Gnosis

Στην εποχή της ποσοτικοποίησης και τελικά ψηφιοποίησης των πάντων, υπάρχουν κάποιες φορές ποσοτικά ερωτήματα που προκαλούν ανάστροφες ροές σκέψης. Στην περίπτωσή μας:

- Πόσες φορές έχουν πέσει στα χέρια σου album Τούρκων δημιουργών; (ίσως αρκετές)
- Χμμμ.... Και πόσα από αυτά έχουν ως τίτλο τους μια ελληνική λέξη; (πάσο...;;;)

Στην εποχή, πάλι, της ανύψωσης σε επικίνδυνα επίπεδα των εθνικισμών και της μισαλλοδοξίας, η απάντηση δυστυχώς δεν βρίσκεται σε ναΐφ τσιτάτα του τύπου “το Αιγαίο ανήκει στα ψάρια του”. Όπως ξετυλίγεται μπροστά μας η γεωπολιτική πραγματικότητα, εξάλλου, το Αιγαίο φαίνεται να ανήκει πολύ περισσότερο στις πετρελαϊκές πολυεθνικές (ε, και σε αυτούς που ορέγονται την κόρα του ψωμιού), ανήκει φυσικά και στις ορδές του οργανωμένου τουρισμού, παρά σε όποιον το νομίζει, ή θέλει να το φαντασιώνεται δικό του. Ούτε, ασφαλώς, και στους πνιγμένους του...

Αυτός είναι ο πρώτος συνειρμός που γεννήθηκε στο μυαλό μου, στα 41 λεπτά που τα αυτιά μου ήταν προσηλωμένα στο πρώτο album (1) της Hüma Utku (2). Πρόκειται για μια παραγωγό από την... Istanbul or Constantinople, η οποία τα τελευταία χρόνια ζει στο Βερολίνο. Ίσως την σημαντικότερη μητρόπολη για τον ηλεκτρονικό ήχο, τουλάχιστον για το φάσμα που θα αναλυθεί παρακάτω. Με τους όρους που λειτουργεί μια μητρόπολη, δηλαδή με ανοιχτά σύνορα εισόδου, γόνιμη διεργασία ενσωμάτωσης και χώνεψης, και ισχυρό παγκόσμιο σήμα εκπομπής αυτού που χώνεψε και το αντηχεί παντού ως δικό της. Κι ίσως αυτό να είναι το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της στίγμα.

Σε όρους μουσικής γεωγραφίας, από την άλλη, η Hüma Utku βρίσκεται στην ήπειρο της ambient. Η μουσική πυξίδα της δείχνει προς τον ενδιάμεσο χώρο που συνορεύει με το experimental, το minimal, το glitch και το drone. Η ίδια στο bio της (3) συστήνεται ως παραγωγός που αναμιγνύει την industrial, ambient και techno μουσική αντίληψη με field recordings και παραδοσιακά όργανα, με στόχο η μουσική της να αφηγηθεί ιστορίες για την ανθρώπινη κατάσταση, την ψυχολογία, το μυστικισμό και τα κοινωνικά ζητήματα.

Αν δεχτούμε ως σημαντική αξία την αυτογνωσία, τότε από το άκουσμα του Gnosis’ φαίνεται να ξέρει τι κάνει. Ή, τουλάχιστον, να αντιλαμβάνεται τον δρόμο που ακολουθεί. Η διακριτή μυστικιστική της προσέγγιση, συνδεόμενη θεωρώ με την καταγωγή της, ευτυχώς για το έργο της δεν την οδηγεί στην παγίδα της new age φανφάρας. Αντιθέτως, της δίνει δυναμικές έκφρασης, πάνω στις οποίες πλέκει υπορρυθμούς μυσταγωγίας, με κύριο γνώμονα την δυνατότητά της να αφαιρεί όσα ακριβώς στοιχεία πρέπει, ώστε να βρίσκεται στο κέντρο της. Κάτι σαν ηχητική αυτο-ανάλυση.

Στον αντίποδα των δυναμικών έκφρασης, οι δυναμικές ήχου που παράγει κινούνται από το pianissimo μέχρι μετά βίας το mezzoforte. Με άλλα λόγια, το ηχοτοπίο της κυριαρχείται από σκοτάδι. Μέσα στο οποίο, ωστόσο, εύκολα μπορείς να προσανατολιστείς, αν αφεθείς να ακολουθήσεις τον νοητικό της χάρτη, που κατά βάση, είναι το αρχικό και τελικό concept του album.

Αν διαφώνησα κάπου με την άποψη που παρουσιάζει, είναι η ανάγκη της να είναι πρόδηλη σε τίτλους κομματιών, όπως το “Truth from the deepest source” και το κοελικό “All the universe conspires”. Κι αυτό, ίσως, επειδή πιστεύω ότι η κάθε αλήθεια, ακόμα και η ηχητική, είναι υποκειμενική, ενώ είμαι βέβαιος ότι το σύμπαν ανήκει στην... αστρόσκονή του (εντάξει Tim Gane, στην αντι-ύλη ανήκει)!

Τελικά, όμως, η Hüma Utku, με τα 6 κομμάτια του ‘Gnosis’, καταφέρνει ένα έργο αρκούντως δηλωτικό και πειστικό, που θαρρώ ότι δεν απευθύνεται μόνο στους κατοίκους του μουσικού της χάρτη. Αν είχε αποφύγει το αχρείαστο drone “Gift from the Dark Ages”, θα είχε δώσει ένα απόλυτα σφιχτοδεμένο σύνολο, το οποίο μπορεί να ταξιδέψει τον ακροατή στον δικό του συμπαντικό ή αυτογνωσιακό χωροχρόνο. Χωρίς ευκρινείς μελωδικές γραμμές, όμως με απόλυτη Γνώση της μαθηματικής ισορροπίας μέσα σε ένα τόξο φαινομενολογικού χάους, που ωστόσο φαντάζει σωστά οργανωμένο στην τελική του λεπτομέρεια.

Αν διάλεγα την κορυφαία στιγμή της, αυτή θα ήταν το υπόκωφο ψευδο-beat του “Black Water Red” (4), όπου το φως του τελετουργικού χορωδιακού εισέρχεται δειλά, παραμορφωμένο μέσα από τις φτέλιες των φιλόξενων συνθετητών.

Συνεπής με το concept της, αποφασίζει να κλείσει το album με το 8λεπτο “All is one”. Παρεξηγήσιμο ως σημαίνον, διευκρινίζεται από τον τρόπο που το χειρίζεται. Δεν επιλέγει την ισοπέδωση. Αντίθετα, επιλέγει την ροή που τελικά αποδομεί όλα τα υλικά της, αναδεικνύοντας ως στοιχείο λύτρωσης ένα ελεγχόμενο μοτίβο που καταλήγει σε λευκό θόρυβο. Κλείνοντας επιτυχώς, όπως ακριβώς ξεκίνησε το πόνημά της. Αναβαπτίζοντας η ίδια το κέντρο της και αφήνοντας σε εμάς τα υπόλοιπα.

1 https://karlrecords.bandcamp.com/album/gnosis

2 https://humautku.com

3 https://www.residentadvisor.net/dj/humautku/biography

4 https://soundcloud.com/karlrecords/huma-utku-black-water-red