Ηλέκτρα

Εδώ έχουμε έναν δίσκο βινυλίου με τον οποίο αξίζει να ασχοληθούμε. Περιέχει μια μουσική η οποία εκτός από το ότι δύσκολα κατατάσσεσαι (όχι πως είμαστε υποχρεωμένοι να το κάνουμε) γιατί εντελώς χοντρικά μπορείς να την πεις πειραματική (κάτι που από μόνο του δε λέει ουσιαστικά τίποτα), είναι και εξαιρετική. Είναι μάλλον άδικο να μπει κάτω από οποιαδήποτε ταμπέλα. Μπορούμε όμως να την περιγράψουμε τονίζοντας το πόσο άνετα ένας σοβαρός δημιουργός έχει την ικανότητα να αποφεύγει τις κοινοτοπίες.

Τελικά οι κοινοτοπίες στην τέχνη δεν προκύπτουν όταν χρησιμοποιεί κανείς γνώριμα μοτίβα, αν ήταν έτσι, όλη η τέχνη θα ήταν μια κοινοτοπία. Ακόμα και τα πιο «περίεργα» προϊόντα της τέχνης γνώριμα μοτίβα χρησιμοποιούν. Δηλαδή πόσο άγνωστα είναι τα στοιχεία τούτου εδώ του δίσκου όπου γίνεται χρήση ακόμη και της ‘Ηλέκτρας’ του Σοφοκλή; Αλλά τα γνώριμα στοιχεία δεν σταματούν εκεί. Οι κύριοι Ιβάν Παπαδόπουλος και Κωνσταντίνος Κίτσιος χρησιμοποιούν ήχους οι οποίοι ενώ στους περισσότερους ακόμα μοιάζουν ξένοι με τη μουσική δημιουργία, παρόλ’ αυτά η μουσική δημιουργία τους έχει χωνευτεί μια χαρά μέσα στον 20ο αι. Μιλάμε για ήχους που δεν παράγονται από μουσικά όργανα. Ήχους που μπορούμε να αντλήσουμε με άλλους τρόπους, που είτε μοιάζουν πρωτόγονοι και απλοϊκοί είτε προσπαθούν να προσεγγίσουν μια φουτουριστική φαντασίωση.

Κάποια αντικείμενα συνέλεξε ο Ιβάν, παλιές συσκευές και μηχανισμούς που μετασχηματίστηκαν σε ηχητικά γλυπτά. Όσο ιδιότροπα και παράξενα κι αν ακούγονται αυτού του είδους τα μουσικά παράγωγα, είναι πια γνώριμα. Δεν είναι avant garde, έχουν γίνει κομμάτι μιας παράδοσης και κομμάτι της ιστορίας. Κι ας θεωρούνται ακόμα πρωτοπορία από διάφορους. Έτσι κι αλλιώς από τη στιγμή που αναγνωρίζει κανείς κάτι ως πρωτοπορία, αυτό έχει πάψει να είναι τέτοια. Σε καμιά περίπτωση βέβαια δεν είναι αυτό αρνητικό. Είναι εντελώς λάθος η αντίληψη που δυστυχώς έχει επικρατήσει σε κάποιους κύκλους ότι σημαντική τέχνη είναι μόνο η πρωτοποριακή τέχνη.

Για να μην ξεφύγουμε όμως, να πω ότι αυτά τα αντικείμενα και οι ήχοι τους δεν είναι εδώ το τελικό έργο. Ο Κωνσταντίνος Κίτσιος τα χρησιμοποιεί, παίρνει θραύσματα ήχων από αυτά και τα συνθέτει. Δημιουργεί ένα ηχητικό κολλάζ στο οποίο αναγνωρίζει κανείς αισθητικές νύξεις από διαφορετικούς χώρους οι οποίες δεν καπελώνουν το ιδιαίτερο ενιαίο αποτέλεσμα. Κάποιες από αυτές είναι σαφώς η musique concrète, αλλά και οι industrial προβληματισμοί των 80s. Δηλαδή οι παράξενες «μηχανικές» μουσικές, οι βόμβοι και οι θόρυβοι που δημιουργούσαν οι Throbbing Gristle, οι Controlled Bleeding κ.ά.

Επειδή όμως ο δημιουργικός νους επιτρέπει σε τυχαία συμβάντα να λάβουν μέρος στη διαδικασία, οι δύο κύριοι άκουσαν κάποια στιγμή μια αναπαραγωγή αρχαίας τραγωδίας να πέφτει πάνω στις ηχογραφήσεις τους την ώρα της ακρόασης με αποτέλεσμα να θελήσουν να μετατρέψουν το όλον τελικά σε μια νέα κατάσταση όπου θα συμπεριλάβουν κομμάτια από μια αυτοσχέδια παράσταση της ‘Ηλέκτρας’ του Σοφοκλή με τις ηθοποιούς Χριστίνα Χριστοδούλου και Κατερίνα Πατσιάνη. Και καταφέρνουν τελικά θαυμάσια να ενώσουν φαινομενικά εντελώς διαφορετικούς κόσμους χωρίς τίποτα μέσα στο έργο να φαίνεται ξένο σε σχέση με το άλλο. Η ένταση και η δυναμική των φωνών ανάμεσα στους θορύβους, η απόκοσμη διάστασή τους, εύκολα φέρνουν στο νου τον Keiji Haino, ακόμα και τον Γιάννη Χρήστου.

Το υψηλής αισθητικής αμπαλάζ, δηλαδή το εξώφυλλο και το ένθετο με τις εξαιρετικές φωτογραφίες των αντικειμένων ολοκληρώνουν αυτή τη θαυμάσια έκδοση.