Perpetuum Mobile
Έντονες μνήμες ξεπετάγονται αυτομάτως στο άκουσμα του ονόματος Einsturzende Neubauten. Για παράδειγμα, ο τρόπος με τον οποίο γνωρίστηκα μαζί τους μέσω ενός μυθικού άρθρου στο Ποπ & Pοκ πριν από είκοσι χρόνια (ο συντάκτης του Γιάννης Πλόχωρας επέμενε να γράφει τον Blixa ως Βλίχα γιατί του άρεσε περισσότερο οπτικοακουστικά). Ή, η εμφάνισή τους στο Θέατρο Bράχων, κατά τη διάρκεια της περιοδείας του προηγούμενου άλμπουμ τους 'Silence is Sexy'. Αυτή η τελευταία μπορεί να εκφραστεί κι ως "ζηλεύω όμως και τον webmaster μας, ο οποίος τους είδε live στα 80’ς, σε μια συναυλία που στο τέλος γκρέμισαν με τα τρυπάνια τους τη σκηνή". Θυμάμαι ότι ο Blixa είχε ξεκινήσει την αθηναϊκή εμφάνιση τους με τη φράση "John Cage is dead", τιμώντας με αυτό τον τρόπο μια μεγάλη του επιρροή που είχε πεθάνει στις αρχές της δεκαετίας του ’90.
Η επίδραση του Cage, του Varese και διάφορων άλλων "ήρωων" του Blixa γίνεται ιδιαίτερα αισθητή στο τελευταίο κομμάτι του 'Perpetuum Mobile', 'Grundstuck', εκεί που τα παιδικά πιάνα των προηγουμένων έχουν αντικατασταθεί από τους μεταλλικούς σωλήνες της μπάντας. Ανιχνεύεται επίσης στο μεγαλύτερο μέρος του άλμπουμ (στο 'Ein seltener Vogel', στο 'Perpetuum Mobile', στο 'Ein leichtes leises Sauseln' κ.α.), ανάμεσα στις μεγάλες παύσεις (ή ξεσπάσματα ησυχίας) και τα ψυχρά βιομηχανικά κρουστά, τόσο κοντινά στο μέσο αυτί αλλά τόσο απόκοσμα. Tο 'Perpetuum mobile' σου δημιουργεί την εντύπωση ότι είναι ένα θεατρικό μονόπρακτο με ηθοποιό τον Blixa και μουσική υπόκρουση John Cage, ή μια άσκηση ερμηνείας πάνω σε ένα soundtrack του Morton Feldman.
Tο άλμπουμ έτυχε interactive παραγωγής. Xρηματοδοτήθηκε εξ ολοκλήρου από τους φίλους της μπάντας, οι οποίοι βοήθησαν μέσω internet. Aυτοί ήταν οι τυχεροί που απόκτησαν και την συλλεκτική έκδοσή του. Συμμετείχαν, επίσης, και στη διαδικασία ηχογράφησης, με online παρατηρήσεις και συμβουλές προς τα μέλη της μπάντας. Δεν γνωρίζω άλλο άλμπουμ να ηχογραφήθηκε με παρόμοιο τρόπο.
Μουσικά, το 'Perpetuum Mobile' αποτελεί συνέχεια του 'Silence is Sexy', από το οποίο πέρασαν τέσσερα χρόνια. Συγκρίσεις με το πιο μακρινό παρελθόν της μπάντας δεν μπορούν να γίνουν. Αν κάποιος φίλος της μουσικής τους τούς παράτησε κάπου στο 'Haus der luege', μάταια θα αναζητήσει τον εξοπλισμό των τότε ηχογραφήσεων. Οι Neubauten του 'Kalte Sterne' ή των κομπρεσέρ δεν υφίστανται πλέον. Στη σύνθεση έχουν προστεθεί δύο νέα μέλη και οι ιδρυτικοί νεανίες πατούν γερά στα σαραντατόσα. Η οργή του Blixa έχει καταλαγιάσει, σε κανένα σημείο του άλμπουμ δεν τον συναντάμε να ορύεται, να κραυγάζει. Eίναι μεθοδικά ήρεμος. H φωνή του βρίσκεται στο επίκεντρο των συνθέσεων (όλα τα κομμάτια είναι στα γερμανικά εκτός του ρεφρέν του 'Dead friends') και σε μερικές περιπτώσεις επισκιάζει τη μουσική.
O Blixa παρατηρεί ότι στο 'Perpetuum Mobile' υπάρχει ένα κύριο επαναλαμβανόμενο θέμα, το οποίο σχετίζεται με ένα ρεύμα αέρος που φυσά κατά διαστήματα. O ακροατής πρέπει να είναι πολύ παρατηρητικός για να το διαπιστώσει και ίσως μείνει μονάχα στο 'Ozean und Brandung', την μοναδική "ambient ανέμου" σύνθεση. Με την πρώτη ακρόαση είναι πιο πιθανό να σταθεί στο 'Youme & Meyou', το ευκολότερο κομμάτι του άλμπουμ που φέρνει στο νου τους Bad Seeds. Αν έχει στραμμένη πλήρως την προσοχή του στην ακρόαση θα κάνει άμεσα μερικές επιπλέον παρατηρήσεις. Στο 'Paradiesseits', με την κλασική μινιμαλιστική αλά Glass εισαγωγή, κάνει δειλά την εμφάνισή του ένα τρομπόνι (ή τούμπα ή κάποιο άλλο πνευστό που μοιάζει). Τα 'Selbsportrait mit Kater' και 'Der Weg ins Freie' είναι γεμάτα νεύρο και ξεσπάσματα από μεταλλικά κρουστά. Tο 'Dead Friends (Around the corner)' κινείται ανάμεσα στη γλυκύτητα ενός indie hit και την κλειστοφοβία του βιομηχανικού παρελθόντος τους. Το 'Boreas' (ο Bοριάς) είναι εμπνευσμένο από την ελληνική μυθολογία. Tο 'Ich gehe jetzt', με τον αυστηρό τίτλο του, αποτέλεσε την επιλογή των υπεύθυνων της Domino για το CD του Wire και αυτό αποδεικνύει ευθέως την μοναδικότητά του. Σε όλα τα τραγούδια κάτι συμβαίνει, πουθενά δεν κυριαρχεί η αδιαφορία, η ανία, η απραξία.
Το 'Perpetuum Mobile' είναι, συνολικά, ισορροπημένο άλμπουμ. Aκούγεται κάπως απογυμνωμένο, αλλά αυτό του προσδίδει, κατά τη γνώμη μου, την ιδιαίτερη γοητεία του. Eίναι πιο "άδειο", πιο αφαιρετικό από το 'Silence is Sexy', αλλά δεν υπάρχει ούτε μια σύνθεση που να υστερεί, που να μπήκε στο άλμπουμ μόνο και μόνο για τη συμμετοχή. Aκόμη και το δεκατετράλεπτο ομώνυμο κομμάτι 'Perpetuum Mobile', με την πειραματική διάθεσή του, αποτελεί ένα ψυχρό μεταμοντέρνο μικρο-έπος, που φέρνει σε επαφή διαφορετικές εποχές και τεχνολογίες. O ακροατής δεν αναρωτιέται αν αυτό που ακούει είναι ροκ, ποπ, industrial, electronica ή πείραμα. Καταλαβαίνει ότι πρόκειται για μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση, για τη μουσική των Einstuerzende Neubauten, οι οποίοι βρίσκονται φυσιολογικά στην πιο ώριμη περίοδο της ιστορίας τους.
Θα είχε γούστο αν σε μερικά χρόνια αναζητούμε τα μεταγενέστερα άλμπουμ των Einstuerzende Neubauten στα ράφια με την "κλασική avante garde", δίπλα στον Henry και το mixture-trautonium του Oskar Sala. Όπως λέει και ο θείος μου ο Xόρχε, αν και μερικά πράγματα τα διαισθανόμαστε, δεν μπορούμε να τα καταλάβουμε.
