Krafft

Κλασική Μουσική 21ος αιώνας μ.Χ. Περίμενα μήνες την ευκαιρία ν’ ακούσω αυτό το σπουδαίο έργο. Πρόκειται για δίσκο του 2020 αλλά τελικά η ευκαιρία αυτή ήρθε τώρα στην αρχή του 2021 οπότε δεν μπήκε στη λίστα μου με τα καλύτερα της χρονιάς δυστυχώς... διότι θα έμπαινε στη θέση νούμερο ένα. Σας τα λέω αυτά για να ξεκαθαριστεί από την αρχή ότι μιλάμε για έργο τέχνης και όχι για τις σαχλαμπούρδες που κατακλύζουν τη σφαίρα της δημοσιότητας και της αναγνωρισιμότητας των διάφορων κλισέ hype. Μιλάμε για τη μεγάλη τέχνη της μουσικής με αφορμή ένα κορυφαίο δείγμα του τραυματισμένου πολιτισμού του αιώνα που διανύουμε.

Στους φίλους της σύγχρονης «δύσκολης» μουσικής, ο πιανίστας Reinhold Friedl και φυσικά οι Zeitkratzer (η ορχήστρα που διευθύνει), είναι γνωστοί πια. Δεκάδες εκδόσεις κυκλοφορούν που δείχνουν μια μεγάλη ευρύτητα ενδιαφερόντων, πολλές φορές φαινομενικά ασύμβατων. Έχουν παίξει οι κύριοι αυτοί τα πάντα. Πιάνουν συνθέτες όπως ο Ξενάκης, ο Cage και άλλοι και τους αλλάζουν τα φώτα με τον ξεχωριστό δυναμικό και προσωπικό τους χαρακτήρα. Άλλες φορές κάνουν ακραίο θόρυβο παίζοντας με ακουστικά όργανα το ‘Metal Machine Music’ του Lou Reed ή κομμάτια των Whitehouse (πιθανόν το πιο ακραίο πανκ σχήμα που υπήρξε. Ναι πανκ). Μέχρι και διασκευές σε σέρβικα τραγούδια έχουν κάνει! Όμως είναι μια καθαρά κλασική ορχήστρα.

Krafft. Το δυναμικό ηχητικά όνομα (με τα δύο f) αλλά και το αριστουργηματικό εξώφυλλο που μοιάζει σαν να σχεδιάστηκε στο γραφείο κάποιου μετρ του design στο Bauhaus με τη basic συνθετική λογική του και τη γεωμετρικότητά του, παραπέμπουν από την αρχή σε κάτι ιδιαίτερο. Σίγουρα η περιέργεια διεγείρεται. Όμως η πραγματικότητα εδώ είναι απείρως πιο υπέροχη από οποιαδήποτε φαντασία. Ούτως ή άλλως αυτός είναι και ο στόχος της τέχνης να δημιουργήσει ανάταση μεγαλύτερη από αυτή που η καθημερινή ροή της ζωής έχει να προσφέρει.

Ένα έργο μεγάλο σε διάρκεια, περίπου μισής ώρας, στο οποίο οι Zeitkratzer συνεργάζονται με μια άλλη ορχήστρα, μια από τις παλαιότερες και σημαντικότερες που ειδικεύεται επίσης στους «προχωρημένους» συνθέτες και ονομάζεται 2E2M. Δεν έφτανε που οι ίδιοι οι Zeitkratzer παίζουν πολύ ‘ξύλο’ γενικά, δηλαδή έχουν μια προσωπική όσο και ενεργητική διάθεση για μεγάλη ένταση (τα πάντα είναι enhanced, τσιτώνουν στα τέρματα την παραμικρή νύξη ήχου και κάθε λεπτομέρεια είναι εντελώς σημαντική και «διαβάζεται»), ο συνδυασμός τους με τους 2E2M τραβάει το πράγμα ακόμα παραπέρα γιατί και αυτοί λειτουργούν με παρόμοιο τρόπο. Το αποτέλεσμα είναι το λιγότερο καταιγιστικό!

Ο Reinhold Friedl εδώ αφήνει στην άκρη τους πιανιστικούς πειραματισμούς του (παρόλο που υπάρχουν, παίζει και ο ίδιος) για να γράψει μια σύνθεση για τις δύο μικρές ορχήστρες που πλησιάζει το άβατο του Morton Feldman, αυτόν τον μυστηριακό μινιμαλισμό της προσήλωσης στον ήχο όπου το κάθε μικροτράβηγμα των φθόγγων όλων των παιχτών είναι συντονισμένο και έχει την ίδια κατεύθυνση με απειροελάχιστες αποκλίσεις. Ή τουλάχιστον έτσι καταλάβαμε μέχρι τη μέση περίπου της σύνθεσης γιατί παρόλο που η ένταση και η δυναμική υπάρχει από την αρχή, στην πραγματικότητα από τη μέση περίπου και μετά αρχίζουν τα πράγματα να αγριεύουν. Η οξύτητα μεγεθύνεται. Οι γωνίες κάνουν την εμφάνισή τους αισθητή. Από κει που είχαμε μια συμφωνία, μια ομαλότητα στη ροή όλων των ήχων, αρχίζουν οι αντιθέσεις να σαλεύουν και σιγά σιγά όλο και πιο δυναμικά να φωνάζουν. Οι απότομες στροφές που δεν υπήρχαν πριν τώρα μοιάζουν σαν δρόμος ζιγκ-ζαγκ πάνω σε απότομες πλαγιές και γκρεμούς. Πνιχτά και σκληρά κοψίματα, τσιρίδες των οργάνων, τριξίματα και ήχοι σχεδόν αβάστακτοι που όμως τελικά ακολουθούν ένα βαθύ παντοδύναμο πάτερν με αποτέλεσμα η φαινομενική σκληρότητα ή ακόμα και η ενόχληση για το αυτί να μετατρέπεται σε αρμονία υπερφυσική. Όλα δουλεύουν τόσο στην εντέλεια που ο ακροατής χάνεται. Δεν πατάει στη γη. Οι ηχητικές εκκενώσεις τον σηκώνουν σα να αποκτούν υλική υπόσταση, σα να μετατρέπονται σε ιπτάμενα όντα που καραδοκούν να απαγάγουν όποιον πατήσει το play. Και ξαφνικά όλα σταματούν και μένεις να αναλογίζεσαι τι ήταν αυτό που σε βρήκε. Και όταν συνέρχεσαι, σκέφτεσαι και αναγνωρίζεις ένα σύγχρονο μεγάλο έργο.