In the Light of the Current Myth

Ο ελεύθερος αυτοσχεδιασμός ως καλλιτεχνική πράξη δεν είναι κάτι που μπορεί να ξέρει κανείς από πριν τι και πως θα είναι ως αποτέλεσμα ή πως θα γίνει και πως θα εξελιχθεί. Δεν τα ξέρουν αυτά ούτε οι ίδιοι οι ελεύθεροι αυτοσχεδιαστές (και καλώς). Υπάρχει σήμερα μια ανομολόγητη παρεξήγηση. Πολλοί νομίζουν όταν ακούν για ελεύθερο αυτοσχεδιασμό ότι πρόκειται για κάτι πολύ συγκεκριμένο που στο μυαλό τους μοιάζει με μια μάζα ακατέργαστων και ανοργάνωτων θορύβων παραγόμενων χωρίς σκέψη, έτσι … «παίζοντας ελεύθερα». Κάποιοι αυτό το θεωρούν καλό και κάποιοι το απορρίπτουν αυτομάτως. Οι πρώτοι είναι αλλού γι’ αλλού και οι δεύτεροι καλώς το απορρίπτουν αλλά συνήθως πολλοί από αυτούς (τους δεύτερους) θεωρούν ότι γενικά ο ελεύθερος αυτοσχεδιασμός είναι αυτό. Κάτι ανάξιο λόγου, κυρίως επειδή δεν γνωρίζουν καν για τι ακριβώς μιλάνε. Τι είναι τελικά αυτός ο ελεύθερος αυτοσχεδιασμός;

Στον ελεύθερο αυτοσχεδιασμό είμαστε σαφώς ελεύθεροι να παίξουμε πέρα από συγκεκριμένες συμβάσεις (κάτι ιδιαιτέρως δύσκολο) αλλά σίγουρα δεν κάνουμε χαλαρά ότι μας καπνίσει. Αυτό που θα μας καπνίσει το μετράμε και το ζυγίζουμε. Συνθέτουμε, οργανώνουμε, ψάχνουμε και βρίσκουμε ρυθμούς. Αλλά το κάνουμε επιτόπου, χωρίς να γνωρίζουμε το τέλος αυτής της συνθετικής διαδικασίας. Στις όχι και τόσο αξιόλογες προσπάθειες οι μουσικοί θεωρούν ότι έχουν να κάνουν με κάποιου είδους συγκεκριμένη φόρμα (δεν έχει σημασία αν δεν το συνειδητοποιούν). Σαν να λένε από μέσα τους «έτσι είναι ο αυτοσχεδιασμός». Δεν υπάρχει όμως στον αυτοσχεδιασμό προαποφασισμένο … έτσι. Ουσιαστικά αντιγράφουν, έστω και κάπως ανοιχτά (και κυρίως χωρίς να το ξέρουν) μια ιδέα που άκουσαν κάπου αλλού. Μια ιδέα που αν την ασπαστούν πολλοί, γίνεται τελικά μια απολύτως συγκεκριμένη φόρμα που την υπηρετούν ασυνείδητα. Γίνονται έρμαιά της. Και τελικά όλοι μοιάζουν να κάνουν το ίδιο πράγμα. Στον ελεύθερο αυτοσχεδιασμό όμως, ο αυτοσχεδιαστής είναι ελεύθερος να είναι ο εαυτός του και όχι ίδιος με όλους τους άλλους. Και αυτό είναι ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα γιατί και εκεί υπάρχουν παρεξηγήσεις. Δεν είσαι ο εαυτός σου όταν είσαι ασύδοτος. Είσαι πραγματικά ο εαυτός σου όταν παιδεύεσαι να βρεις κάτι… καλό. Χωρίς να σε νοιάζει πως θα μοιάζει αυτό. Αν σε νοιάζει θα μοιάζει με κάτι που άκουσες. Αν δεν σε νοιάζει πάλι θα μοιάζει αλλά θα έχει μια άλλη απόχρωση που τελικά το κάνει μοναδικό.

Όλοι οι μουσικοί μπορούν να δράσουν ως ελεύθεροι αυτοσχεδιαστές, ότι κι αν παίζουν. Σε όποιον χώρο κι αν εντάσσονται. Απλώς συμβάλουν με τον δικό τους ειδικό τρόπο. Μπορούν να είναι μόνο ελεύθεροι αυτοσχεδιαστές, να μην κάνουν δηλαδή μουσική με κανέναν άλλον τρόπο, αλλά μπορεί και να παίζουν οποιοδήποτε είδος μουσικής και να αποφασίσουν να επιδιώξουν και τον ελεύθερο αυτοσχεδιασμό. Πάντως οι σημαντικοί αυτοσχεδιαστές, όπως κι αν λειτουργούν, όποιοι κι αν είναι, συγκεντρώνουν τις γνώσεις τους, ουσιαστικά όλο τους το είναι και φορτίζουν με αυτό την πράξη.

Αυτό ακριβώς γίνεται σε αυτόν εδώ τον δίσκο. Η γνωστή στα καθ’ ημάς Σαβίνα Γιαννάτου συμμετέχει μαζί με άλλους σπουδαίους μουσικούς, ένα κουιντέτο ουσιαστικά (μαζί με τη Σαβίνα). Μεταξύ αυτών ο κοντραμπασίστας Barry Guy με τον οποίο δουλεύει συχνά τα τελευταία κάμποσα χρόνια.

Ο δίσκος ξεκινά πολύ απότομα. Το πρώτο κομμάτι μπαίνει λες και έχει ήδη ξεκινήσει από πιο πριν. Δεν είναι όμως αυτό κακό, τουναντίον είναι μια πολύ εντυπωσιακή και δυναμική εκκίνηση. Και αυτή η ακατάσχετη ροή ομορφιάς συνεχίζεται ακλόνητα ως το τέλος του δίσκου.

Είναι οπωσδήποτε μουσική που δεν μπορούν άμεσα να απολαύσουν όλοι. Δυστυχώς το κοινό ακόμα δεν έχει συνηθίσει στην πολύ αληθινή ιδέα ότι η μουσική είναι γλώσσα από μόνη της. Η γλώσσα των ήχων. Μια γλώσσα αφαιρετική ή και αφηρημένη και εντελώς ζωντανή. Το μεγαλύτερο φταίξιμο βέβαια σχετικά με αυτή τη δυσκολία δεν βαραίνει το κοινό. Είναι λίγοι που πραγματικά μιλούν αυτή τη γλώσσα, και εννοώ φυσικά και από τους ίδιους τους μουσικούς που οι περισσότεροι και κυρίως αυτοί που υπερπροβάλονται, πετάνε στο κοινό κάποιες έτοιμες προμαγειρεμένες φράσεις αυτής της γλώσσας, κλισέ και τελικά ακατανόητες (μιας και δεν λένε τίποτα), όμως συνηθισμένες και γνώριμες. Το κοινό μαθαίνει θέλοντας και μη να θεωρεί το… μη γνώριμο, ανούσιο και άχρηστο, να χάνει την επιθυμία για εξερεύνηση, να γίνεται παθητικό και αμετακίνητο. Όλο αυτό είναι σημάδι προχωρημένης παρακμής για έναν πολιτισμό.

Έχω ακούσει πάρα πολλές φορές τη Σαβίνα να τραγουδά και φυσικά να αυτοσχεδιάζει σε διάφορες δισκογραφικές περιστάσεις και σε κάποιες ζωντανές. Ακόμα και αυτοί που δεν τρελαίνονται με τους τρόπους της δεν μπορούν να αμφισβητήσουν το ταλέντο και τις δυνατότητές της. Πρόκειται για σπουδαία καλλιτέχνη που έχει πάει τη φωνητική τέχνη στη χώρα μας πολλά βήματα παραπέρα. Όσο κι αν μερικές φορές μοιάζει να μανιερίζει και αυτή, υπάρχουν στιγμές όπως εδώ, που υπερβαίνει τον εαυτό της και μπαίνει σε τροχιά μαζί με τους συνεργάτες της. Για να πράξουν.

Μια μουσική πράξη είναι αυτός ο δίσκος. Δημιουργία μουσικής με τον πιο ασυμβίβαστο και αντιστεκόμενο στην παρακμή τρόπο. Διότι το αποτέλεσμα τους δικαιώνει. Ακούστε χωρίς παρωπίδες, με περιέργεια και με διάθεση εξερεύνησης και γνωριμίας με πράγματα ιδιαίτερα και θαυμαστά και δεν θα βγείτε χαμένοι σε καμιά περίπτωση. Αφήστε την πιο άμεση και αρχέγονη μορφή της παραγωγής μουσικής, τον ελεύθερο αυτοσχεδιασμό να σας οδηγήσει κάπου…καλύτερα.