Amnesiac

Περιπλεγμένοι εδώ κι ένα περίπου χρόνο στον κυκεώνα των συζητήσεων για τους Radiohead, τις αγαθές τους προθέσεις, την κατ' άλλους μεγάλη τους "μαγκιά" να ανακαλύψουν διαφορετικά μονοπάτια δημιουργίας αποστασιοποιημένοι κατά μεγάλο ποσοστό από την συνταγή που τους οδήγησε στην επιτυχία αλλά και με την αντίρροπη δύναμη να υφίσταται και να αντιτείνει ότι με το λαϊκό έρεισμα εξασφαλισμένο ότι και να έκαναν δύσκολα δεν θα γνώριζε την αποδοχή, ήρθε το Kid A No2 (βλ. Amnesiac) να ξεδιαλύνει κάπως τα πράγματα για όλα τα ανωτέρω.
Ας ξεκινήσουμε με τις αγνές προθέσεις, αν και ποσώς μας ενδιαφέρει αν τις έχουν ή όχι. Άλλωστε όταν κατέθεταν τα αριστουργήματα του "Ok Computer" και του "The Bends" κανείς δεν έδειξε να ενδιαφέρεται για το τι προθέσεις είχαν. Προφανώς οι προθέσεις τους και τότε και τώρα δεν είναι "αγαθές". Τότε έγραφαν τραγούδια με αυτό που ονομάζουμε "λαϊκή απήχηση" υπό την έννοια της ηχητικής κατάστασης, των στίχων και του style ακριβώς για να προσελκύσουν τον κόσμο, πράγμα που δεν αποδείχτηκε ιδιαίτερα δύσκολο αφού το ταλέντο περίσσευε και η έμπνευση ερχόταν την κατάλληλη στιγμή και τώρα -ένας θεός ξέρει το γιατί- αποφασίζουν να αλλάξουν ύφος, κατά την γνώμη μου για να μην τους αποδοθεί επαναληπτικότητα. Τώρα κατά πόσο αγαθές προθέσεις θα πρέπει να ψάχνει να βρει κανείς σε επαγγελματίες μουσικούς μάλλον ακούγεται σαν ανέκδοτο παρά σαν επιχείρημα αρνητικής κριτικής. Αφού η ηλεκτρονική μουσική είναι σήμερα το No1 μουσικό ρεύμα στον κόσμο, απόλυτα θεμιτό και για αυτό ακόμη το μέγεθος των Radiohead να στραφούν προς αυτή. Αλλά αν πραγματικά επρόκειτο για στροφή θα το εξηγήσουμε παρακάτω.
Έωλο μπορεί να χαρακτηριστεί επίσης και το επιχείρημα του πειραματισμού. Γιατί αν πειραματισμός σημαίνει ότι θέλουμε να ασχοληθούμε με κάποια συνθετικά μέσα που δεν είχα αγγίξει στο παρελθόν και σας παρακαλούμε συγχωρήστε μας τους δύο-τρεις πρώτους δίσκους που θα προκύψουν από τα πειράματα και θα είναι αμφιβόλου ποιότητας, τότε καταρρίπτεται κάθε καλλιτεχνικός κανόνας που αφορά την έννοια πειραματισμό. Οι Radiohead συνειδητά ή καταλάθος πειραματίστηκαν τόσο στο 'Kid A' όσο και στο 'Amnesiac' και κατά την γνώμη μου απέτυχαν παταγωδώς. Το να υποστηρίζουμε τώρα όλοι εμείς που διατελούμε οπαδοί τους ότι χρειάζεται μια κάποια επιείκια γιατί "τα παιδιά" παράτησαν τις κιθάρες και έπιασαν τα samplers για να πειραματιστούν, θα προκαλεί γέλια μετά δακρύων ακόμα και στον ίδιο τον Thom Yorke φαντάζομαι.
Και ας μιλήσουμε για το 'Amnesiac', μια που γι' αυτό αναφέρθηκαν όλα τα προηγούμενα. Αν κρίνουμε από το πως είναι δομημένος ο ήχος του Amnesiac, το χάϊδεμα του ρυθμού πάνω σε ότι έχει πιο πολύ παιχτεί, σαμπλαριστεί, ακουστεί, ρεμιξαριστεί και ότι άλλο ενεργητικό ρήμα αγγίζει τον ηλεκτρονικό ήχο, τότε έχουμε να κάνουμε με μιας κάποιας μορφής ηλεκτρονική μουσική μεν, αλλά τόσο επιφανειακή που θα μπορούσαν να την γράψουν ακόμη και computer freaks και όχι αναγκαστικά μουσικοί. Αυτό είναι το μεγαλύτερο λάθος των Radiohead. Δεν πειραματίστηκαν στα όρια του αναστήματός τους αλλά ξεκίνησαν από εκεί που θα ξεκινούσε ο καθένας όταν θα προσπαθούσε να συνθέσει ένα κομμάτι με την βοήθεια ηλεκτρονικών μέσων.
Θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι ούτε καν έχουν ακούσει τις δουλειές των πρωτοκλασσάτων ονομάτων που έφθασαν τον ηλεκτρονικό ήχο εκεί που είναι σήμερα. Αν υποθέσουμε ότι αύριο ο Aphex Twin για παράδειγμα, αποφάσιζε να ασχοληθεί με την σπαραξικάρδια ποπ και παρά το ότι το είδος είναι σε συνεχή παρακμή, είναι βέβαιο ότι θα τιμούσε με το παραπάνω τον ήχο που ορισμένα group σαν τους Radiohead έστησαν με θαυμαστό τρόπο. Αντιθέτως, οι Radiohead αποδεικνύονται πολύ λίγοι για τον ηλεκτρονικό ήχο και αυτό που -όπως και στο 'Kid A'- σώζει την κατάσταση είναι η φωνή του Thom Yorke. Κορυφαίο παράδειγμα είναι το 'I Might Be Wrong'. Πως ένα loop που βρίσκεις ακόμη και στο δίκτυο για downloading δωρεάν, μεταμορφώνεται σε συμπαθητικό τραγουδάκι μόνο και μόνο απο τα φωνητικά.
Όσο για την περιβόητη "αλλαγή", η εξήγηση είναι μία : Αποφυγή της επαναληπτικότητας. Καθόλου κακή σαν αφετηρία σκέψης μόνο που χρειάζεται και το ανάλογο αποτέλεσμα για να την δικαιώσει. Φανταστείτε ας πούμε κομμάτια σαν το 'Pyramid Song' να ήταν διασκορπισμένα σε όλο τον δίσκο. Τότε θα μιλούσαμε για το 'Ok Computer No2', μόνο που σαφώς τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά όσο κι αν τα αριστουργήματα γράφονται μόνο μια φορά.
Φαντάζομαι πως δυστυχώς τώρα "το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω", δηλαδή οι Radiohead δεν πρόκεται να ξαναεπιστρέψουν στο μουσικό ύφος που τους καθιέρωσε. Το ποτάμι μεταβλήθηκε μονομιάς σε ρυάκι. Το μέγεθος μίκρυνε πολύ. Τόσο όσο και οι δίσκοι που τους απομένουν ακόμη.