε σχεδόν στο τελευταίο κομμάτι και πήραμε τον δρόμο της επιστροφής στο κρύο αλλά όχι έρημο Βερολίνο.
02/02
Charlemagne Palestine @ HKW
Tintinnabulations For Tomorrow and Tomorrow
Ποιο θα μπορούσε να είναι καλύτερο μέρος για να ξεκινήσει ένα φεστιβάλ με θέμα το μέλλον από ένα καμπαναριό που έδειχνε τον χρόνο στο παρελθόν πριν την εφεύρεση των μηχανικών ρολογιών; Το εναρκτήριο event της Τransmediale.10 λοιπόν σε συνεργασία με το CTM έγινε στο ιδιότυπο Carillon Tiergarten, που αποτελείται από 68 καμπάνες που ζυγίζουν 48 τόνους, δίπλα στο Haus der Kulturen der Welt και αποτελεί στοιχείο του σύγχρονου Βερολίνου.
Ο πρωτοπόρος Charlemagne Palestine πρωταγωνιστούσε χτυπώντας τις καμπάνες σε από τα πιο μεγάλα και ευδιάκριτα όργανα. Ο οποίος γεννήθηκε το 1945 και είναι επαγγελματίας κορυφαίας χορωδίας της εκκλησίας και ένας από τους ελάχιστους σύγχρονους παίχτες carillon, ενώ οι πρώτες του συνθέσεις στα 60's ήταν αποκλειστικά δημιουργήματα από καμπάνες.
Επίσης για το opening της Τransmediale είχε στηθεί ένα τεράστιο ουράνιο τόξο από laser με τα εφτά χρώματα του ουράνιου τόξου που συμβόλιζε την ειρήνη, την ελπίδα και την κοινωνική πλειοψηφία της επανενωμένης πρωτεύσας από τον αμερικάνο καλλιτέχνη Yvette Mattern. Φώτιζε τον Βερολινέζικο ουρανό από το Haus der Kulturen der Welt μέχρι το TV tower στην Alexanderplatz, δυο κτίρια σύμβολα του Ανατολικού και Δυτικού Βερολίνου αντίστοιχα.
Η μέρα ήταν με διαφορά η πιο δύσκολη όσον αφορά τον προσανατολισμό και τις μετακινήσεις λόγω της χιονοθύελλας που μαινόταν όλη την ημέρα και ειδικά. προς το βράδυ. Γεγονός βέβαια που καθόλου δεν πτόησε τα 400 άτομα (με αρκετούς ξένους που προφανώς δεν έχουν συνηθίσει τον καιρό, όπως οι Γερμανοί) που περίμεναν υπομονετικά στο χιόνι για να ακούσουν τον Charlemagne Palestine -θα το θυμηθώ αυτό την επόμενη φορά που κάποιος θα παραπονεθεί για την βροχή που χάλασε ένα live στην Αθήνα-. Το ουράνιο τόξο φώτιζε τον σκοτεινό ουρανό, και οι καμπάνες αντηχούσαν στο κατάλευκο τοπίο. Ένα κτίριο σαν καμπαναριό χωρίς σταυρούς και άλλα γραφικά, ένα χιονισμένο πάρκο με τους ανθρώπους να ακούν προσεκτικά πίνοντας την μπύρα τους, με τα παιδάκια δίπλα να φτιάχνουν χιονάνθρωπους σε μηδέν χρόνο. Μια παραμυθένια ατμόσφαιρα στα όρια του σουρεαλισμού, σαν σκηνικό από ταινία του Terry Giliam και του Tim Burton μαζί που μακάρι να υπήρχε ένας καλύτερος τρόπος για να μπορέσω να την μεταφέρω Ένας ήχος κρυστάλλινος, διάφανος, νότες που κάνουν κύκλους και που πιθανότατα θα ήθελαν την απόλυτη συγκέντρωση αλλά παρόλαυτα έδεναν απόλυτα με το τοπίο. Με τον ήχο να διαφοροποιείται ανάλογα με το πόσο κοντά η μακριά ήταν κανείς και με τις καμπάνες να είναι ότι πιο ταιριαστό στο σκηνικό. Κράτησε λιγότερο από ώρα, λογικό γιατί με αυτόν τον καιρό ο κόσμος δεν θα άντεχε να μείνει και περισσότερο, αλλά άξιζε το κρύο και η ταλαιπωρία και με το παραπάνω! Ήταν περισσότερο ένα μαγικό ταξίδι στην χώρα του ποτέ ή των θαυμάτων με μόνο την Αλίκη να λείπει, που μπορεί να μην την είδα αλλά την άκουσα σίγουρα. Ευτυχώς που δεν χάθηκε μέσα στον αριθμό των live μιας και ήταν μακριά από καθετί που έχουμε ζήσει - φανταστεί.
03/02
Ηildur Gudnadottir @ WMF
Δυστυχώς λόγω διάφορων καθυστερήσεων, λίγο το χιόνι, λίγο η ουρά για την είσοδο, (στην οποία αξιοσημείωτο ότι όλοι περίμεναν αδιαμαρτύρητα) δεν προλάβαμε αρκετό μέρος από set της Ισλανδής Hildur Gudnadottir όπως θα θέλαμε. Σαν πρώτη παρατήρηση ήταν εντυπωσιακό πόσο μικρή σε ηλικία φαινόταν, δεν μπορεί κάτι θα έχει το νερό της Ισλανδίας μιας και όλοι φαίνονται σαφώς μικρότεροι! Η ατμόσφαιρα ήταν διαφορετική από τις προηγούμενες μέρες με το μεγαλύτερο μέρος του κοινού να είναι καθισμένο και να ακούει προσεκτικά την μουσική της Ηildur και των δυο μουσικών που την συνόδευαν στα πνευστά. Μεγάλες αργόσυρτες συνθέσεις, σαφώς μελαγχολικές χωρίς όμως να γίνονται βαριές ή επικές φέρνοντας στο μυαλό τους πρώτους δίσκους των Godspeed. Το τελευταίο, ακυκλοφόρητο κομμάτι όπως μας είπε, ξεχώριζε εμφανώς. Σαφώς η πιο rock στα όρια του metal μέρα του φεστιβάλ, ενώ πολύ κρίμα που δεν ήταν ανοιχτός ο δεύτερος όροφος όπως τις προηγούμενες μέρες.
Habsyll @ WMF
Οι Γάλλοι Habsyll που ακολούθησαν την Hildur Gudnadottir με τον ξηρό πάγο να κάνει την εισαγωγή προετοιμάζοντας για το ήχο που θα ακολουθούσε δεν εντυπωσίασαν ειδικά. Το βαρύ μονότονο drone τους δεν έχει κάτι κακό, αλλά σίγουρα το έχουμε δει και σε πολύ καλύτερες και λιγότερο στημένες εκδοχές του.
Markus Detmer @ WMF lounge
Ο Markus Detmer είναι ο ιδρυτής της εταιρείας Staubgold που είχε σαν έδρα την Κολονία και έχει στο roster της ονόματα όπως Faust, To Rococo Rot, Mapstation και Ekkehard Ehlers. Σαν DJ παρουσίασε ένα κολάζ από minimal, avantgarde και techno εκδοχές με πολύ καλό ρυθμό και beat χωρίς να χάνει την προσωπικότητα του, με μερικές από τις πιο χαριτωμένες φατσούλες να δείχνουν τις καλύτερες χορευτικές κινήσεις τους.
Om @ WMF
Οι Οm που έπαιζαν μερικές μέρες μετά και στην Αθήνα, χωρίς να είναι ακριβώς το είδος μου βέβαια, έδιναν νόημα στο βαρύ drone και το μοτίβο "παίζω μια νότα ως την αιωνιότητα". Είχαν πιστούς φαν αν κρίνει κανείς από τις αντιδράσεις του κοινού. Εξαιρετικά ενδιαφέροντες λοιπόν και ίσως θα έπρεπε να υπάρχει μια πιο λεπτομερείς κριτική/ παρουσίαση, αλλά η δικιά μου τελευταία βραδιά στο Βερολίνο έκλεισε με τους ήχους της Staubgold που γίνονταν όλο και πιο club oriented καθώς η βραδιά πλησίαζε προς το τέλος της.
Στις καλύτερες στιγμές με διαφορά ήταν ο Charlemagne Palestine που εντυπωσίασε και ακολούθησε ο Keiji Haino.
Σαν απολογισμός η Τranmediale ήταν ένα πολύ ενδιαφέρον φεστιβάλ πολύπλευρο και με διαφορετικές πτυχές που έδειξε πως θα έπρεπε να γίνονται τέτοιου είδους εκδηλώσεις από ανθρώπους που έχουν το know how και την κουλτούρα βέβαια για να το εκτιμήσουν.
