Electroacoustic Works 1960-1980

Έλληνες καλλιτέχνες υπήρξαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν. Πολλοί και σημαντικοί. Γενικά πιστεύω ότι εδώ στην Ελλάδα το’χουμε με την καλλιτεχνία. Είμεθα όλοι εν δυνάμει καλλιτέχνες. Το πρόβλημα είναι αλλού όμως. Δεν δεχόμαστε ως κοινωνία να αναγνωρίσουμε τους καλλιτέχνες. Δεν εννοώ σώνει και καλά να τους κάνουμε πλούσιους. Απλώς και μόνο να τους το αναγνωρίσουμε ότι ασχολούνται με κάτι σημαντικό και να τους σεβαστούμε. Εμείς κάνουμε το αντίθετο. Τους κοροϊδεύουμε και τους περιφρονούμε. Γιατί πάμε αντίθετα από τη φύση μας. Από τη φύση μας οι άνθρωποι έχουμε ανάγκη την τέχνη. Φαίνεται όμως ότι εδώ νομίζουμε ότι μας έχει ανάγκη αυτή! Έτσι έχουμε μάθει και δύσκολα θα ξεμάθουμε, αλλά η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία. Πολλοί καλλιτέχνες που είναι πια γνωστοί, πέθαναν στην απομόνωση και στην αφάνεια. Αλλά υπάρχουν και άλλοι που πέθαναν και αυτοί έτσι και δεν έγιναν ποτέ γνωστοί ή έγιναν εν μέρει γνωστοί, δηλαδή σε ένα συγκεκριμένο κοινό, κυρίως εκτός Ελλάδας. Παράγουμε λοιπόν καλλιτέχνες αλλά δεν τους θέλουμε, τους υποτιμούμε και ενίοτε τους πολεμάμε. Είμαστε ολίγον τι παρανοϊκοί ρε παιδί μου. Γι’ αυτό και ο Ανέστης Λογοθέτης την έκανε από νωρίς από αυτή τη χώρα, μπας και γλυτώσει.

Έζησε κυρίως στην Αυστρία όπου και παρήγαγε το μουσικό του έργο. Ήταν ένας πραγματικά σπουδαίος συνθέτης που έφτιαξε ηλεκτροακουστική μουσική ξεχωριστή. Όταν ασχολούμαστε με κάποιον συνθέτη, λιγότερο πρέπει να μας ενδιαφέρει τι είδους μουσική έκανε και περισσότερο πόσο μεγάλου αισθητικού ύψους είναι. Δηλαδή δεν ασχολούμαστε μαζί του επειδή έκανε ας πούμε ‘ηλεκτροακουστική μουσική’ αλλά επειδή έκανε σπουδαία μουσική (ηλεκτρονική και ηλεκτροακουστική μουσική κάνει σήμερα όποιος του ‘ρθει να κάνει και πολύ συχνά με ανόητα και κουραστικά αποτελέσματα). Ο Λογοθέτης είναι σημαντικός κυρίως γιατί είναι σπουδαίος συνθέτης και όχι γιατί κάνει ηλεκτρονική avant garde. Και σε κανονικές συνθήκες θα έπρεπε να ήταν πασίγνωστος και τώρα και στην εποχή του, όσο είναι και ήταν και άλλοι. Η συμβολή του στο αντικείμενο υπήρξε πολύ σημαντική. Αυτό ευτυχώς κάποιοι το αντιλαμβάνονται, μεταξύ των οποίων είναι οι υπεύθυνοι της καλής γερμανικής εταιρίας Vinyl-On-Demand οι οποίοι προχώρησαν σε μια απολύτως απαραίτητη δισκογραφικά, ανθολόγηση έργων του Ανέστη Λογοθέτη από το 1960 έως το 1980, και η οποία μπορεί ίσως να βάλει τα πράγματα στη θέση τους αφού η δισκογραφία του είναι πολύ μικρή.

Κάτι τέτοιες εκδόσεις ξεφεύγουν από τα όποια hype αλλά και τον ελιτισμό αυτών που θεωρούν ότι κάποια πράγματα πρέπει να μένουν γνωστά μεταξύ λίγων και «καλών». Διότι πρόκειται για πραγματικά πολύ σημαντικά ιστορικά ντοκουμέντα. Ιστορία δεν είναι μόνο η πολιτικο-οικονομικο-κοινωνική, είναι και η ιστορία της αισθητικής, η οποία πολύ κακώς δεν αντιμετωπίζεται το ίδιο σοβαρά. Η αισθητική εξηγεί με τρόπο άμεσο την ανθρώπινη κατάσταση και συμπεριφορά άρα η ιστορία της είναι πολύτιμη. Και ιστορία δεν είναι μόνο οι ακρογωνιαίοι λίθοι, τα απάτητα ύψη, οι μεγαλοφυίες. Είναι όλοι οι σπουδαίοι καλλιτέχνες που μέσα στο αμέτρητο πλήθος που αποτελεί πια την ανθρωπότητα είναι και αυτοί πάρα πολλοί. Και πρέπει να υπάρχουν. Να καταγράφεται και να παρουσιάζεται το έργο τους ως κάτι πολύ σημαντικό, ως κάτι πολύτιμο που θα ωφελήσει τον άνθρωπο. Γιατί έτσι είναι. Θα τον ωφελήσει.

Εδώ λοιπόν έχουμε ένα box με πέντε δίσκους, με πολλές συνθέσεις που βοηθούν σημαντικά να ανακαλύψουμε και να καταλάβουμε καλύτερα τι επιχείρησε να κάνει ο Λογοθέτης. Μέσω των ηλεκτρονικών που πολλοί συνθέτες βρήκαν σε αυτά γόνιμο έδαφος να αναπτύξουν τις ιδέες τους σε ένα καινούριο δημιουργικό τερέν, εντελώς παράξενο και σχεδόν εξωγήινο για το παρθένο σε αυτό αυτί, ο Λογοθέτης κατάφερε να πλάσει κόσμους και να δημιουργήσει νέα δώματα στο υπερφαντασιακό σύμπαν του ήχου. Η μουσική είναι μαγεία και την εξάσκησε και αυτός.

Διότι το να μετατρέπεις τον ηλεκτρισμό σε κάτι που έχει σχήμα, υπόσταση, ζωή, ψυχή, πως αλλιώς θα μπορούσε να ονομαστεί αν όχι μαγεία; Ριπές ήχου που έρχονται από διαφορετικές κατευθύνσεις συγκρούονται και ενώνονται με σχέδιο μέσα στην οξύτητά τους, έτσι ώστε κυριολεκτικά να δημιουργούν γεωμετρικά σχήματα, έστω και νοητά αφού τα αντιλαμβάνεται ο ακροατής σαν μετάφραση από το ηχητικό στο ορατό, τα κατασκευάζει δηλαδή μόνος του ακούγοντας. Έχει και συνέχεια όμως. Αυτά τα σχήματα δεν μένουν έτσι. Η κατασκευή είναι ένα κέλυφος για να στεγαστεί κάτι που να έχει τη δική του πνοή. Κάτι ζωντανό. Ο ήχος φορτίζεται πνευματικά από τον Λογοθέτη. Και όσο πιο αφαιρετικά τόσο πιο πνευματικά. Οι «ιστορίες» του δεν αφηγούνται πράγματα χειροπιαστά. Λειτουργούν σαν μεταφυσικές αφηρημένες εικόνες που όμως αντανακλούν κάτι με πνοή!

Φυσικά δεν θα μπορούσε να λείπει από αυτή τη συλλογή ένα από τα σχετικά πιο γνωστά του έργα, το οποίο είχε πρωτοεκδοθεί το 1974 και λέγεται «Fantasmata». Είναι πραγματικά σπουδαία μουσική, όσο κι αν ξενίζει πολλούς το να λες μουσική αυτού του είδους τα πειράματα. Διότι μουσική είναι οι μελωδίες, οι ρυθμοί, η αρμονία, η σύνθεση των ήχων. Όμως διάφοροι δεν εννοούν να καταλάβουν ότι όλα αυτά δεν έχουν μόνο μια πολύ συγκεκριμένη μορφή, αυτή που μαθαίνουν στα περισσότερα ωδεία ή αυτή μόνο που έχουν συνηθίσει. Τα ‘Φαντάσματα’ είναι ένα ηλεκτρακουστικό θαύμα. Μέσα από τη ροή των ηχητικών φθόγγων και μέσα από την οξύτητά τους (χωρίς καλλιέπειες, χωρίς γλυκασμούς, χωρίς στρογγυλέματα), σαν να ακούς μεγάλες ποσότητες σκουπιδιών να σέρνονται και να διασπείρονται, αναδύονται φωνές στριγκές, μεταλλαγμένες, αδυσώπητες. Αλλού υπάρχουν θόρυβοι που μοιάζουν με φωνές από μακάβρια όντα, φαντάσματα.

Οι συνθέσεις του Λογοθέτη περιέχουν μια εσωτερική φλόγα. Νιώθεις ότι είναι δημιουργήματα ζωντανά του ανθρώπου. Ενός μικρού θεού που προσπαθεί να αφουγκραστεί την ύπαρξη και το σχέδιο του κόσμου. Να αντιγράψει τον Λόγο που είναι έξω από αυτόν. Να μιλήσει με την αιώνια φωνή του. Και αυτό είναι που κάνει τον Ανέστη Λογοθέτη να ξεχωρίζει σήμερα μέσα σε ένα περιβάλλον όπου τα ηλεκτρονικά κατασκευάσματα είναι παντού και γίνονται τόσο εύκολα.