Hitparade

Όταν ως ακροατής έρχεσαι αντιμέτωπος με μια εμφανή παγίδα πρόκλησης, τι κάνεις άραγε; Τσιμπάς το προφανές δόλωμα; Αναρωτιέσαι αν πρόκειται περί "πρόκλησης για την πρόκληση" ή μήπως εκφράζει κάτι βαθύτερο; Είναι τέχνη για την τέχνη; Έτσι ουδέτερα; Όταν όμως παίζεις με τα φορτισμένα σύμβολα, με τα ιστορικά υπονοούμενα, με την αμφιλεγόμενη αισθητική με σαφείς πολιτικές συμπαραδηλώσεις; Μήπως τότε ακούγονται ελαφρά αφελείς δηλώσεις του τύπου "art is above politics"; (όποιος ανακατεύεται με τα πίτουρα που λέει ο ενίοτε σοφός λαός;). Και επιπλέον "κρύβεις" επιμελώς την ταυτότητά σου πίσω από ένα επίσης διφορούμενο όνομα; Ναι, οι καθαρολόγοι της τέχνης έχουν βάσιμα επιχειρήματα, το έργο οφείλει να μιλάει από μόνο του, η ανωνυμία επικεντρώνει το βλέμμα στο καλλιτεχνικό προϊόν και τα λοιπά και τα λοιπά (βλέπε και το πρόσφατο σύστριγγλο για την αποκάλυψη της ταυτότητας της μυστηριώδους Ιταλίδας Έλενας Φεράντε). Καμιά φορά όμως δεν έχει σημασία και ποιος λέει τι; Πολλά τα κρατούμενα για αρχή...

Το επιλεγόμενο και neofolk ως είδος έχει την πρόκληση και την αμφισημία στον συστατικό γενετικό του πυρήνα. Το ίδιο το όνομα ήδη υποκρύπτει μία τέτοια, η σύζευξη δηλαδή του προθέματος νεο- με την φολκ, το είδος μουσικής το οποίο πατάει μεν στην κληρονομιά, στο παρελθόν, στη μελαγχολία της μνήμης, ταυτόχρονα επενδεδυμένο όμως με τον μανδύα του νέου, του ακόμη και μαχητικά μοντέρνου. Φουτουρισμός και ρομαντισμός σε μια σύνθεση Ιανού. Κι αν η τέχνη μπορεί πράγματι να συνθέσει στον ίδιο ζυγό ότι αντιφατικό και ασύμβατο, εν προκειμένω η σύζευξη αυτή βρήκε μέσα στον 20ο αιώνα την ιδεολογική της αποθέωση (ή διαστροφή, αν προτιμάτε) στο ιδεολογικό πρόσωπο του φασισμού. Υπό αυτή τη σκοπιά, ας μην το κρύψομεν άλλωστε, δεν είναι διόλου περίεργο ότι ο χώρος του neofolk έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα γόνιμος για να ανθίσουν διάφορα τέτοια μπουμπούκια. Όχι όμως, μην πάει ο νους σε απροκάλυπτα κηρύγματα, σε ...Καιάδες και σε "ουγκ" εξόφθαλμα σχήματα τύπου "heil Αδόλφε", αυτά είναι (σχετικά) λίγα σε αριθμό και γραφικά στη σεσημασμένη γωνιά τους. Το παιχνίδι παίζεται ακριβώς στο γήπεδο της αισθητικής και των συμβόλων, με την ποπ "μπαναλοποίηση" (sic) τους με έναν τρόπο αμφίσημο, επιδεχόμενο πολλών ερμηνειών, ενέχοντας πολλές φορές και δυνητικά αντίθετες (έστω και με κάπως στρεψόδικα στραμπουλιγμένα επιχειρήματα) οι οποίες θολώνουν τα νερά, "ξέρετε, δεν είναι αυτό που νομίζετε", "εμείς κάνουμε τέχνη, όχι πολιτική". Μια "απολιτική μουσική" για έναν μεταπολιτικό φασισμό όπως το έχει ορίσει και αναλύσει έξοχα ο Anton Shekhovtsov σε ένα σπουδαίο άρθρο του το οποίο αξίζει να διαβαστεί από τους ενδιαφερόμενους (θα το βρείτε εδώ) ενίοτε και με το προκάλυμμα μιας φαντασιακής κοινής "ευρωπαϊκής" ταυτότητας (ο φασισμός ως παιδί -έστω και μπάσταρδο- του Διαφωτισμού).

Με όλα αυτά τα "κρατούμενα" κατά νου, είναι εύκολο να εντοπίσει κανείς τα αγκίστρια της πρόκλησης των Death in Rome. Οι οποίοι δεν ξέρουμε ποιοί είναι και από που κρατάει η σκούφια τους, μαθαίνουμε πάντως ότι έχουν συμμετάσχει σε άλλα λιγότερα γνωστά σχήματα του χώρου. Η δισημία του ονόματος είναι επίσης προφανής, παβλοφικά πάει ο νους στους φαιούς Death in June, το καταστατικό σχήμα του είδους, αλλά και στους Rome της άλλης όχθης, μια τρόπον τινά υπέρβαση της "θεωρίας των δύο άκρων" στο neofolk. Για να μπερδευτεί το πράμα, οι ίδιοι προτείνουν έναν τρίτο δρόμο ερμηνείας, το διαβόητο ομώνυμο βιβλίο του Robert Katz (στον δρόμο προς τον κινηματόγραφο απέκτησε τον πιο αιμοβόρο τίτλο "Massacre in Rome") το οποίο βέβαια επίσης ασχολείται με ναζί και ένα διαβόητο έγκλημα τους στην γείτονα χώρα (άμα έχεις εμμονές ε;)

Μια επιπλέον πρόκληση θα μπορούσε και να συνίσταται στην επιλογή ενός ολόκληρου άλμπουμ διασκευών (κι ενός δεύτερου όπου διασκευάζουν Black και Motörhead με τον χιουμοριστικά μαύρο τίτλο "RIP Lounge"), διασκευών από τον αφρό μάλιστα του mainstream συλλογικού συνειδητού, από ονόματα σαν την Sia, την Miley Cyrus, τον Haddaway (ναι το "What is Love"!) έως τον George Michael και τους A-ha. "Θα μπορούσε", αλλά υπενθυμίζω ζούμε εδώ και χρόνια στον αστερισμό των διασκευών, των κάθε είδους και λογικής (και μη) διασκευών και διασταυρώσεων, αφόρητα βαρετών και "απρόβλεπτα" προβλέψιμων. Γιατί όχι λοιπόν και mainstream ποπ με neofolk οπτική; Φέρνει και μια δόση χιούμορ (ή παρωδίας) στον αγέλαστο μαυροντυμένο αυτό κόσμο.

Το αποτέλεσμα του εγχειρήματος (το οποίο κυκλοφορεί από την γνωστή και εξαιρετέα Hau Ruck!) είναι ομολογουμένως εξαιρετικά δουλεμένο στην λεπτομέρεια του, κατά στιγμές είναι και απολαυστικά πετυχημένο (όπως στο "Summertime Sadness" της Λάνας), σκέφτομαι βέβαια ότι και η πρώτη ύλη είναι καλή, οι mainstream επιτυχίες έχουν έναν σαφή μελωδικό πυρήνα πάνω στον οποίο δίνεται η δυνατότητα να δουλέψεις. Ο τρόπος που ακολουθούν οι Death in Rome είναι η κλασική neofolk μανιέρα, (πέραν των DiJ, ας μνημονεύσουμε και τους ομόσταυλους τους Spiritual Front), μελαγχολικές ακουστικές κιθάρες, παθητικά βαριά φωνητικά, εμβατηριακά στρατόκαυλα κρουστά, sample και σκρατς και παραμορφωμένες φωνές από το παρελθόν. Σποραδικά δε, βάζουν κι ένα χεράκι στους στίχους για να πλησιάσουν την αισθητική τους και να υπηρετήσουν τον σκοπό της ίντριγκας (να σημειώσω ότι ακόμη και επιλογή του τσιχλοφουσκένιου αθώου "Βarbie Girl" είμαι σίγουρος -κι ας κάνω τώρα συνειδητά δίκη προθέσεων- έχει μια υπαινικτική "κλείνω το μάτι" αναφορά στον ναζί χασάπη της Λυών, τον Κλάους Μπάρμπι).

Το τελικό ζήτημα αποτίμησης τον προκείμενο δίσκο, για κάθε δίσκο κατά βάση αλλά σε έναν δίσκο μόνο με διασκευές τίθεται πιο επιτακτικά, είναι: και τώρα; Quo vadis; Όσο κι αν ο πειρασμός της κεφαλαιοποίησης μιας επιτυχίας μέσω της επανάληψης είναι κατανοητός, τέτοια εγχειρήματα έχουν αξία άπαξ και μετά τέλος, η καλλιτεχνική πρόκληση (άλλη μία!) στη συνέχεια δεν πηγαίνει πολύ πιο πέρα από τους ...Nouvelle Vague. Και αυτό μόνο για καλό δεν το λέω...