Alles wieder offen

Μια από τις πιο σημαντικές βιολογικές διεργασίες, από αυτές που διατηρούν στη ζωή ένα είδος και φροντίζουν για την ανανέωση και τη διαιώνισή του, είναι η δυνατότητα ενσωμάτωσης ενός ξένου DNA. Ενός DNA ακόμη και δυνητικά εχθρικού, όπως από έναν ιό ή ένα βακτήριο! Έτσι το DNA μας θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι ένας πολυποίκιλος καμβάς, μια αχανής αποθήκη μνήμης προαιώνιων και αναρίθμητων επιρροών από το περιβάλλον, άγνωστων και ουσιαστικά απροσδιόριστων...

Θα αναρωτηθεί ασφαλώς ο ανυποψίαστος αναγνώστης, που έφτασε στη σελίδα με την προσδοκία να διαβάσει για το νέο δίσκο των Neubauten, "προς τι αυτό το μικρό "μάθημα" βιολογίας;" Εκεί που θέλω να καταλήξω (και να ξεκινήσω συγχρόνως!), είναι ότι η τέχνη προχωρά όπως και η ζωή. Η κατεστημένη τέχνη, η τέχνη που αναφέρεται στις εγκυκλοπαίδειες και τα λεξικά, αυτή που διδάσκεται στα πανεπιστήμια, αυτή που κυριαρχεί, αυτή που είθισται να αποκαλούμε στη ...γλώσσα μας "mainstream", λειτουργεί και εξελίσσεται με μια ανάλογη και πανομοιότυπη διαδικασία. Έτσι, το mainstream διαθέτει την εκπληκτική ικανότητα να αφομοιώνει και να "εκμεταλλεύεται" προς όφελός του κάθε ρεύμα τέχνης, όσο ακραίο, ριζοσπαστικό ή επαναστατικό κι αν είναι! Ας το συμπυκνώσουμε σε ένα τσιτάτο: "το underground του χτες, είναι το mainstream του σήμερα"! Για να πλειοδοτήσω, θα έλεγα ότι όσο πιο επαναστατικό είναι το χθες, τόσο πιο συντηρητικό το σήμερα (δεν είναι τυχαίο ότι το punk είναι το πλέον αρτηριοσκληρωτικό μουσικό είδος και τα κομμουνιστικά τα κόμματα με τις πιο κατεψυγμένες ιδέες). Αν ρίξουμε λοιπόν μια ματιά μόνο στον πρόσφατο αιώνα, θα παρατηρήσουμε πόσο αρμονικά ενσωματώθηκαν στην κατεστημένη τέχνη, κινήματα τα οποία ξεκίνησαν ως σφοδρά "anti-art", περιθωριακά ακόμη και απόβλητα (φουτουρισμός, ντανταϊσμός, σουρεαλισμός κ.λπ. κ.λπ.!). Και άνθρωποι που μίσησαν παθιασμένα οτιδήποτε στερεότυπο και κατεστημένο, βρέθηκαν σήμερα να αποτελούν ...διδακτέα ύλη στις ίδιες τις σχολές που ήθελαν να δουν φλεγόμενες! Έτσι όμως προχωρά η ζωή και η τέχνη, και η διαδικασία αυτή είναι όχι μόνο νομοτελειακή αλλά τελικά χρήσιμη και αναγκαία!

Οι Neubauten είναι ένα τέλειο υπόδειγμα μιας τέτοιας πορείας, η οποία μάλιστα συντελέστηκε μέσα σε λίγα σχετικά χρόνια! Μια μπάντα από "αλήτες" και περιθωριακούς, η οποία ξεκίνησε στα τέλη των 70s σε καταγώγια και εγκαταλελειμμένα εργοστάσια παίζοντας μουσικές που θεωρήθηκαν πρότυπα κακοφωνίας και προκαλούσαν ...εμφράγματα στους ορθόδοξους μουσικούς του πενταγράμμου, σήμερα έχουν πλέον κατακτήσει μια ευρύτερη αποδοχή και σεβασμό με ένα εύρος που πιάνει από τον σοβαρο(φανή) ακαδημαϊκό μέχρι και την πιο trendy αλτέρνατιβ φατσούλα (για να χρησιμοποιήσω και ...free-press λεξιλόγιο). Προσοχή όμως! Όσοι εκλάβουν τα γραπτά τούτα ως μομφές του τύπου "οι Neubauten ξεπουλήθηκαν στο κατεστημένο" και άλλες τέτοιες ανοησίες κακοχωνεμένου αριστερισμού, ας ξαναδιαβάσουν με μεγαλύτερη προσοχή...

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν πρέπει να τοποθετήσουμε και το νέο δίσκο των Neubauten, το "Alles wieder offen". Και δεν μένει παρά να θαυμάσουμε την ικανότητά τους να διατηρούνται δημιουργικοί και φρέσκοι, χωρίς να καταντούν σκιές και καρικατούρες ενός κάποιου ένδοξου παρελθόντος. "Όλα είναι πάλι ανοιχτά" όπως υποδηλώνει και ο πολύσημος τίτλος του δίσκου. Με τον Blixa να έχει αποδεσμευτεί πλέον από πάρεργα και δευτερεύουσες ενασχολήσεις με μετριότητες, με τον Hacke να ανοίγεται όλο και πιο πολύ σε νέα ακούσματα και πειραματισμούς, οι Neubauten είναι πάλι εδώ με νέες ιδέες. Και μπορεί αυτό να ακούγεται σαν προεκλογική υπόσχεση, στη συγκεκριμένη περίπτωση όμως υπάρχει υλοποίηση. Και δεν στέκομαι τόσο στο πρωτότυπο ...συμμετοχικό μοντέλο δημιουργίας που έχουν υιοθετήσει, το οποίο βασίζεται στην ενεργή (με το χέρι στην τσέπη κιόλας!) συμμετοχή των πολυάριθμων οπαδών τους.

Αν η αρχή ήταν το ήμισυ του παντός, αυτός ο δίσκος θα ήταν μεγαλούργημα. Στο "Die Wellen", το νευρώδες πιάνο φουσκώνει, αγριεύει, δέρνει τη μελωδία όπως τα κύματα την ακτή, η ένταση κλιμακώνεται, και δεν εκτονώνεται παρά μόνο με το τέλος στη σιωπή. Το "Nagorny Karabach" που ακολουθεί, αποδεικνύει την ικανότητά τους να δημιουργούν υποβλητικές, χαμηλών τόνων, νυχτερινές υγρές σονάτες. Δεν μπορώ πάντως να μην σχολιάσω και την εμμονή που έχουν με το συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο, καλώντας σας να θυμηθείτε και το παλιό "Armenia" (το ορεινό Nagorno-Karabakh είναι ένας διαφιλονικούμενος αρμενικός θύλακας στο Αζερμπαϊτζάν). Η συνέχεια δεν θα είναι ανάλογη, υπάρχουν και αδιάφορες πεπατημένες στιγμές. Θα ξεχωρίσω το "Ich hatte ein Wort" που χρωματίζεται από τον αναγνωρίσιμο πλέον ήχο των πλαστικών σωλήνων οι οποίοι προσδίδουν μια σταχτιά χροιά στο κομμάτι, και το παιχνιδιάρικο "Let's do it a Dada", σαφής αναφορά στους προπάτορες του dada. Τα γνώριμα ...γκρινιάρικα φωνητικά του Blixa δεσπόζουν, το λαρύγγι του εξακολουθεί να βγάζει υψηλές συχνότητες, οι δε στίχοι είναι όλοι στα γερμανικά. Πληθώρα οργάνων χρησιμοποιούνται, από τα πιο συμβατικά έως τα πιο εξεζητημένα όπως η vihuela (είδος ισπανικής κιθάρας) και το ...chaos pad! (βέβαια οι βαριές μηχανές των πρώτων τους δίσκων έχουν πια πέσει σε αχρηστία, σκονίζονται και σκουριάζουν προ πολλού σε άγνωστα μηχανουργεία, αλλά αυτό πλέον δεν αποτελεί έκπληξη). Το αξιοθαύμαστο είναι ότι παρολ' αυτά καταφέρνουν να ακούγονται λιτοί και απέριττοι, σχεδόν μινιμαλιστικοί. Σε μια εποχή που οι νέοι της εκφραστές αναζητούν το Καινούργιο στην ατελείωτη και πολλές φορές ανούσια ανάμειξη οργάνων και ειδών, οι ...καταρρέοντες γερόλυκοι αναζητούν τη δική τους τελειότητα στην αφαίρεση.

Συνοψίζοντας και ολοκληρώνοντας: μπορεί ο δίσκος να μην αποτελεί μια αισθητική αποκορύφωση στην πορεία τους, καταδεικνύει όμως ότι ο οργανισμός που λέγεται Einstuerzende Neubauten είναι ζωντανός, με ακμαίο DNA και καλές προοπτικές συνέχειας...