In rainbows

Ο Νίκος Στασινός φοράει το προσωπείο του απλού παρατηρητή και γράφει...

Σε μια από τις ελάχιστες συνεντεύξεις που έχει δώσει ο Aphex Twin, δύο χρόνια μετά από την τελευταία του δισκογραφική δουλειά "Drukqs", έλεγε: "Για να είμαι ειλικρινής, θα ήμουν μάλλον ευτυχισμένος αν δεν άκουγα τίποτα καινούριο ξανά! Υπάρχει μια υπερβολική έμφαση στο καινούριο, ειδικά από την πλευρά των media, που χρειάζονται μια συνεχή τροφοδότηση νέων πραγμάτων προς επεξεργασία. Ωστόσο, αν είσαι πραγματικά σοβαρός σχετικά με την ακρόαση και την εκτίμηση της μουσικής, εκτιμάς το γεγονός ότι υπάρχει ήδη τόσο ωραία μουσική εκεί έξω. [...] [Α]υτή η ανάγκη να υπάρχουν καινούργια πράγματα στη μουσική συνεχώς, ανήκει στη σφαίρα της φαντασίας. Για μένα είναι εντελώς λανθασμένη. Δεν αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα, αλλά την ανάγκη να καλυφθεί ένα κενό".

Είναι πραγματικά τόσο έντονη η ανάγκη όλων των δισκοφάγων να ακούμε πρωτότυπη μουσική, να υπάρχουν συνεχώς νέες κυκλοφορίες, νέες σκηνές και πρωτότυπες δουλειές που θαρρείς πως αν μια μέρα όλα αυτά σταματήσουν, θα δημιουργηθούν ειδικές κλινικές απεξάρτησης. Μήπως είμαστε και εμείς θύματα της καταναλωτικής κοινωνίας στην οποία ζούμε; Μήπως απλά νομίζουμε πως την έχουμε δει αλλιώς τη δουλειά, πως είμαστε οι αγνοί, οι έξυπνοι, οι ανεπηρέαστοι, αλλά τελικά κουβαλάμε και εμείς όλα τα καλά και τα άσχημα των συνανθρώπων μας; Μήπως κατά συνέπεια, όταν ένα καταξιωμένο συγκρότημα κυκλοφορεί νέο δίσκο, εμείς εστιαζόμαστε σε χίλιους δορυφόρους γύρω από αυτό το γεγονός, όπως το μάρκετινγκ, το τι έχει βγάλει πριν από αυτόν και χάνουμε αυτό που στο βάθος αγαπάμε, την ίδια τη μουσική;

Η περίπτωση του "In Rainbows" φανερώνει ακριβώς αυτό: Με το μάρκετινγκ ασχολήθηκαν όλοι, από το Indymedia μέχρι και τον Economist. Ακούστηκαν χίλιες φωνές να ρωτούν γιατί συνεχίζουν να βγάζουν μουσική, όταν έχουν κυκλοφορήσει ένα "Amnesiac", ένα "OK Computer". Μα πόσο ανούσια είναι όλα αυτά! Διότι οτιδήποτε συζητείται βρίσκεται στη σφαίρα του συνειδητού, ενώ η μουσική -και αυτή είναι η μαγεία της- στο υποσυνείδητο, στο ασυνείδητο.

Ο Νίκος Στασινός αλλάζει προσωπείο και βάζει τη μάσκα του δισκοκριτικού...

Τα τραγούδια του δίσκου είναι πραγματικά καλά. Ακόμη και αν έβγαιναν από άλλους μουσικούς, με άλλο όνομα, πάλι θα μιλούσαμε για μια ενδιαφέρουσα κυκλοφορία. Οι στίχοι φανερώνουν μια απελπισία, μια αηδία για την κατάσταση την οποία βιώνουμε σε πολιτικό επίπεδο διεθνώς και για την ποιότητα ζωής του σύγχρονου ατόμου. Οι στίχοι, ένας προς έναν, είναι τόσο κοφτοί που η ανάγνωσή τους δεν μπορεί παρά να σου προκαλέσει μια κρίση άγχους. Η μουσική είναι αιθέρια, industrial, θλιμμένη αλλά η απόδοσή της υποδηλώνει μια δυσαρέσκεια και μια εσωτερική, έντονη ανάγκη για αλλαγή προς το καλύτερο.

Ο δίσκος αρχίζει με το "15 Step", με ηλεκτρονικούς ρυθμούς δανεισμένους από τα ομολογουμένως πιο συμβατά αποκυήματα της φαντασίας των Autechre. Παράλληλο με τα παιχνιδίσματα ενός mellotron και ενός theremin, ακούγονται παιδάκια να λένε μόνο για μία φορά "ΥΕΑΗ!". Το "All I Need" είναι ένα αργόσυρτο κομμάτι, στον πυρήνα του οποίου βρίσκεται το πιάνο, που παίζει τη μπασογραμμή, ενώ η οργανική αίσθηση που δημιουργείται, έρχεται να διαταραχθεί από ένα μεταλλόφωνο και ένα κύμβαλο ride περασμένο από παραμόρφωση. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως το νόθο αδερφάκι του "Climbing Up The Walls" από το "OK Computer". Το "Faust Arp" δείχνει πως οι Radiohead μπορούν να παίξουν άνετα folk. Μάλιστα στον ήχο του θυμίζει πάρα πολύ το "Cello Song" του αείμνηστου Nick Drake. Ο επίλογος του δίσκου, "Videotape", χτίζεται γύρω από ένα πιάνο που παίζει τέταρτα μόνο στις θέσεις, όπου προστίθεται μια λούπα από ηλεκτρονικά κρουστά και λίγο από τα υπόλοιπα όργανα της μπάντας.

Μεγάλος πρωταγωνιστής του "In Rainbows" είναι η παραγωγή του μακροχρόνιου συνεργάτη των Radiohead, Nigel Godrich. Το κάθε κομμάτι έχει το ξεχωριστό χαρακτήρα του, ενώ ο Godrich στήνει τον ήχο με κύριο γνώμονα τη συνοδεία των στίχων. Ακούμε πραγματικά τι σημαίνει να είναι ο παραγωγός το επιπλέον μέλος του γκρουπ, όπως ήταν ο Martin Hannett για τους Joy Division, ή ο Brian Eno για τους U2 και τους Talking Heads ή ο Teo Macero για τον Miles Davis. Κ. Godrich, σας βγάζουμε το καπέλο.

Το κακό με το δίσκο είναι πως η παραγωγή καλύπτει συνθετικά κενά. Ο δίσκος ακούγεται πολύ ευχάριστα, η ροή είναι ομαλή, οι στίχοι προσεγμένοι, αλλά στο τέλος μένεις λίγο ανικανοποίητος. Μια που προσδιορίστηκε ο Nigel Godrich παραπάνω σαν το έκτο μέλος της μπάντας, δεν καταλαμβάνει απλά αυτήν τη θέση. Οι υπόλοιποι Radiohead είναι σαν να κρέμονται από τα... εγκεφαλικά του κύτταρα, σαν να χρειάζονται την παρουσία ενός καλού παραγωγού περισσότερο από ό,τι θα έπρεπε.

Έντονα θετικό σημείο αποτελεί το γεγονός ότι για τους οπαδούς των Radiohead που είχαν απογοητευτεί από το "Hail To The Thief" και περίμεναν κάτι καλύτερο, το "In Rainbows" θα τους αποζημιώσει.

Ορισμένα συν, ορισμένα πλην... και η ετυμηγορία...