A Salty Dog + Home

Δεν έχει κανένα απολύτως νόημα, ιδιαίτερα στις μέρες μας, να επαναλάβουμε πόσο καλό συγκρότημα είναι οι Procol Harum. Έχουν κατά καιρούς γραφτεί τόσα πολλά, που σίγουρα δεν είναι δυνατό να ειπωθεί κάτι καινούργιο. Θα ήθελα όμως να αποτολμήσω να εκφέρω την (εκ πρώτης όψεως φαινομενικά αυθαίρετη) γνώμη μου, σχετικά με το γεγονός ότι, αν και αναμφισβήτητα γνώρισαν πολύ μεγάλη δημοτικότητα, τελικά δεν κατέκτησαν εκείνη την κορυφή που τους αναλογούσε. Λοιπόν, νομίζω πως όλα οφείλονται στο "A Whiter Shade Of Pale". Γιατί; Απλά επειδή το χαρακτηριστικότερο τραγούδι τους, που γνώρισε τεράστια επιτυχία, άρεσε και σε ακροατές με πιο... light μουσικό γούστο! Όλη αυτή η περίεργη κατάσταση δημιούργησε προκατάληψη σε μερίδα του πολυπληθούς τότε "ψαγμένου" κοινού, που, δε μπορούσε φυσικά να τους αποκηρύξει, αλλά ούτε και να τους αποδώσει τα ανάλογα εύσημα. Με άλλα λόγια, μερικοί καθαρόαιμοι prog και art rockers "they were feeling kinda seasick". Τι λέτε, όμως; Πρόβλημά τους, έτσι;

Ο λόγος που η μπάντα από το Έσσεξ βρίσκεται και πάλι στην επικαιρότητα έχει να κάνει με την επανακυκλοφορία του τρίτου και τέταρτου άλμπουμ της remastered από τις πρωτότυπες κόπιες και expanded, με τη μορφή διπλών cd. Αυτή τη φορά το "μενού" είναι σίγουρα πιο χορταστικό, αφού στα έξτρα του "A Salty Dog" υπάρχουν δώδεκα bonus τραγούδια, πέντε ακυκλοφόρητα από τα BBC session του Οκτωβρίου 1968 και του Μαϊου 1969, τέσσερις ζωντανές ηχογραφήσεις από τον Απρίλιο του ίδιου έτους, καθώς και όμορφο booklet από τον βιογράφο του γκρουπ Henry Scott - Irvine.

A SALTY DOG

Ο "Θαλασσόλυκος", που έμελλε να αποτελέσει κληρονομιά και για τους Steely Dan, είναι κυριολεκτικά ένα concept άλμπουμ με θεματική διάφορες περιπέτειες και συναισθήματα με άξονα το υγρό στοιχείο. Ακόμα και το χαρακτηριστικό του εξώφυλλο παραπέμπει στο περίφημο πακέτο τσιγάρων Player's Navy Cut. Με το δίσκο αυτό η μπάντα μοιάζει να επιχειρεί μερική αποστασιοποίηση από το ελαφρώς σκοτεινότερο ύφος των δύο προηγούμενων, παραμένοντας όμως πιστή στα classic rock, blues και pop χαρακτηριστικά του ήχου της. Αν και η παρουσία των πλήκτρων και της κιθάρας μοιάζει σχεδόν απόλυτα αρμονική, δε μπορεί κανείς με την ίδια ευκολία να υποστηρίξει το ίδιο για τις σχέσεις του Robin Trower με τα λοιπά μέλη. Μάλιστα, δε θα ήταν υπερβολή, αν θεωρούσε κανείς το "Crucifiction Lane" ως την απαρχή της μεταβολής του ήχου που έγινε σαφέστερα αντιληπτή την επόμενη χρονιά με το "Home". Η παραγωγή, που ανήκει στον Matthew Fisher, χαρακτηρίζεται από υπέρμετρο λυρισμό (κάτι που κατά κανόνα δε μας χαλάει καθόλου στο συγκεκριμένο συγκρότημα).

Το φερώνυμο εισαγωγικό του δίσκου τραγούδι αποτελεί έναν progressive rock ύμνο, με εντυπωσιακά ορχηστρικά μέρη, εξαιρετικούς στίχους του Keith Reid και απόλυτα ενσωματωμένα στο ύφος της συνθέσεως φωνητικά του Gary Brooker. Η ομοιότητα με τους Genesis δεν είναι εύκολο να περάσει απαρατήρητη, με το ερώτημα ποιος επηρέασε ποιον να μην είναι καθόλου εύκολο να απαντηθεί. Συναφή δάνεια, ιδίως στον ήχο του "Trespass", μπορεί να διακρίνει κανείς στο "Wreck Of The Hesperus", όπου τα πλήκτρα του Fisher χτίζουν ένα μεγαλειώδες υπόβαθρο για να παρεμβληθεί στα ορχηστρικά μέρη η κιθάρα του Robin Trower και να απογειώσει το συναίσθημα. Στο "Crucifiction Lane", που αναφέραμε και παραπάνω, συναντάμε τον Trower στα φωνητικά σε μια επιβλητική soul και blues σύνθεση, που λοξοκοιτάζει προς νέα ηχητικά μονοπάτια.

Το επίσης κλασικό "The Devil Came From Kansas" ξεχωρίζει (και) για το κιθαριστικό σόλο του, ενώ το "Juicy John Pink" αποτελεί ένα εξαιρετικό country blues τραγούδι. Το "The Milk Of Human Kindness" διευρύνει τα όρια του blues με την επιβλητικά ταξιδιάρικη μελωδία του, ενώ το "Boredom" ξαφνιάζει με την παιδικότητά του. Φυσικά, υπάρχει και το πρώην σπάνιο B-side "Long Gone Geek", που προλογίζει με τον καλύτερο τρόπο το πιο βαρύ κιθαριστικό ύφος του δίσκου που ακολουθεί.

Η διαχρονική αξία του "A Salty Dog", πέραν των επιχειρημάτων που έχουν να κάνουν με τη μουσική του αυτή καθεαυτή, αποδεικνύεται και από ένα ακόμα γεγονός: ότι δεν εξαντλείται σε περιορισμένου αριθμού ακροάσεις. (8,5)

HOME

Το τέταρτο αυτό άλμπουμ των Procol Harum, που πρωτοείδε το φως τον Ιούνιο του 1970, κυκλοφορεί επίσης σε καινούργια remastered και expanded μορφή διπλού cd με έντεκα bonus τραγούδια, τρία ακυκλοφόρητα από το BBC session του Μαϊου 1970, καθώς και το αναμενόμενο booklet από τον Henry Scott - Irvine. Με το άλμπουμ αυτό η μπάντα αποστασιοποιήθηκε αρκετά από το σοφιστικέ ύφος των προηγούμενων δίσκων, γράφοντας αρκετά "ορθόδοξα" σκληρά rock τραγούδια, με την κιθάρα του Trower να ακούγεται πιο κυρίαρχη, χτίζοντας πάνω σε μια hard rocking rhythm section. Οι αναχωρήσεις μελών και οι αφίξεις "νέων" έπαιξαν καίριο ρόλο στην τελική διαμόρφωση του ήχου, αφού, ουσιαστικά, η σύνθεση πλέον ήταν αυτή των πρώιμων Procol Harum, που λέγονταν The Paramounts. Άλλωστε, μόνο και μόνο η παρουσία του Chris Copping αποτελούσε εχέγγυο για γνήσιες rhythm and blues επιρροές. Η δε διαφορετική και λιγότερο προβληματισμένη διάθεσή τους αποτυπώνεται και στο εξώφυλλο του δίσκου, που είναι μια παρωδία του παιχνιδιού "Φιδάκι", μόνο που αντί για πιόνια έχει μέλη της μπάντας. Η παραγωγή του δίσκου ήταν ελαφρώς περιπετειώδης. Αρχικά ξεκίνησε στα Trident Studios του Λονδίνου με υπεύθυνο τον πολύ γνώριμο Matthew Fisher, αλλά επειδή το αποτέλεσμα δεν κρίθηκε ικανοποιητικό, ανατέθηκε στον Chris Thomas και ξεκίνησε εκ νέου στα Abbey Road Studios.

Το πρώτο single δίσκου ήταν το καλύτερο τραγούδι του. Με διαφορά. Το "Whisky Train" είναι μια υπέροχη καθαρόαιμη hard rock σύνθεση με το καθιερωμένο riff να ηχεί αληθινά εξαιρετικό. Πλέον είχε έρθει η στιγμή που θα αναδεικνυόταν πλήρως το ταλέντο του Trower, που "ασφυκτιούσε" στις συμπληγάδες των χαρισματικών πλήκτρων του παρελθόντος. Ομολογώ πάντως, πως το τραγούδι παίρνει ένα μικρό credit παραπάνω και από το γεγονός ότι ήταν γραμμένο και εκτελεσμένο από μια art rock -και όχι hard rock- μπάντα, χωρίς αυτό να μειώνει την αξία του. Με τέτοια τραγούδια οι Lynyrd Skynyrd και οι Allman Brothers θα συναντούσαν τους Triumvirat και θα περνούσαν πολύ καλά και οι δύο! Στο όλο Lynyrd Skynyrd ύφος, με κάποιες εμφανείς Thin Lizzy αναφορές, μπορείτε να εντάξετε και το "Still There'll Be More".

Φυσικά υπάρχουν και "κλασικότερες" Procol Harum συνθέσεις, παρά τις εμφανείς σκληρές επιρροές. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζει η εφιαλτική progressive σύνθεση του "The Dead Man's Dream", με τη θανατική θεματολογία να συνεχίζεται στο επιβλητικό "About to Die". Στην ίδια κατηγορία με περισσότερη έμφαση στη μελωδία ανήκουν και τα "Nothing That I Didn't Know" και "Barnyard Story". Πιο πρόσφορο τραγούδι για να αλλάξουν το βαρύ κλίμα από το "τρελοκομείο" "Piggy Pig Pig" δύσκολα θα μπορούσαν να γράψουν και ακόμα πιο δύσκολα θα φανταζόμασταν πως μπορούσε να γραφτεί από αυτούς. Τέλος, υπάρχει και το πολυδιάστατο, επικό και πομπώδες "Whaling Stories", που εδραιώνει την κυριαρχία του Trower σε αυτόν το δίσκο.

Για μερικούς το "Home" δε συγκαταλέγεται μεταξύ των κορυφαίων άλμπουμ της μπάντας, απλώς επειδή διαφέρει (έστω και εν μέρει) από τους έως την εποχή της κυκλοφορίας του art rock προσανατολισμούς του ήχου της. Αυτή η θεώρηση, ως μόνο κριτήριο αξιολόγησης, δε μπορεί να ευσταθήσει για ευνόητους λόγους, που δε χρειάζεται καν να ειπωθούν. Αν ανήκετε στους "κολλημένους" του ήχου του φερώνυμου της μπάντας εκπληκτικού ντεμπούτου, τότε, πιθανώς, δε θα σας αλλάξει γνώμη ούτε η ποιότητα των συνθέσεων της βασικής κυκλοφορίας του "Home", αλλά ούτε και τα πολλά επιπλέον που προσφέρει η συγκεκριμένη. Αν όμως, δεν ανήκετε... (8)