Qualm

Στην πραγματική ζωή, ενίοτε τα πράγματα είναι απλά και ξεκάθαρα. Τουλάχιστον από κανονιστικής-νομικής άποψης: χρωστάς; θα πληρώσεις. Και με τόκο κιόλας (κι ας λένε κάμποσες θρησκείες ότι ο τόκος είναι ανήθικο πράγμα). Για με τον ένα τρόπο, για με τον άλλο, με μνημόνια, με φουσκωτούς που στην έχουνε "στιμμένη" (sic), με εκβιασμούς "θα σου κατασχέσουμε το σπίτι", τρόποι υπάρχουνε, εκτός βέβαια αν είσαι κανένα μεγάλο επιχειρηματικό ψάρι, οπότε τραβάς και μια πτώχευση και στο τσακίρ κέφι μπορεί να στα πληρώσει και το "σοβιετικό" κράτος τα σπασμένα. Όπως και να χει πάντως, είτε λελογισμένα είτε αλόγιστα, τα δάνεια έχουν ταλαιπωρήσει κόσμο και κοσμάκη από την αυγή του χρόνου, ζωές έχουν καταστραφεί, φιλίες έχουν χαλάσει (μήπως έχουν δίκιο οι ...Γερμανοί που στην γλώσσα τους δίνουν στο δάνειο και στην ενοχή την ίδια λέξη;)

Στην τέχνη, η οποία ως γνωστόν είναι κάτι πέραν και υπεράνω της "πραγματικής" ζωής, τα πράγματα ευτυχώς είναι διαφορετικά. Μου χρωστάς δεν σου χρωστάω, έχε γεια σε χαιρετάω, που έλεγε κι ο Φίλιππος-Macias-Νικολάου, βέβαια αν το παρακάνεις στον δανεισμό επεμβαίνει κι εδώ το μακρύ χέρι του νόμου και σου λέει "κύριε αντιγράψατε; θα πληρώσετε", εν τούτοις είναι λίαν αμφιλεγόμενη και καταχρηστική η μεταφορά της έννοιας του δανείου (πόσο μάλλον της κλοπής) στον άυλο κόσμο των ήχων. Ενίοτε πάντως είναι εργαλειακά χρήσιμη, ειδικά π.χ. όταν θέλεις να μιλήσεις για "αντιδάνεια". Έννοια η οποία δεν υφίσταται στην οικονομία, υφίσταται όμως στην γλωσσολογία, όπου δηλώνει την επιστροφή μιας λέξης στη γλώσσα στην οποία πρωτο-δημιουργήθηκε, ένας «λεξιλογικός νόστος» θα έλεγε κάποιος της μπαμπινιωτικής-εθνικιστικής σχολής (αν υποθέσουμε ασφαλώς ότι υπάρχει μια τέτοια εντοπίσιμη αρχή). Μια διαδικασία που είτε την δει κανείς με στενή εθνική υπερηφάνεια είτε με πιο ευρυγώνια οπτική, είναι γόνιμη και δημιουργική και ανανεωτική, σχεδόν μαγική, και αν θέλετε να το ανοίξουμε, μέσα από ανάλογες διαδικασίες ανταλλαγής, αλληλεπίδρασης, δανείων και αντιδανείων πορεύεται και αλλάζει η τέχνη (παραλίγο να έγραφα "εξελίσσεται", αλλά νισάφι με τις οικονομικίστικες μεταφορές), μέσα από σπόρους που τους παίρνουν οι άνεμοι της τυχαιότητας και τους μεταφέρουν προς εντελώς απρόβλεπτες κατεύθυνσης, σε αφάνταστα νέα χωράφια, όπου μπορεί να βρουν και γόνιμο έδαφος για να βλαστήσουν. Εντελώς απροσδόκητα. Στα χέρια της εντροπίας...

Για παράδειγμα... Ακόμη και η τελειότερη ...κρυστάλλινη σφαίρα θα μπορούσε άραγε να προβλέψει ότι το electro όπως διαμορφώθηκε (ας αποφύγουμε τον όρο "γεννήθηκε") στο Düsseldorf από την "ξακουστή τετράς" (sic ξανά) των Kraftwerk, σε μια ευτυχή συγκυρία θα μεταφυτευόταν και έβγαζε νέες ρίζες στο μακρινό Ντιτρόιτ. Και αν στην εποχή της παγκοσμιοποίησης η χιλιομετρική απόσταση δεν λέει σχεδόν τίποτε, η πολιτισμική λέει πολλά, δύσκολα μπορείς να διανοηθείς μεγαλύτερο χάσμα από την απόλυτη τεχνοκρατική ευρωπαϊκότητα-λευκότητα (την οποία κάποιοι ελαφρά τη καρδία την τράβηξαν μέχρι τα άκρα του φασισμού) μέχρι το χιπ-χοπ undergound των υποβαθμισμένων μαύρων γκέτο. Και όμως η σύζευξη πραγματοποιήθηκε, συνέβη κάπου εκεί στις αρχές των 80s, κι έκτοτε έχει δώσει πλείστους δημιουργικούς καρπούς. Και φυσικά μέσα από την διαδικασία που περιγράψαμε δεν θα μπορούσαν και αρχικά σπόρια να μην επέστρεφαν, "μεταλλαγμένα" πλέον, εκεί απ' όπου ξεκίνησαν. Περίπου... Λίγο πιο βόρεια, όχι πια στο βιομηχανικό Ρουρ, αλλά στο λιμανίσιο Αμβούργο με μόνιμα συννεφιασμένο ουρανό (που μοιάζει με γκρίζα ταφόπετρα, "δανείζομαι" μια ωραία παρομοίωση από το έξοχο μυθιστόρημα της Dörte Hansen "Altes Land" το οποίο διαδραματίζεται κάπου στα πέριξ).

Αν με ρωτήσετε το Αμβούργο είναι η ομορφότερη, πιο προκλητική για τον επισκέπτη γερμανική πόλη (κι ας έχει το Βερολίνο τ' όνομα), μια πόλη των ακραίων αντιθέσεων, έχει την ακριβότερη συνοικία στην Γερμανία, αλλά και την πιο διαβόητη αναρχική, με πλούσια μουσική παράδοση, μπόλικο πανκ, η μήτρα της Neue Deutsche Welle, εδώ έκαναν και το "αγροτικό" τους και κάποιοι Beatles, λίγο πιο κάτω από το κλαμπ που δεν υπάρχει πλέον, στα όρια της "κόκκινης" Άλτονα και του χαοτικού St. Pauli (ναι, αυτό που φοράνε οι αναρχικοί στα Εξάρχεια στάμπα στα μπλουζάκια), κοντά στην περίφημη Ψαραγορά της πόλης, βρίσκεται ένα κλαμπ με το όνομα το Χρυσό Κανίς (Golden Pudel), εδώ έβαζε δίσκους η πιτσιρίκα η Helena η Hauff, μέχρι που την πήρε το αυτί του σκάουτερ Actress, διέγνωσε ταλέντο και τις άνοιξε τον δρόμο μέσα από την δική του Werkdiscs για το παγκόσμιο κοινό, το "Discreet Desires" εντυπωσίασε με την φρέσκια techno-pop ματιά του το 2015. Έκτοτε δήλωνε την παρουσία της με διάφορα EPs και DJ-mixes, στέκομαι στον τίτλο ενός, "Return to Disorder", επιστροφή στην αταξία, τον δεύτερο της αυτό δίσκο τον ονοματίζει "Qualm" (ντουμάνι δηλαδή στα γερμανικά, τύψη στα αγγλικά), μέσα συναντάμε κι έναν τίτλο "Entropy created you and me".

Να μια ακόμη λέξη-κλειδί: εντροπία. Χάος μέσα από την τάξη και τάξη μέσα από το χάος (και το ντουμάνι εν προκειμένω, άλλωστε η λέξη χάος, για να λεξιλογίσουμε και πάλι, έχει κοινή ρίζα με το gas, το αέριο δηλαδή!). Η βάση του δίσκου είναι ένα χτισμένο στο drum machine tribal χαλί, το οποίο στρώνεται από τα πρώτα δευτερόλεπτα, ξερό και γυμνό με σχεδόν ντενεκεδένια beat, το οποίο ξεδιπλώνεται φαινομενικά δύστροπο, αχαλίνωτο και δαιδαλώδες. Μέσα όμως από την τυρβώδη του ροή σιγά-σιγά αναδεικνύονται φευγαλέες δομές, μικρομελωδίες, patterns. Είναι προφανές ότι η διττή ιδιότητα της ως DJ και παραγωγού (οι οποίες ασφαλώς και δεν ταυτίζονται, ούτε φυσικά συνεπάγονται η μία την άλλη) την έχει προικίσει με την ικανότητα να δομεί μια ροή, μια εξέλιξη, σαν να κάνει πρόγραμμα στα ντεκ ενός κλαμπ (αρκετά ιδιόρρυθμου και avant-garde να φανταστώ).

Μέσα σε αυτή την ροή, η Hauff αλλάζει, αφήνει τις 80s ευκολίες και τα ποπ αγκίστρια, στρέφεται προς πιο απλές φαινομενικά δομές, δουλεύοντας κυρίως με hardware και όχι με λογισμικές ευκολίες, αποτίνει φόρο τιμής σε ιστορικά σχήματα του Detroit techno όπως οι Drexciya (τα αντιδάνεια που λέγαμε), κλείνει το μάτι στο EBM (γιατί τελικά μένουμε Ευρώπη), καταφέρνει ακόμη και να αιφνιδιάσει με τη χρήση στοιχείων εκτός μόδας, όπως με acid παραπομπές (και όχι δεν θα ακούσετε trap εδώ-οσονούπω όμως στον επόμενο δίσκο κάποιου χιπ-χοπ σκυλά), ενώ δεν της λείπει και το χιούμορ. Και για αυλαία στον δίσκο κρατάει κι ένα κλείσιμο του ματιού στην πανταχού παρούσα νοσταλγία με ένα "It was all fields around here when I was a kid".

"To techno γύρισε σπίτι του", μπορεί και να ισχυριζόταν κι ένας γερμανός μουσικός ...Μπαμπινιώτης. Είναι όμως αγνώριστο όμως μετά από τόσα δάνεια και αντιδάνεια. Και χωρίς τύψεις και ενοχές. "No qualms"...

Bandcamp