Source of Denial/Yallah Beibe

Εδώ έχουμε να κάνουμε με ολόκληρη σκηνή, οπότε προτρέχουμε παρουσιάζοντάς τη, μέσα από δύο από τους πλέον ονομαστούς εκφραστές της που έβγαλαν εκπληκτικούς δίσκους το 2023. Nyege Nyege Tapes, μια κολεκτίβα στην Καμπάλα της Ουγκάντα που μαζί με το παράλληλο σήμα Hakuna Kulala καλύπτουν τη μουσική όλης της Ανατολικής Αφρικής, και όχι μόνο. Η κολεκτίβα είναι δημιούργημα του Derek Debru, γεννημένου στο Μπουρούντι, μεγαλωμένου στο Βέλγιο που έφθασε στην Ουγκάντα και του Ελληνο–Αρμένιου εθνομουσικολόγου Arlen Dilsizian, οι οποίοι βρέθηκαν στην Καμπάλα για να διδάξουν σε σχολή σκηνοθεσίας.

Ξεκίνησαν από πάρτι για να δημιουργήσουν το δικό τους κλαμπ-στούντιο ηχογραφήσεων (Boutiq Electroniq - μετέπειτα Villa) στην Καμπάλα, τα δύο δισκογραφικά σήματα, που τα βρίσκετε στο bandcamp, και ένα φεστιβάλ που έχει ήδη ξεκινήσει να γίνεται διάσημο. Πρόκειται περί σκηνής ολόκληρης, με καλλιτέχνες που έρχονται απ΄όλη την Αφρική, ακόμη και απ΄όλο τον κόσμο.

‘Nyege Νyege’ στα luganda (γλώσσα της Ουγκάντα) σημαίνει μια ξαφνική και ανεξέλεγκτη επιθυμία για χορό, ενώ στα Σουαχίλι απλά καυλωμένος. Το αδελφό σήμα της ίδιας κολεκτίβας μουσικών – παραγωγών είναι το Hakuna Kulala (ξενύχτι στα luganda), και δεν υπάρχει κάποια σοβαρή διάκριση ανάμεσά τους, πλην ίσως του ότι το πρώτο σήμα φιλοξενεί παραγωγές από την ευρύτερη κοινότητα, ενώ το δεύτερο επικεντρώνεται στη σκηνή της Ουγκάντα, της Κένυας και του Κογκό. Παρόλα αυτά οι ίδιοι άνθρωποι εναλλάσσονται ενίοτε και μας παραδίδουν τις καλύτερες μουσικές όλης της Ανατολικής Αφρικής. Και όχι μόνο. Έχει συμμετοχές από την Τανζανία, τη Νότια Αφρική, την Αγκόλα, από Μαρόκο, Αίγυπτο, αλλά και Ιαπωνία, Ρωσία και άλλα εξωτικά μέρη, όπως και από μουρλούς δυτικούς, όπως τον Judgitzu ή τον De Shuurman. Μάλλον όμως η Δύση υποεκπροσωπείται, αλλά αυτό είναι κάτι το οποίο παρατηρείται στην Αφρική χρόνια τώρα. Παρόλα αυτά τα αγγλικά παραμένουν μια κοινή γλώσσα συνεννόησης (εξάλλου η Ουγκάντα ήταν έως πριν από εξήντα χρόνια βρετανική αποικία) αλλά και τραγουδιού.

Η hip hop, η trap, ενίοτε η reggae, και βέβαια η ηλεκτρονική μουσική κάθε είδους είναι οι βασικές επιρροές της σκηνής αυτής, μαζί ασφαλώς με όλες τις παραδοσιακές μουσικές των χωρών αυτών, όπως κατεξοχήν τα αφρικανικά κρουστά. Μουσικά ιδιώματα, όπως η gqom του Durban της Νοτίου Αφρικής (μετεξέλιξη της kwaito – της τοπικής house μουσικής), όσο και η singeli του Dar Es Salam της Τανζανίας (μια hip hop η οποία ραπάρει σε ρυθμούς που δεν αντέχει ούτε η καρδιά – κοντά στα 200 bpm), εκπροσωπούνται εδώ από τους καλύτερους (Duke, Sisso, Jay Mitta, Dj Travella κλπ.). Όπως και οι μουσικές της Κένυας, μια εκπρόσωπος της οποίας είναι και η MC Yallah, όσο και της Ουγκάντα, με τα χαρακτηριστικά κρουστά των Nilotiko Cultural Ensemble, που ενώθηκαν με δύο Αγγλους που εκστασιάστηκαν από το φεστιβάλ της σκηνής, το περίφημο Nyege Nyege Festival, για να δημιουργήσουν τους Nihiloxica.

Αν θέλετε να έχετε μια εικόνα, ακούστε τις συλλογές ‘The Sounds of Sisso’ ή ‘The Sounds of Pamoja’, που αναφέρονται σε δύο δισκογραφικές του Dar Es Salam οι οποίες αναδεικνύουν αυτή τη μοναδική σπιντάτη hip hop εκδοχή του Singeli, ή την τριλογία ‘The Gqom Trilogy’ η οποία παρουσιάζει αυτό το μοναδικό νοτιοαφρικάνικο δείγμα house - κρουστών. Και βέβαια σε κάθε περίπτωση τη συλλογή ‘L’Εsprit de Nyege 2020’, που απεικονίζει ολόκληρη τη σκηνή στο απόγειό της το 2020. Τώρα πως θα την ακούσετε ολόκληρη και όχι μόνο τα λίγα διαθέσιμα samples είναι ένα ζήτημα, καθώς ηλεκτρονικά κοστίζει 666 ευρώ (μάλλον κάνουν πλάκα – κάποια στιγμή πάντως έκαναν και black Friday – name your price, οπότε κρατηθείτε), ενώ η διπλή κασέτα που την περιέχει έχει προ πολλού εξαντληθεί. Μπορείτε να τη βρείτε βέβαια στο discogs πολύ φθηνότερα, αλλά αυτό έχει δύο προβλήματα: α) τα λεφτά δεν πάνε στους μουσικούς – παραγωγούς και β) πρέπει να φτιάξετε το κασετόφωνο του πατέρα σας.

Πέρα από τις δισκογραφικές, η Nyege Nyege είναι και στούντιο ηχογραφήσεων – Villa – community hub, όσο βέβαια και φεστιβάλ που καλά κρατεί από το 2015, σε σημείο που να έχει απασχολήσει τον Υπουργό Ηθικής της Ουγκάντα που επιχείρησε να το απαγορεύσει το 2018, καθώς η διάχυτη σεξουαλικότητα και η ΛΟΑΤΚΙ φιλικότητά του έχει ενοχλήσει τους φύλακες των ηθών και εκεί. Για το περσινό φεστιβάλ, εκδόθηκαν μάλιστα ταξιδιωτικές απαγορεύσεις από ΗΠΑ και Αγγλία, υπό το φόβο τρομοκρατικών επιθέσεων ισλαμιστών ανταρτών, παρότι τελικά προσέλκυσε χιλιάδες επισκέπτες κοντά στις πηγές του Νείλου στη λίμνη Βικτόρια, τη μεγαλύτερη λίμνη της Αφρικής, ενώ απέκτησε ήδη και την κενυάτικη εκδοχή του.

Στα καθ΄ημάς, τους έχει ανακαλύψει εδώ και χρόνια το Summer Nostos Festival, φέρνοντας αρκετούς από τους παραγωγούς της για dj sets, και ήδη η Στέγη Ωνάση φέρνει το Σάββατο 4/2/2024 τους Phelimuncasi, ένα από τα πιο όμορφα συγκροτήματα της Gqom του Durban και των Nyege Nyege Tapes, ενώ το MiC πρωτόγραψε για έναν εκπρόσωπο της σκηνής (Rey Sapienz) το 2019.

Ξεκινήσαμε όμως για να παρουσιάσουμε δύο δίσκους και χαθήκαμε. Όχι ακριβώς.

Οι Nihiloxica είναι ένα γκρουπ αντιπροσωπευτικό αυτού που είναι η Nyege Nyege κολεκτίβα. Ένα τοπικό σχήμα παραδοσιακών κρουστών της Ουγκάντα, οι Nilotica Cultural Ensemble συναντήθηκαν με δύο Αγγλους οι οποίοι έφεραν τις ηλεκτρονικές τους μουσικές και τα κλασικά δυτικά ντραμς για να ενωθούν και να δημιουργήσουν ένα μίγμα Αφροδυτικής μουσικής, μοναδικό στο είδος του. Ηλεκτρονικές δονήσεις αντιπαρατίθενται στα δυνατά βαθιά αφρικανικά κρουστά για να μας ωθήσουν στο χορό. Δεν υπάρχουν φωνές, οι μουσικές φράσεις είναι πρωτόλειες – μικρές – επαναλαμβανόμενες, οι ρυθμοί συνεχείς και εναλλασσόμενοι. Οι ηλεκτρικοί ήχοι αντικαθιστούν τις ανθρώπινες φωνές, όσες δε ακούγονται είναι ηχογραφημένα μηνύματα.

Μετά από ένα καταπληκτικό ντεμπούτο EP στη Nyege Nyege Tapes το 2017, ένα δεύτερο EP επίσης εκεί και ένα πρώτο LP στη βελγική Crammed Discs, που μάλλον ήταν στυλιζαρισμένα στην ιδέα περισσότερο της μίξης πολιτισμών, ήρθε η πραγματικότητα και τους οδήγησε το 2023 στο δεύτερo LP, σε ένα ακόμη θαυμάσιο δείγμα αυτής της μουσικής - πάντρεμα πλέον εξίσου αγαπημένων ιδιωμάτων. Οι Nihiloxica επηρεάστηκαν μάλλον από την ακύρωση της περιοδείας τους, εξαιτίας περιορισμών στις βίζες των Ουγκαντέζων μουσικών, θύμωσαν, μαζεύτηκαν στη Villa και έφτιαξαν το ‘Source of Denial’, παλεύοντας να βρουν την πηγή της άρνησης του Home Office να εγκρίνει τις βίζες τους, την πηγή της άρνησης της Δύσης να αντιμετωπίσει την Ουγκάντα και τις χώρες της Αφρικής ως χώρες με μουσική και πλούτο μοναδικό.

Αυτοί χάνουν και εμείς απολαμβάνουμε τώρα αυτό το θυμωμένο LP. Οι Nihiloxica έχουν διαβεί πλέον τα σύνορα της πατρίδας τους, ηχογραφούν στην Crammed Discs, η οποία παρότι διαρκώς με αυτί και μάτι στραμμένο έξω από τη Δύση, δεν παύει να αυτοχαρακτηρίζεται ως εταιρία που προωθεί την ηλεκτρονική μουσική και δεν θέλει να αναφέρεται ως εταιρία world μουσικής. Ας είναι, γιατί κάπως έτσι φθάνουν στ΄ αυτιά μας τα πιο όμορφα αφρικανικά τύμπανα, διανθισμένα με ηλεκτρικές σειρήνες, όπως στα ‘Kudistro’, ‘Asidi’, ‘Source of Denial’ ή στο ‘Baganga’.

Από την άλλη η MC Yallah, είναι μία από τους και τις πλέον επιφανείς MCs της Κένυας απ΄ όπου κατάγεται, όσο και της Ουγκάντα, όπου μεγάλωσε. Ραπάρει από το 1999, έχει βγάλει το καταπληκτικό ντεμπούτο της ‘Kulali’ στη Nyege Nyege Tapes το 2019 με έναν καταπληκτικό παραγωγό – dj, τον Debmaster, από την παρέα των δημιουργών που ανήκουν στην κεντροανατολική αφρικανική σκηνή της Hakuna Kulala (Slikback, Rey Sapienz, Don Zilla, Ecko Bazz, Chrisman, Authentically Plastic κλπ.), παρότι ο ίδιος πλέον Βερολινέζος. Για να έρθει πέρσι και να μας χαρίσει το ώριμο πλέον ‘Yallah Beibe’, με ηχητικούς δυναμίτες όπως το ‘Moss’, ή τα πιο μελωδικά ‘Big Bunk’, ‘Yallah Beibe’ ή ‘Noone Seems to Bother’.

Η hip hop (grime ίσως;) της Yallah είναι πηγαία, γνήσια. Δεν ξέρουμε τι λέει, αλλά έτσι κι αλλιώς, όλα τα σχήματα στην ταχύτητα που τραγουδούν είναι εξαιρετικά δύσκολο να συγκρατήσεις στίχους. Ακούστε τους σαν ήχους, αλλιώς καλέστε τα Μιμίδια Εις την Ελληνικήν να τους καταγράψουν ωσάν να είναι λέξεις – και μαλάκα έχει και χακούνα ματάτα και ντίγκι ντάγκα και οτιδήποτε. Δεν πειράζει, η αγανάκτηση, η αγωνία για ζωή, ο πόθος και το πάθος είναι κοινό σε όποια γλώσσα, σε όποιο λαό της γης δονείται από τέτοιες μουσικές.

Η μουσική της Nyege Nyege Tapes και της Hakuna Kulala είναι κυρίως χορευτική και σε αυτή έχουν αφιερώσει τη ζωή τους όχι μόνο οι ιδρυτές της κολεκτίβας, αλλά και όλοι οι μουσικοί, djs, παραγωγοί, χορευτές, θεατές, ακροατές αυτής της θαυμάσιας μουσικής σκηνής σε αυτή τη γωνιά του πλανήτη, απ΄όπου ξεπήδησε κάτι τόσο φρέσκο, όσο αλλού πουθενά. Είναι όμως ταυτόχρονα afropunk, με όλη την πραγματική σημασία της λέξης.

Χαθείτε ελεύθερα με τους Nihiloxica, δονηθείτε με τα γκρουπ όλης της σκηνής, αγανακτήστε μαζί με την MC Yallah - για κάτι που θα έχει αξία θα διαμαρτύρεται. Σπιντάρετε, λικνιστείτε, χορέψτε, ξενυχτήστε. Γι’ αυτό ραπάρουν, γι’ αυτό βαράνε τα τύμπανα, γι’ αυτό εξαπολύουν ηλεκτρικές ριπές.

Και πάνω απ΄όλα εγκρίνετε τις βίζες τους. Είναι διαβατήριο για μια καλύτερη ζωή, όλων μας.

Βαθμός: και για τους/τις δύο: 8 (+0,5 ως θετική διάκριση = ) 8,5