Peter Garland's Three Dawns & Bush Radio Calling

Μαθητής (και) του Harold Budd, ο Peter Garland δεν έγινε ποτέ «όνομα», κατόρθωσε όμως κι έχτισε μια καριέρα που φέτος κλείνει τα 50 χρόνια. Αυτός ο νέος δίσκος έρχεται να συμπληρώσει το παζλ της, ρίχνοντας το φως της δημοσιότητας σε δύο παλιότερα πιανιστικά έργα, τα οποία μέχρι πρότινος βρίσκονταν (για διαφορετικούς λόγους) στο συρτάρι του Αμερικανού συνθέτη, ταξιδευτή και μουσικολόγου. Το τριμερές Three Dawns προέρχεται δηλαδή από το 1982, ενώ το εννιαμερές Bush Radio Calling γράφτηκε ως soundtrack για την πειραματική θεατρική παράσταση Just Them Walking του νεοζηλανδικού θιάσου Red Mole (1992).

Το Three Dawns κολυμπάει σε νερά πιο βαθιά από όσο διακρίνεται σε μια πρώτη, επιφανειακή εντύπωση. Οι τρεις κινήσεις της σύνθεσης αντανακλούν το στερέωμα του Ζαν-Ζοζέφ Ραμπεαριβέλο (Jean-Joseph Rabearivelo), ο οποίος υπήρξε σημαντικός ποιητής σε μια Αφρική που ίσως οραματιζόταν την ανεξαρτησία, μα παρέμενε ποικιλοτρόπως δεμένη στην αποικιοκρατία. Γι' αυτό και το έργο του είχε το ένα πόδι στους Γάλλους συμβολιστές και σουρεαλιστές του Μεσοπολέμου και το άλλο στο φολκλορικό υπόβαθρο της πατρίδας του (Μαδαγασκάρη).

Ο Garland επιχειρεί να εκφράσει αυτόν τον πλούτο και παράλληλα να στοχαστεί πάνω στον δισυπόστατο χαρακτήρα της ποίησης του Ραμπεαριβέλο, οδηγούμενος σε μεγάλα διαστήματα, αλλά και σε μια σημειογραφία που ειδικά στο πρώτο μέρος μπλόκαρε αρκετούς βιρτουόζους από όσους κατά καιρούς σκέφτηκαν να ηχογραφήσουν το Three Dawns. Μέχρι που ανέλαβε ο Ron Squibbs, καθηγητής μουσικής θεωρίας στο Πανεπιστήμιο του Κονέκτικατ, μα και πιανίστας ειδικευμένος στον «δικό μας» Γιάννη Ξενάκη. Ο οποίος περιδιαβαίνει με προσοχή τους δύσκολους υφάλους, με μια εκτέλεση που τη διακρίνει χάρη, αλλά εκ των πραγμάτων δεν πηγαίνει ιδιαίτερα μακριά: ο Garland γοητεύτηκε μεν από τον κόσμο του Ραμπεαριβέλο, παραμένει όμως ανοιχτό αν κατόρθωσε και να επικοινωνήσει μαζί του.

Πίσω δηλαδή στο 1982, όπου χρονολογείται το φινίρισμα του έργου, ο συνθέτης από το Μαίην ήταν ιδιαίτερα προσηλωμένος στη «γλώσσα» του αμερικάνικου μινιμαλισμού. Κι αυτό αθρώνει έναν συγκεκριμένο ορίζοντα· στον οποίον μπορεί να αρμενίζει με σπουδή, αλλά όχι και με μεγάλη δημιουργική φαντασία. Επιπλέον, οι καταπραϋντικές αναπτύξεις που προτιμά διαπνέονται από μια ακαδημαϊκότητα παράταιρη θεωρώ με την ποίηση του Ραμπεαριβέλο. Το Three Dawns δεν αντανακλά εν τέλει τίποτα το μαλγασικό –αντιθέτως, ακούγεται εντελώς Δυτικό– ενώ, παρά το παίξιμο του Squibbs, αποτυπώνεται ως αναιμικό και στατικό σύνολο, που ειδικά στη μακροσκελή (πάνω από 12 λεπτά) δεύτερη κίνηση κουράζει και αρκετά.

Η ευελιξία και οι ικανότητες του Squibbs ξεδιπλώνονται ακόμα περισσότερο στο Bush Radio Calling, όπου ο Garland κλήθηκε να εκφράσει μια φανταστική δυστοπία με αρκετά στοιχεία περιπέτειας, στην οποία η ζωή στις πόλεις της Αυστραλίας καταρρέει θεαματικά. Οι κάτοικοί τους αποφασίζουν λοιπόν να κάνουν νέο ξεκίνημα, ακολουθώντας τα κελεύσματα μιας σειράς ραδιοσταθμών στημένων από τους ιθαγενείς πληθυσμούς στην ενδοχώρα.

Εδώ ακούμε έναν διαφορετικό Garland, οπωσδήποτε με καλύτερα πατήματα και με άλλον «αέρα» –μας χωρίζουν άλλωστε 10 χρόνια από το Three Dawns. Ανταποκρίνεται έτσι στο ζητούμενο του θεατρικού soundtrack δίχως να φοβάται την υπέρβαση των μινιμάλ δεδομένων του, υιοθετώντας λ.χ. έναν τόνο προφανώς στεντόρειο, με ασυνήθιστες (για εκείνον) εντάσεις, που δημιουργούν σωστή αντίστιξη με τα σημεία όπου τραβά πίσω τα χαλινάρια ("La Princesa (Wanganui Waltz)"), αξιοποιώντας ακόμα και την ηχώ των πιανιστικών πλήκτρων καθώς τα δάχτυλα αποσύρονται από πάνω τους ("Visions Of El Niño Cieguito"). Σε ένα τέτοιο τοπίο ο Squibbs διαθέτει ασφαλώς κάμποσα περιθώρια ως εκτελεστής, τα οποία και αξιοποιεί παίζοντας γενναιόδωρα, με υπέροχη εκφραστικότητα ("The Bellbird's Song"), μα και με έναν καλοδεχούμενα ζωηρό μαγνητισμό ("Visions Of El Niño Doctor").

Δεν θα αλλάξει βέβαια τη ζωή κανενός αυτός ο δίσκος, δεν θα διαγωνιστεί για τα «καλύτερα» της φετινής χρονιάς, ούτε και θα ταράξει το πηλίκο της γενικότερης αποτίμησης του Peter Garland. Για όσους πάντως παρακολουθούν τις σύγχρονες εκφάνσεις της λόγιας μουσικής, η έκδοση του Bush Radio Calling είναι ένα μικρό κέρδος, πόσο μάλλον αν βοηθά να στρέψουμε την προσοχή μας στο πιανιστικό ταλέντο του Ron Squibbs.