Άνω Βυθός

Αν εξαιρέσεις το κομμάτι “Skaros”, που είναι ακριβώς αυτό που λέει ο τίτλος του, δηλαδή ο ηπειρώτικος σκάρος, όχι τύπου φιούζιον όμως αλλά ο ορίτζιναλ, σαν να είναι παιγμένος από ηπειρώτες μουσικούς με ηλεκτρονικά και άλλα εξωτικά όργανα, τίποτα άλλο σε αυτό το πολύ σημαντικό άλμπουμ δεν δείχνει να υπάρχει η πρόθεση να εξερευνηθεί μια φολκ μουσική παράδοση. Ο σκάρος υπάρχει ανάμεσα σε αυτές τις συνθέσεις μόνο ως άλλη μια σύνδεση, από άλλο δρόμο (κι όμως όχι πολύ διαφορετικό στην τελική), με το μυστήριο.

Ως συνήθως από τον Βαρουτά και την Λινάρδου έχω μάθει να περιμένω το αναπάντεχο. Και εδώ αυτό το αναπάντεχο, ίσως πιο πολύ από κάθε άλλη φορά, να είναι το απόκοσμο και το μυστήριο ως φυσική ομορφιά. Όχι το μυστηριώδες αλλά το μυστήριο ως τελετουργικό μιας θρησκείας που έχει ποτίσει τα πράγματα του κόσμου τούτου. Μια θρησκεία όμως που ο άνθρωπος δεν την έχει αποκωδικοποιήσει και δεν την έχει κάνει νόμο γιατί δεν είναι δική του. Υπάρχει πριν και μετά από αυτόν. Πρόκειται για την τάξη των πραγμάτων της φύσης. Μια εσωτερική οργάνωση, μια ρυθμική ακολουθία που καλούμαστε να «διαβάσουμε» στη φύση παρατηρώντας την. Δεν το λες λοιπόν και μικρό επίτευγμα το ότι μπορούν εδώ οι καλλιτέχνες να την ψηλαφήσουν.

 «Ἐγὼ ἤμουν ἐξαπλωμένος κατὰ πλάτος τῆς πρύμνης, ἐνανουριζόμην ἀπὸ τοὺς μαλακοὺς λικνισμοὺς τῆς βάρκας, ἀνέπνεα τὸν καπνὸν τοῦ δᾳδίου, κ᾿ ἐπροσπάθουν νὰ διακρίνω τὰ ἄστρα εἰς τὸν ἄνω βυθόν».

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης είναι ένας από αυτούς που κατάφερε να δει καθαρά μέσα στη φύση τις λεπτές αλληλουχίες ρυθμών, τις απόκρυφες οάσεις ποίησης που δεν είναι για όλους εύκολο να τις διακρίνουν αλλά για όποιον το καταφέρει τις βλέπει παντού. Έτσι λοιπόν, τούτο το έργο τοποθετεί στην εκκίνηση της δράσης μια φράση του μυστηριακού αλλόκοσμου (και παρ’ όλα αυτά γήινου) του λόγου του Παπαδιαμάντη, αυτή που διαβάσαμε παραπάνω φυσικά, που πολύ απλά και με τέλεια πληρότητα περιγράφει την υπέρτατη ομορφιά της ύπαρξης.

Με αυτήν την απλότητα ο Παπαδιαμάντης μεταφέρει στον αναγνώστη, αυτό το μυστήριο. Την απέραντη ηδονή που απορρέει χωρίς φειδώ από οπές του ουρανού και της γης. Όλες οι δυνάμεις του αχανούς κόσμου επαγρυπνούν διαρκώς για να γεννιέται αυτή η μακαριότητα στο νου του ανθρώπου που ανησυχεί και που αφήνεται στην υγρή και ζεστή αγκαλιά του, κάπως σαν να βρίσκεται αενάως μέσα σε μια γιγάντια μήτρα από την οποία αντλεί διαρκώς αγάπη, τέρψη και φροντίδα. Αυτό είναι η φύση. Τα λόγια του ανθρώπου είναι τα όργανα του τελετουργικού αυτής της βαθιάς θρησκείας, της αγάπης του για τη φύση.

Κατά τη γνώμη μου ο μόνος ισχυρός τρόπος για να ειπωθεί αυτή η ιστορία ουσιαστικά είναι μέσω του αυτοσχεδιασμού. Οι μουσικοί που τολμούν εδώ να την διηγηθούν είναι όλοι τους δεινοί αυτοσχεδιαστές με εμπειρία και γερό ζέσταμα και προπόνηση στην καταβύθιση. Εκτός από τους Βαρουτά και Λινάρδου, ηλεκτρονικά και sampling ο πρώτος και φωνή η δεύτερη, συμμετέχουν επίσης ο Χάρης Λαμπράκης στο nay, ο Νίκος Σιδηροκαστρίτης στα κρουστά. Η ιδιαίτερη και αξιοσημείωτη συμμετοχή όμως είναι ο Ιάπωνας Isikawa Ko που έχει συνεργαστεί μεταξύ άλλων με τον σαξοφωνίστα Evan Parker και τον ιδιοφυή πολυμουσικό Otomo Yoshihide. Παίζει το πνευστό ονόματι sho. Πρόκειται για ένα όργανο πραγματικά απόκοσμο και εντελώς ταιριαστό με την αισθητική στόχευση του όλου κόνσεπτ, το οποίο βγάζει έναν ήχο λεπτό και συριστικό χωρίς πολλά πολλά τσαλίμια (δηλαδή καθόλου). Μερικές φορές μοιάζει ηλεκτρονικός αλλά η οργανικότητά του είναι ξεκάθαρη. Διάφανος και διαπεραστικός σαν συχνότητα που ταξιδεύει ανάμεσα σε φτέρες πάνω από νερά έρημων ποταμών σε ένα κόσμο που ο άνθρωπος δεν έχει γεννηθεί ακόμα.

Δεν ξεχωρίζει ο Ιάπων μέσα στο μείγμα παρόλη την ιδιοσυγκρασιακή προσέγγιση αυτοσχεδιασμού με το όργανο αυτό. Αυτό είναι φυσικά κάτι πολύ καλό. Δείχνει ότι και οι υπόλοιποι είναι παραπάνω από έτοιμοι να ανταποκριθούν αλλά και αυτός αντιλαμβάνεται ουσιαστικά αυτόματα που βρίσκεται και τι επιτελείται, το οποίο σαφώς φαίνεται να τον αφορά και τον ίδιο προσωπικά. Ότι είναι μέσα στη φύση είναι φυσικό. Η ίδια η φύση είναι το ένα και μοναδικό μεταφυσικό πράγμα. Οι άνθρωποι την αφουγκράζονται ως ολότητα για να αναμεταδώσουν στους συντρόφους τους τα λόγια της. Και αυτό είναι που επιτυγχάνεται σε τούτο το έργο.

Bandcamp