Brute

Η πλατεία ήταν γεμάτη, με το νόημα που `χει κάτι απ' τις φωτιές... Και τις φωνές (κι ας μην το λέει έτσι ακριβώς). Οι ήχοι μιας διαδήλωσης... Και τα τραγούδια... Τουλάχιστον από την ελληνική μου εμπειρία (μία φορά αποπειράθηκα να παραβρεθώ σε πορεία "εκτός έδρας", στο Βερολίνο, όπου φευ, έφτασα μόλις μισή ώρα μετά την προγραμματισμένη ώρα και η διαδήλωση είχε ήδη πάρει το δρόμο της και είχε χαθεί στην πόλη). Τα τραγούδια λοιπόν. Τούτο το χώμα (το κόμμα θέλουν κάποιοι) είναι δικό τους και δικό μας, αναπόφευκτος Μίκης, ένα διεθνές Μπέλα τσιάο, τραγούδια της οργής, της διαμαρτυρίας, της ανάτασης, μπορεί και της βίας και της απελπισίας, ρυθμικά, εμβατηριακά, ξεσηκωτικά...

Όλα αυτά μέχρι... Εκεί λίγο πριν τη σύγκρουση, λίγο πριν τον πρώτο κρότο θραύσης, λίγο πριν σκάσει το πρώτο δακρυγόνο (ληγμένο ή μη), μία παράξενη στιγμή, σαν πριν σκάσει η ξαφνική καταιγίδα, ένας περίεργος ηλεκτρισμός φορτίζει την ατμόσφαιρα με τοξικά ιόντα, η ατμόσφαιρα σαν να πυκνώνει, η ένταση κόβεται λες με το μαχαίρι. Και μια απόκοσμη σιωπή σαν να πέφτει, βουβαίνονται τα τραγούδια, σαν να πέφτεις σε μια μαύρη τρύπα, σε έναν παράξενο ορίζοντα γεγονότων όπου ο χρόνος διαστέλλεται και όλα κινούνται κάπως πιο αργά, σαν από μακριά ακούς τις φωνές, διαταγές αντηχούν παραμορφωμένες από walkie-talkie ενδοσυνεννόησης. Και μετά, σειρήνες σφυρίζουν, στολές που γυαλίζουν, και `γω μες στον χαμό, να τρέχουν οι φίλοι, να τρέχω και εγώ είμαι μαζί τους δε θα χαθώ (κι ένας αναπόφευκτος Βασίλης!), μια δίνη σε παρασέρνει στο χάος, σύγχυση, κράτα μου το χέρι, δεν μπορώ να αναπνεύσω, γκουχχ, γκουχχχχ, αποπνικτική η ατμόσφαιρα, όσο αποπνικτικό και το αίσθημα της αδικίας, της καταστολής των χλωρών αντάμα με τα ξερά, της αδυναμίας μπροστά στην αναίτια βία (την οποία μετά κανείς δεν θα καταδικάσει, αυτή δεν περιλαμβάνεται γαρ στην απ' όπου κι αν προέρχεται).

Και τριγύρω σου μπάτσοι παντού, Αέρα Πατέρα σε ρυθμό Daddy cool, και ο αστυνομικός απέναντι σου φαίνεται κι αυτός εξίσου θύμα των ιδίων απρόσωπων μηχανισμών (πάντα θυμάμαι και κρατώ την σχετική ρήση του Παζολίνι), ενίοτε νιώθεις κιόλας σαν να συμμετέχεις σε μια θεατρική παράσταση, όπου όλες οι πλευρές ξέρουν επακριβώς τους ρόλους τους, ή μήπως σαν ταινία επιστημονικής φαντασίας ή ακόμη-ακόμη σε ένα εικαστικό δρώμενο (κατά την βλάσφημη οπτική με την οποία και ο Stockhausen είδε την 11η Σεπτέμβρη ως "έργο τέχνης"). Και ύστερα γυρίζεις σπίτι με ένα αίσθημα ματαίωσης, μήπως όλα αυτά είναι απλώς μια βαλβίδα εκτόνωσης, μπορεί και να ανοίξεις από συνήθεια την TV, "μια μικρή μειοψηφία μπαχαλάκηδων αμαύρωσαν την ειρηνική διαδήλωση" (έτσι τα λέει και ο Αμερικανός ...Πρετεντέρης σαμπλαρισμένος στον δίσκο αυτό), και πάμε παρακάτω, αλλαγή θέματος, αυτονόητες πολιτικές, ορθολογιστικές μονόδρομες επιλογές σε μια κοινωνία όπου μπορεί να βρίσκεις στο σουπερμάρκετ 10 μάρκες τσιπς, έτσι για την ελευθερία της επιλογής. Κι εκεί έρχεται να σε τσιμπήσει τελικά και η κατάθλιψη της ανημποριάς, κι ας την ξορκίζεις διαρκώς, αλλάζει έτσι ο κόσμος, που είναι το νόημα, μήπως να σε καληνυχτίσω Κεμάλ γιατί αυτός ο κόσμος δε θα αλλάξει ποτέ; Κι ας μην σε λένε Κεμάλ...

Είναι όλα τούτα τα στενάχωρα, καταπιεσμένα (αλλά και καταπιεστικά) συναισθήματα τα οποία αποπειράται να αποτυπώσει ηχητικά στον κατ' ουσία δεύτερο δίσκο της η Fatima Al Qadiri (να το ξαναπούμε το ιστορικό; γεννήθηκε Σενεγάλη, μεγάλωσε στο Κουβέιτ τον καιρό του πολέμου του κόλπου, τώρα ζει δημιουργώντας στις ΗΠΑ). Σε έναν δίσκο τον οποίο τιτλοδοτεί "Brute", ζωώδες δηλαδή, κτηνώδες, παρομοιώσεις με ζωικά επίθετα (οι οποίες μάλλον αδικούν και τα καημένα τα ζωάκια), το εξώφυλλο κοσμεί μία παιδική φιγούρα ντυμένη με στολή καταστολής, η αθωότητα και η βία ενωμένες σε μία εικόνα ισχυρού συμβολισμού.

Τα πολλά sample έρχονται να τη βοηθήσουν στο να προσδώσει στον δίσκο έναν λίαν σκληρό ρεαλισμό, ο δίσκος μάλιστα ξεκινά για παράδειγμα με μία "Endzone", πιάνοντας σε από το λαιμό κατ' ευθείαν, με sample από LRAD, ήτοι μία "μεγάλου εύρους ακουστική συσκευή" η οποία χρησιμοποιείται για τον 'έλεγχο πλήθους" (ανθρώπων; προβάτων;). Ο ήχος ως όπλο, ο ήχος ως βία... Η κύρια δε πηγή έμπνευσης (αλλά και των εν λόγω ηχητικών θραυσμάτων) είναι η νέα της πατρίδα, η Αμερική, πολλές γαρ οι αφορμές και πλούσια η δεξαμενή, από νεωτερικές συγκρούσεις πυροδοτούμενες από την κρίση της μετα-καπιταλιστικής μετάβασης (κινήματα τύπου Occupy) έως και τις προαιώνιες φυλετικές συγκρούσεις, οι οποίες ολοένα και αναζωπυρώνονται στο σύγχρονο μετα-ρατσιστικό περιβάλλον, όπου ακόμη οι μαύροι αποτελούν στόχους εκπαίδευσης στη σκοποβολή λευκών αστυνομικών, εξεγείρονται, καταφτάνει η αστυνομία και η εθνοφρουρά, μετά ησυχία τάξις και ασφάλεια πάλι και στο τέλος η "δικαιοσύνη" καθαρίζει την μπουγάδα. Μέχρι την επόμενη φορά...

Μαζί λοιπόν με τα sample, για το εγχείρημά της η Fatima επιλέγει και συνδυάζει ήχους ανασυρμένους από το σύγχρονο (μετα)ηλεκτρονικό αστικό οπλοστάσιο, από είδη όπως το grime (στην Hyperdub ηχογραφεί άλλωστε), ενώ "εξυπηρετείται" (ίσως και κάπως παραπάνω απ' ότι πρέπει) από τα δικά της προγενέστερα πεπραγμένα. Η διαδικασία μοιάζει περισσότερο με sound design, ηχητική γλυπτική, με σύνθια να αναδύονται μέσα από την ψηφιακή καταχνιά και patterns να ξεκόβονται εδώ κι εκεί, μπόλικο reverb για το απόκοσμο του πράγματος, προσομοίωση πυροβολισμών από drum machine, είναι προφανής γενικότερα η στόχευσή της όχι τόσο σε μελωδίες όσο στη δημιουργία ενός δυσοίωνου και δυστοπικού (sic) κλίματος. και σε αυτό ομολογουμένως τα καταφέρνει καλά (κατά σημεία μου θύμισε ακόμη και Coil εποχής "Horse Rotorvator" - άκου π.χ. το "Blows").

Η απουσία πάντως ευσταθών και αξιομνημόνευτων μελωδιών συνιστά από την άλλη και το βασικό μειονέκτημα του δίσκου, ο οποίος φαντάζει κάπως σαν ένα διήγημα χωρίς ολοκληρωμένους ή ακόμη και σχηματικούς χαρακτήρες. Το κόνσεπτ είναι ασφαλώς δυνατό, θα μπορούσε να είναι έως και γροθιά στο στομάχι, όμως μία τέτοια επίδραση θα προϋπέθετε κι ένα εξίσου δυνατό περιεχόμενο. Αφήστε που στο τέλος σου μένει και αυτή η γ......η η απαισιοδοξία. Η μελαγχολία (αριστερή και μη). Και αυτή η τάση να βλέπεις το μέλλον ως δυστοπία (είναι και που αυτό σε κάνει να φαίνεσαι πιο ...διανοούμενος). Με πλάσματα ανασφαλή και φοβισμένα και μοναχικά, το καθένα στη φωλιά του μπροστά στον υπολογιστή να φτιάχνει τέτοιες μουσικές... Μεγάλος ο πειρασμός, αλλά όχι, δεν τσιμπάμε...