Εάν οι αναρχο-πανκ ανησυχίες σας δεν τελείωσαν με τους Crass και το "Yes Sir, I will", τότε κάπου εκεί στα μέσα της δεκαετίας του '80 θα πρέπει να ήρθατε σε επαφή με τους Ολλανδούς The Ex, μέσα από δίσκους όπως το "Pokkeherie" ή το "Too many cowboys". Αυτό που τους έκανε να ξεχωρίσουν, ακόμη περισσότερο αφού δεν προέρχονταν ούτε από την Αγγλία ούτε από την Αμερική, ήταν οι βιωμένες πολιτικές τους θέσεις, μαχητικές αντι-καπιταλιστικές, αντι-καταναλωτικές θέσεις, υπέρ των δικαιωμάτων των ζώων, πρωτοπόροι του squatting ήδη από το 1979. Τίποτα όμως από τα παραπάνω δεν θα είχε αξία αν δεν συνοδευόταν από μια μουσική ασυμβίβαστη, που δε θα δίσταζε να ξεπεράσει τα στεγανά της φόρμας ή γιατί όχι της μανιέρας πλέον του πανκ και να φτάσει ως τις παρυφές του θορύβου. Μην ξεχνάτε ότι είχαμε ήδη διανύσει το μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας του '80.
Οι Ex όμως δεν σταμάτησαν εκεί. Συνέχισαν, και συνεχίζουν μέχρι τις μέρες μας, διευρύνοντας τους μουσικούς τους ορίζοντες σε πεδία που δεν θα περίμενε κανείς από μια μπάντα σαν αυτούς. Κυρίως εξω-δυτικές επιρροές και παραδοσιακές μουσικές όπως της Ουγγαρίας, της Τουρκίας, ή του Κονγκό. Από την άλλη, έχουν επεκταθεί σε άπειρες συνεργασίες με άλλους μουσικούς κυρίως από το χώρο του αυτοσχεδιασμού και του γόνιμου πειραματισμού. Θυμηθείτε τα εξαιρετικά αποτελέσματα της συνεργασίας τους με τον μακαρίτη Tom Cora στο "Scrabbling at the Lock" κατ' αρχήν και στο "And the Weathermen Shrug Their Shoulders" αργότερα, ή τη συνεργασία με τους Tortoise.
Το 2004 ήταν η σειρά της Αιθιοπίας και του βασιλιά του σαξοφώνου σ' αυτήν τη χώρα Getachew Mekuria, στα 73 του χρόνια πλέον, τον οποίο γνώρισαν μέσα από τις περιοδείες τους εκεί και τον κάλεσαν να παίξει μαζί τους για να γιορτάσουν τα 25 χρόνια πορείας τους. Αφού λοιπόν έδεσε το γλυκό ήρθε και ο καιρός για την ηχογράφηση του δίσκου, όταν ο Getachew έφερε μια ντουζίνα παραδοσιακά τραγούδια από τη χώρα του και οι Ex άρχισαν να τζαμάρουν πάνω σ' αυτά μαζί με τον ίδιο και ένα τρίο εγχόρδων (οι guests του τίτλου).
Οι Ex στο ρόλο backing band του Αιθίοπα, θα με ρωτήσετε, και με το δίκιο σας βέβαια. Εδώ είναι και μία από τις μεγάλες τους ικανότητες. Οι Ex παραμένουν οι Ex με οποιονδήποτε και να παίζουν, σε σημείο που να μην πιστεύεις πολλές φορές στ' αυτιά σου στη μία ώρα που διαρκεί το cd. Τα σε γενικές γραμμές ευχάριστα στο άκουσμα τραγούδια του λαού της Αιθιοπίας έγιναν δικά τους χωρίς τον παραμικρό συμβιβασμό και ταυτόχρονα ο Getachew μπορούσε να παίζει με τον τρόπο που έπαιζε σε όλη του τη ζωή. Μια απλή περίπτωση συνειδητοποίησης των εμφανών διαφορών των δύο πλευρών που οδήγησε σε ένα κοινό αβίαστο αποτέλεσμα, ακολουθώντας είτε τον ελεύθερο αυτοσχεδιασμό, είτε τον τεράστιο ήχο του σαξοφώνου.
Ακούστε πώς μεταμορφώνουν τον παραδοσιακό σκοπό Ethiopia Hagere (Ethiopia, my country) με τους στίχους τους (we' re so busy being buying but how can we end it?), ή πώς ντύνουν την αρχαία μελωδία του Aynotche Terabu/ Shemonmwanaye (My attractive love! My eyes are hungry for you!) με τις κιθάρες τους, ενώ προς το τέλος το τραγούδι γίνεται καθαρά δικό τους με τη φωνή του GW Sok να αφήνει χώρο στο χιούμορ (we roamed the whole wide earth to save a world from hate, disgust, and greed... from dandruff, aids, and smelly feet).
Πάνω κάτω σ' αυτά τα μονοπάτια κυλάει σαν νερό και το υπόλοιπο cd με το Sethed Seketelat (Following in her heels) ένα τραγούδι για την Ερυθραία, τη μικρή χώρα που οι Αιθίοπες νιώθουν δική τους και ανεξαρτητοποιήθηκε το 1993 μετά από τριακονταετή πόλεμο, το Eywat Setenafegagn (See how I miss her) ένα τραγούδι από το Σουδάν, ή το Tezalegn Yetentu (I recall the past) που ο Getachew επέλεξε γιατί νοσταλγεί το μουσικό ή μη παρελθόν της πατρίδας του.
Αξιοσημείωτη πρόοδος ή φυσιολογική εξέλιξη για ένα συγκρότημα που ντεμπουτάρισε με το single "Stupid Americans";