Both Directions At Once: The Lost Album

Δεν είναι αυτό το κείμενο δισκοκριτική, είναι κάπως περίεργο να κάνουμε κριτική σε κάποιον που έχει πεθάνει προ πολλού (σίγουρα δε θα γίνει καλύτερος). Η μουσική του John Coltrane εδώ και πολλά χρόνια έχει «χωνευτεί» από όσους τέλος πάντων ενδιαφέρονται. Είναι σημείο αναφοράς, είναι κοινός τόπος. Mια μικρή παρουσίαση μιας ηχογράφησης του 1963 που μόλις πριν από λίγο καιρό κυκλοφόρησε για πρώτη φορά θα κάνουμε, συν κάποιες σκέψεις σχετικά.

Το “Both Directions At Once” είναι ένα ολόκληρο άλμπουμ του John Coltrane που όλα αυτά τα χρόνια περίμενε κάπου καταχωνιασμένο να έρθει η ώρα να εκδοθεί. Αυτή η ώρα ήρθε μέσα στο 2018. Συμμετέχει φυσικά το κουαρτέτο του εκείνης της εποχής, δηλαδή ο ίδιος στο σαξόφωνο, ο McCoy Tyner στο πιάνο, ο Jimmy Garrison στο μπάσο και ο Elvin Jones στα τύμπανα. Δεν μπορεί παρά να είναι δεδομένο ότι η μουσική που ακούμε εδώ είναι σπουδαία, ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας αυτού του μεγάλου μουσικού που στις αρχές των 60s έβγαινε από το δωμάτιο του be-bop και έμπαινε στο σαλόνι της free jazz. Αυτό το μεταίχμιο ακούμε, γνωστό και από τους άλλους διάσημους σήμερα δίσκους του Coltrane εκείνων των χρόνων. Αυτό που παρατηρώ σαν μια πρώτη και γενικότερη για όλα τα tracks εντύπωση, είναι ότι η έμφαση δίνεται στην αρχιτεκτονική των κομματιών, στο κατασκευαστικό μέρος, είναι κάπως πιο αφαιρετικά, οι μελωδίες δεν είναι τόσο κεντρικό στοιχείο όπως για παράδειγμα στο “A Love Supreme” δύο χρόνια μετά ή στο ‘’My Favourite Things» δύο χρόνια πριν (φυσικά και υπάρχουν παρόλα αυτά).

Εμένα όμως με προβληματίζουν κάποια πράγματα και θα 'θελα να τα σχολιάσω. Μαθαίνω ότι ο δίσκος αυτός ανέβηκε σε πάρα πολύ υψηλές θέσεις στα charts. Ψηλότερα από οποιονδήποτε άλλο δίσκο του Coltrane. Και αναρωτιέμαι γιατί. Σαφώς και το αξίζει ως καλλιτεχνικό προϊόν, ως ποιητικό αποτέλεσμα, αλλά γιατί αυτός ο συγκεκριμένος δίσκος σήμερα και όχι και άλλοι τζαζ δίσκοι (τολμώ να πω εξ ίσου καλοί) που όχι απλά δεν μπαίνουν στα charts, είναι ζήτημα αν ακούγονται από μερικές εκατοντάδες ανθρώπων.

Η απάντηση είναι απλή. Μαθαίνουμε να ενδιαφερόμαστε για τους “μύθους”, για τα μεγάλα ονόματα, τα ξακουστά, χωρίς στην πραγματικότητα να αναγνωρίζουμε γιατί είναι σημαντικά. Το όνομα Coltrane είναι φυσικά θρυλικό, είναι συνώνυμο ουσιαστικά με τη τζαζ σε τέτοιο βαθμό που δεν έχει καν σημασία τι μουσική περιέχεται σε μια κυκλοφορία σαν και τη φετινή. Μακάρι να βγαίνουν στην επιφάνεια συχνότατα τέτοια πράγματα, δεν το συζητώ, πάντα ευπρόσδεκτα θα είναι, όμως εμένα με θλίβει που η σημερινή τεράστια και σημαντική παραγωγή στο χώρο της τζαζ και παραπέρα βγαίνει για την ψυχή της μάνας της. Το μεγάλο κοινό δεν ενδιαφέρεται καθόλου έτσι κι αλλιώς (ούτε για τον Coltrane), αλλά όμως και ένας μεγάλος αριθμός “τζαζόφιλων” δείχνει να ενδιαφέρεται κάπως μονόπλευρα, με παρωπίδες, απαξιώνοντας τις νέες μπάντες ή και τις παλαιότερες που ακόμα συνεχίζουν να παλεύουν. Kαι πέφτουν με τα μούτρα στον Kamasi πχ (καλούλης δε λέω)  ή μόνο στα παλιά και γνωστά πια ονόματα. Εμένα αυτό ένα πράγμα μου λέει. Ότι δεν ακούμε. Ότι σε μεγάλο βαθμό ασχολούμαστε σήμερα με τον Coltrane γιατί αυτόν αναγνωρίζουμε ως επιτυχημένο και επαρκή (άσχετο αν και αυτός και πολλοί άλλοι στην εποχή του δεν καλοπέρασαν-γιατί τότε δεν τους έδιναν την πρέπουσα σημασία όπως και εμείς δεν δίνουμε σήμερα στους τωρινούς) χωρίς να έχουμε και μεγάλη ιδέα και θέληση να μάθουμε τι άλλο κυκλοφορεί. Και αυτό εκμεταλλεύονται ουσιαστικά και οι υπεύθυνοι της έκδοσης ώστε να έχουν τα αναμενόμενα οικονομικά οφέλη.

Anyway τέρμα η γκρίνια διότι ας το ξαναπώ η μουσική αυτή είναι μεγάλη και πάντα επίκαιρη και μακάρι να εμφανιστούν κι άλλα τέτοια άλμπουμ. Τι, θέτε να βάλω και βαθμολογία τώρα; Καλά, άντε ένα …

9

Υστερόγραφο: Θα 'θελα να ζω σε μια ουτοπική κοινωνία όπου μαζί με αυτόν το δίσκο θα έβλεπα στα charts και τα παρακάτω 10 τζαζ άλμπουμ που βγήκαν μέσα στο 2018.

RGG, Verneri Pohjola, Samuel Blaser – City of Gardens (Fundacja Sluchaj!)
The Heat Death – The Glenn Miller Sessions (Clean Feed)
Ivo Perelman, Matthew Shipp – Oneness (Leo)
Chris Pitsiokos CP Unit – Silver Bullet In The Autumn Of Your Years (Clean Feed)
Charles Lloyd & The Marvels + Lucinda Williams – Vanished Gardens (Blue Note)
The End – Svarmod Och Vemod Ar Vardesinnen (RareNoise)
Akira Sakata & Chikamorachi feat. Masahiko Satoh –Proton Pump (Family Vineyard)
Dunmall, Schubert, Dessanay, Bashford – Sign Of The Times (FMR)
Lopez, Nelson, Nicodemou, Cleaver – The Industry Of Entropy (Relative Pitch)
Angles 3 –Parede (Clean Feed)