Phoenix

Πυροβολισμοί, σειρήνες, μπατσικά, ρατσισμός, φτώχεια, ανισότητες, φεμινισμός, ιστορικές μορφές του αντικαπιταλιστικού κινήματος, ποιήτριες, τζαζ θρύλοι, spoken word και το άλτο σαξόφωνο της Lakecia Benjamin στο κέντρο. Από αυτή τη σκοπιά θέλω να προσεγγίσω τον τέταρτο δίσκο της Αμερικανίδας ως leader, είναι άλλωστε μια καλή σύνοψη κάποιων αξόνων του, αλλά δεν γίνεται να αποφύγω την ξέρετεποια λέξη της ζωής μας από το επάρατο έτος 2020 και έκτοτε. Ειλικρινά δεν ξέρω πότε θα αφήσουμε πίσω μας τις μετατραυματικές μουσικές ως επίπτωση της πανδημίας (να τη και η λέξη που όλοι αγαπήσαμε), αλλά σίγουρα ο δίσκος της Benjamin δεν είναι πρόσφορη αφορμή.

Πολύ πέρα από συναισθήματα ιδρυματοποίησης, φόβου και αποξένωσης που έχουμε βιώσει οι περισσότεροι, η Lakecia έχασε τον κόσμο κάτω από τα πόδια της αυτά τα χρόνια και ενώ φαινόταν ότι η ζωή άρχισε να της χαμογελά. Ειρωνεία, αλλά ακριβώς στην αυγή της υγειονομικής κρίσης κυκλοφόρησε το ‘Pursuance: The Coltranes’, η θαυμάσια σπουδή της στον John και την Alice Coltrane, που έφερε τιμητικές διακρίσεις από το critics poll του Downbeat και το Jazz Journalists Association. Βέβαια για την Νεοϋορκέζα σαξοφωνίστρια η φάση δεν ήταν “ένα αστέρι γεννιέται” (είχε ήδη δουλέψει με τον... Stevie Wonder), αλλά ίσως για πρώτη φορά αναγνωριζόταν η αυτοτέλεια και η ολοκληρωμένη παρουσία της στη τζαζ, πέρα από τη βιρτουοζιτέ στο άλτο δηλαδή (που εννοείται ότι είναι εντυπωσιακή).

Και ξαφνικά πήγαν όλα κατά διαόλου. Σε ένα άσχημο τροχαίο, η Lakecia βρέθηκε να παλεύει για τη ζωή της με διαλυμένο όλο της το σώμα, ενώ ο κορωνοϊός της πήρε δεκαπέντε (...) δικούς της ανθρώπους. Δεν είναι ζητούμενο τώρα να τη συμπονέσουμε, ούτε φυσικά ενδιαφέρουν εξωμουσικά ζητήματα στην κριτική αποτίμηση ενός δίσκου, όμως όταν η γενεσιουργός δύναμή του είναι η τραγικότητα μιας συγκυρίας, αυτή δεν μπορεί να αγνοηθεί. ‘Phoenix’ τον είπε. Μυθικό πορφυρό πουλί που ρίχνεται στις φλόγες για να αναγεννηθεί από τις στάχτες του. Και ο Φοίνικας σφυρηλατήθηκε από τον αναστοχασμό μετά τον θρήνο και συμπυκνώνει τον πόνο δύο πολύ σκληρών χρόνων για την Αμερικανίδα.

Η Benjamin όμως αποδείχθηκε πιο σκληρή. Λίγες μέρες μετά το ατύχημα έπαιζε με σπασμένο σαγόνι στο Pittsburgh Jazz Fest, τον δε νέο δίσκο της μόνο μοιρολόι δεν τον λες. Ούτε εκδρομή σε πράσινα λιβάδια με ξέπλεκη την κώμη είναι βέβαια, αλλά γνωρίζοντας το παρασκήνιο, ακούς το ‘Phoenix’ ως επίδειξη δύναμης και νίκη επί των αντιξοοτήτων.

Αλλά και ως καταγγελία. Επιστρέφω στα μπατσικά, τις σειρήνες και τους πυροβολισμούς που ανοίγουν το άλμπουμ. Ναι βέβαια τα δικαιώματα των μαύρων είναι πάλι εδώ. Πώς αλλιώς; Αφού είναι συνέχεια μέσα στη ζωή. Η Benjamin είναι επίσης εκπαιδεύτρια και έχει μαθητές που φοβούνται μήπως τους ρίξει κανένας μπάτσος στο δρόμο επειδή η θήκη του σαξοφώνου μοιάζει με όπλο. Όταν το πιο απλό πράγμα σου στοιχίζει τη ζωή επειδή έχεις το λάθος χρώμα δέρματος, η black lives matter ατζέντα εγγράφεται στην ύπαρξη. Το εναρκτήριο “Amerikkan Skin” είναι πάνω απ’ όλα πάντως η φωνή της μεγάλης Angela Davis. Μαρξίστρια, Μαύρη Πάνθηρας και μία από τους δέκα πιο επικίνδυνους καταζητούμενους του FBI της εξαιρετικά… διαφωτισμένης διακυβέρνησης Nixon, η φωνή των πολιτικών κρατουμένων των 70s συμμετέχει εδώ με το αίτημα για αντιμαχόμενο φεμινισμό και κοινωνική δικαιοσύνη. “Revolutionary hope resides precisely among those women who have been abandoned by history [and are now standing up and making their demands heard]. [...] I truly believe [...] that this is the era of women”.

Οι προσωπικοί και κοινωνικοί αγώνες μπαίνουν στο προσκήνιο λοιπόν για τη Benjamin, που ματσάρει άψογα τη Davis με το βασικό κουαρτέτο του δίσκου (Lakecia Benjamin: σαξόφωνο - φωνητικά - πλήκτρα - sound design, Victor Gould: πιάνο - πλήκτρα, EJ Strickland: ντραμς, Ivan Taylor: κοντραμπάσο), την τρομπέτα του Josh Evans και το συνθεσάιζερ του Orange Rodriguez και αναδεικνύει ειδικότερα τους αγώνες των γυναικών ως βασικό και επιστρεφόμενο μοτίβο. Έχουμε αλληλέγγυο τον Wayne Shorter (σε μία από τις τελευταίες του εμφανίσεις στη δισκογραφία) στο φεμινιστικό - φουτουριστικό και εμβριθούς σοφίας “Supernova”, την ποιήτρια Sonia Sanchez στο δίπτυχο “Peace Is a Haiku Song” / “Blast”, τις αναφορές στην Toni Morrison, μια σειρά ακόμα γυναικών που αποτελούν κομμάτι αυτού του σπουδαίου δίσκου. Dianne Reeves στα φωνητικά, Patrice Rushen στο πιάνο, Terri Lyne Carrington στην παραγωγή και άλλες και άλλους πολλούς.

Και παρά τα μεγαθήρια που έχει συγκεντρώσει, η Lakecia καταφέρνει να περνάει το ‘Phoenix’ ως προσωπική κατάθεση και εξιστόρηση ίασης, χάρη στο ρέον, δυναμικό παίξιμό της, αλλά και την ανοιχτή, γενναιόδωρη θα έλεγα προσέγγισή της στη σύνθεση. Αν έπρεπε να χαρακτηρίσω με μια μόνο λέξη το ‘Phoenix’, αυτή θα ήταν η άνεση. Εδώ όντως η Benjamin τα κάνει όλα κομπλέ, χωρίς να κολλάει πουθενά, χωρίς να φαίνεται ότι έχει καταβληθεί κόπος. Με την ίδια άνεση που δουλεύει με τον Wayne Shorter, βγάζει μπροστά και τους νεότερους, όπως τη Georgia Anne Muldrow, τα synthesizers της οποίας είναι όλο το ομώνυμο spacy κομμάτι του δίσκου.

Το ίδιο συμβαίνει και με τη μουσική της, καθώς παραδοσιακές μορφές της jazz συγκεράζονται με avant garde και spiritual φόρμες και όλα συγχωνεύονται με τη soul και το funk (ακόμα και το r&b / hip hop), χωρίς όμως να διαισθάνεται ο ακροατής ότι διανύονται χιλιόμετρα ήχου, ότι μεταπηδά από ύφος σε ύφος. Το post bop “New Mornings” πάει χέρι χέρι με το soulful “Mercy”, τον abstract χαρακτήρα των απαγγελιών, το πιο σκληρό και σύνθετο ρυθμικά “Moods”, το εξπρεσιονιστικό “Basquiat” (που πλέον της προφανούς παραπομπής στον Jean-Michel αποκαλύπτει και επιρροές από τον Ornette Coleman), το αυτεξήγητο (Col)“Trane” και όλα άκοπα, καθαρά και όμορφα. Δεν είναι απλό, αλλά το κάνει να μοιάζει έτσι. Δεν μπορείς παρά να την παραδεχτείς.

Ηλεκτρισμένο, δυναμικό σαξόφωνο, ζωντανό σαν ανθρώπινη ομιλία και τιτίβισμα πουλιών μαζί και jazz με παλμό, ουσία και περιεχόμενο που αντιπαρέρχεται τις αυστηρές κατηγοριοποιήσεις και υποβαθμίζει την ανάγκη περιγραφής και χαρακτηρισμού. Αυτό είναι το ‘Phoenix’ της Lakecia Benjamin. Μουσική με ξεκάθαρο όραμα, σταθερή προοδευτική κατεύθυνση, μελωδική, θεραπευτική, διεκδικητική. Ο Φοίνικας έχει βγει από τις φλόγες σαν καινούριος. Μουσική - Φοίνικας με τσαγανό.

Bandcamp