D' Agala

Όχι απλά η πιανίστρια (και δεν αστειεύεται με το πιάνο, του αλλάζει τα φώτα μέσα έξω, χτυπώντας με τα δάχτυλα, με τις παλάμες της, ή με διάφορα αντικείμενα απευθείας τις χορδές, τα πλήκτρα και τον σκελετό, ανάλογα με τον επιθυμητό ήχο, δηλαδή εδώ μιλάμε ότι δεν παίζει πιάνο, αλλά το ξεκοιλιάζει), όχι απλά η εμπνευσμένη δημιουργός, αλλά και μια από τις σημαντικότερες πλέον μορφές της σύγχρονης αυτοσχεδιαστικής τζαζ. Πριν 20 χρόνια, η Sylvie Courvoisier άφησε την Ελβετία για να αναζητήσει την τύχη της στη Νέα Υόρκη. Της βγήκε; Εντάξει μωρέ, συνεργάστηκε με τον John Zorn, τον Evan Parker, την Ikue Mori, τον Tony Oxley, τον Tomasz Stańko, τον Wadada Leo Smith και κάτι άλλους εξίσου ασήμαντους, πήρε έναν σκασμό βραβεία και έβγαλε δεκάδες δίσκους σε κάτι καλούτσικες εταιρείες όπως η Tzadik, η ECM, η Leo, η Intakt (Sylvie, μια και έχεις πάρει τρελή φόρα, χτύπα και μια συνεργασία με τον θείο Brötzmann στην Trost, να αναμετρηθεί η ατέρμονη ευαισθησία σου με την χαρντ ροκ κτηνωδία του να κρασάρει το σύμπαν - άκου που σου λέω, θα θρηνήσουμε θύματα). Μέσα σε 20 χρόνια έκανε όσα άλλοι θέλουν δυο-τρεις ζωές να καταφέρουν και αν, οπότε ναι, θα έλεγα πως καλά τα κατάφερε.

Και συνεχίζει, βαίνοντας μάλιστα βελτιούμενη, δηλαδή φέτος με το "D'Agala" στην ιστορική Intakt Records, έχει βγάλει έναν από τους πιο συναρπαστικούς δίσκους σύγχρονης τζαζ της χρονιάς (για μένα τοπ 3, αλλά ας πούμε τοπ 5, μην τυχόν περιμένει κανένα απροσδόκητο αριστούργημα στη γωνία μέχρι το "πάει ο παλιός ο χρόνος, ας γιορτάσουμε παιδιά"). Και είναι σίγουρα μία από τις πιο άρτιες δουλειές της των τελευταίων 7-8 χρόνων που την παρακολουθώ. Καταντάει σκάνδαλο Sylvie και μάλλον πρέπει να ανατρέξω και στους πρώτους δίσκους σου, που ομολογώ πως δεν έχω ακούσει, γιατί ό,τι κάνεις είναι ποίημα ρε παιδί μου.

Στο "D' Agala" λοιπόν, η Courvoisier ξανασυναντά δύο σπουδαίες μορφές, παλιές καραβάνες του χώρου, τον ντράμερ Kenny Wollesen και τον μπασίστα Drew Gress. Είναι η δεύτερη φορά που συνεργάζονται όλοι μαζί ως Sylvie Courvoisier Trio, μετά το "Double Windsor" (2014) στην Tzadik (επίσης εξαίσιο, αλλά εδώ νομίζω μας τα λένε ακόμα καλύτερα). Ο δίσκος περιλαμβάνει εννιά κομμάτια, αφιερωμένα σε πρόσωπα που η ίδια θαυμάζει και την έχουν επηρεάσει. Ηχητικά είναι μια υπέρκομψη πολυβιταμινούχα σούπα-θάλασσα δυναμίτης, όπου μουσικοί -μεταξύ αυτών ο Ornette Coleman που κατά ειρωνικό τρόπο απέφευγε το πιάνο για δεκαετίες και ο timeless John Abercrombie (έχεις γούστο ρε Sylvie και ακούγεται)-, ποιητές, γλύπτες, μία ακτιβίστρια-πολιτικός, ένα βιβλίο με σκοτεινές παιδικές ιστορίες και ένας Charlie (;) αγνώστων λοιπών στοιχείων, επιδίδονται σε κρόουλ, μακροβούτια διαρκείας, πεταλούδα, ελεύθερο κολύμπι και άμα πέσεις μέσα δεν ξαναβγαίνεις μέχρι να βγάλεις λέπια (προσωπικά ακούω τον δίσκο από τον περασμένο Ιανουάριο και ακόμα ανακαλύπτω νέες λεπτές πτυχές, ευφάνταστες λεπτομέρειες, εκτιμώ περισσότερο τις παύσεις και το άπλωμα του ήχου στον χώρο, μιλάμε για πολύ προσεγμένη δουλειά).

Αυτή η θάλασσα όμως έχει φτιαχτεί και για συγχρονισμένη κολύμβηση (μεγάλων παιχτών). Γιατί ναι μεν ο αυτοσχεδιασμός είναι αναπόσπαστο στοιχείο στη μουσική της Courvoisier, αλλά εδώ προβάλλει έντονο και το στοιχείο της σύνθεσης. Αυτοσχεδιασμός-σύνθεση, δυο διαδικασίες δημιουργίας που ακολουθούν παρόμοιους κανόνες για την επιμέλεια και την υποστήριξη της φόρμας και του ύφους (ωραία πάσα παρεμπιπτόντως για το παρασύνθημα: αυτοσχεδιασμός δεν σημαίνει παίζω ό,τι να 'ναι και ό,τι βγει, αντίθετα η έμπνευση καθοδηγείται και από την αποκτηθείσα εμπειρία και τη γνώση πάνω σε συγκεκριμένες τεχνικές). Ωστόσο έχουν μία τεράστια διαφορά που την είχε αποδώσει πολύ εύστοχα ο Steve Lacy, ως εξής: Στη σύνθεση έχεις όσο χρόνο θέλεις για να αποφασίσεις τι θα πεις σε 15 δευτερόλεπτα, ενώ στον αυτοσχεδιασμό έχεις 15 δευτερόλεπτα. Και όντως υπάρχουν σημεία στο "D' Agala" όπου οι τρεις (μεγάλοι) παίχτες είναι απίστευτα συγχρονισμένοι και καλοκουρδισμένοι, εννοώ ακόμα και σε επίπεδο υφής, σε σημείο που νομίζω ότι γίνονται ένα. Ή μάλλον ένας. Χτύπος (είναι βέβαια και το κρουστό παίξιμο της Sylvie που συμβάλλει σ' αυτό). Σημεία που φαίνονται καλά μελετημένα, δουλεμένα ξανά και ξανά. Και από την άλλη, άφθονος χώρος για αυτοσχεδιασμό. Ο δίσκος αυτός είναι γεμάτος τσαχπινιά και σοβαρότητα μαζί. Η μουσική έχει χιούμορ, πλαστικότητα, διατρέχει διαφορετικές φόρμες με άνεση και τρόπο διερευνητικό. Κομμάτι-κομμάτι χτίζεται ένας ήχος ανήσυχος, που δεν επαναπαύεται ποτέ, ήτοι τι ακούω εγώ (minor spoiler alert):

01 - "Imprint Double (For Antoine Courvoisier)". Χαμηλές οκτάβες, διάθεση ζοφώδης μα παιγνιώδης (απ' ό,τι φαίνεται γίνεται), φοβερό σόλο μπάσο, ακαριαίος εθισμός.
02 - "Bourgeois's Spider (For Louise Bourgeois)". Έξοχα βάναυση η μεταχείριση του πιάνου (μέχρι εδώ - είπα no major spoilers), όσο ο Wollesen και ο Gress μας εξηγούν τι εστί βερίκοκο, δηλαδή groove.
03 - "Éclats For Ornette (for Ornette Coleman)". Δομή vs ξεσάλλωμα σημειώσατε Χ. Γενικά αντενδείκνυται, αλλά εδώ μιλάμε για Παίχτες. Γιατί πράγματι τον Coleman δεν μπορούν να τον επικαλούνται όλοι, γενικά.
04 - "Simone (For Simone Veil)". Η νεαρή ακροβάτισσα Ευαισθησία ρίχνει το βλέμμα της στο χάος, πάνω από το σχοινί της υφέρπουσας τρέλας.
05 - "Pierino Porcospino (For Charlie)". Μα ποιος είναι επιτέλους αυτός ο Charlie που του 'κατσε τέτοιος ρυθμός;
06 - "D'Agala (For Geri Allen)". Τζαζ για ενδοσκόπηση, για θρήνο, για πόρτες στοιχειωμένων κάστρων που τρίζουν.
07 - "Circumbent (For Martin Puryear)". Καλές οι ισορροπίες, αλλά όταν παίρνει κεφάλι ο αυτοσχεδιασμός, εντάξει ξεχνάμε το όνομά μας (αποτρελαίνεται και η τρίλια).
08 - "Fly Whisk (For Irène Scheizer)". Συναρπαστικό debate και τρομερή ρελάνς από Wollesen και Gress πάνω που η Courvoisier φαινόταν ανίκητη. Και τότε.. (ε ναι, σιγά να μην πω)
09 - "South Side Rules (For John Abercrombie)". Ο δίσκος τελειώνει, το ξέρουμε όλοι. Μένει πίσω το συναίσθημα, η θέρμη, το άπλετο φως της ειλικρίνειας του τελευταίου κομματιού.

Plot twist, είναι παγίδα. Ο δίσκος ξαναπαίζει από την αρχή.