Ανθρώπινες ιστορίες

Έχω μπροστά μου τους τρεις δίσκους που έχουν κυκλοφορήσει οι Συνθετικοί μέσα στα κοντά 30 χρόνια της ύπαρξης τους. Μια εύκολη παρατήρηση: και στους τρεις είναι η φωτογραφία του δίδυμου η οποία κοσμεί το εξώφυλλο. Και είμαι κατά κάποιο τρόπο σίγουρος ότι δεν έχουμε να κάνουμε με έλλειψη έμπνευσης ή με ωραιοπάθεια (όπως συμβαίνει για παράδειγμα με τον Morrissey ή με τον ...Λευτέρη Πανταζή, για να ονοματίσω έτσι δύο καλλιτέχνες οι οποίοι έχουν σε -σχεδόν- όλους τους δίσκους τη φάτσα τους στο εξώφυλλο). Εξετάζοντας τους σε αντιπαράσταση μοιάζουν με μια αποτύπωση των χρόνων που περνούν, τζόβενα στην αρχή, "πανκς", σήμερα ώριμοι που μετρούν ρυτίδες και απώλειες, δεν φταίω εγώ που μεγαλώνω που έλεγε κι ένα ωραίο τραγούδι των Λαθρεπιβατών, ο χρόνος που κυλάει αμείλικτος και αδιάφορος είναι ένα θέμα το οποίο επανέρχεται συχνά-πυκνά στους στίχους τους. Photographs as memories, για να θυμηθώ και κάποιους παλιούς αγαπημένους "αόμματους"...

Δεν ξέρω πόσοι γνωρίζετε το βιβλίο "Songs in the Key of Z" του Irwin Chusid, το 2000 είχε βγει συνοδευόμενο από δύο CD (τα οποία αργότερα κυκλοφόρησε και η Cherry Red). Στο έργο αυτό ο συγγραφέας προσπαθήσει να εξερευνήσει το σύμπαν των "εκτός των ορίων" μουσικών, των outsiders, των mavericks. Αντιγράφω από την εισαγωγή: "οι περιθωριακοί μουσικοί μπορεί να είναι προϊόν κατεστραμμένου DNA, απαγωγής από εξωγήινους, καψίματος από ντραγκς, δαιμονικής καταληψίας ή απλά καθαρής έλλειψης ταλέντου". Όσο κι αν ο ορισμός του χώρου είναι εξ ...ορισμού αμφιλεγόμενος και το εύρος συζητήσιμο, δεν μπορεί παρά να αναγνωριστεί η προσπάθεια καταγραφής όλων εκείνων των δημιουργών οι οποίοι κάποια στιγμή θεωρήθηκαν ότι δρουν έξω από τις νόρμες και τα παραδεκτά "σωστά" των καιρών τους.

Νομίζω ότι τηρουμένων των αναλογιών της ελληνικής πραγματικότητας οι Συνθετικοί υπήρξαν ένα είδος "outsider" καλλιτεχνών, στην εποχή τους έμοιαζαν κάπως εκτός κάδρου, μια μουσική ανορθογραφία, τα τσιριχτά άτεχνα φωνητικά και η κακή παραγωγή δεν βοηθούσαν την κατάσταση, οι κριτικοί σχεδόν τους λοιδόρησαν, το κοινό τους γύρισε την πλάτη, το δε ηλεκτρονικό κύμα που έσκασε λίγο αργότερα με τους Στέρεο Νόβα δεν τους έφερε στον αφρό, μάλλον τους πλάκωσε, έτσι άτιμα είναι τα κύματα και οι μόδες. Και αυτό ήταν... Στη συνέχεια έβγαλαν με τα ονόματα τους και σε εντελώς διαφορετικό στυλ δύο ακόμη πιο απαρατήρητους δίσκους. Η Ιστορία όμως γράφεται και ξαναγράφεται συνεχώς, στα τέλη της δεκαετίας των μηδενικών και των αναβιώσεων μια άλλη γενιά θα τους ανακαλύψει, θα τους χαρίσει την απήχηση που ποτέ δεν είχαν αξιωθεί, μαζί όμως με μια (χμμμ) καλτ συγκατάβαση και κάποιες δημοσιογραφικές μπαρούφες γα πρωτοπορίες, η επιστροφή χαμένων "ηρώων" οι οποίοι ποτέ δεν υπήρξαν ήρωες προκάλεσε ένα παροδικό ενδιαφέρον, βέβαια είναι χαρακτηριστικό ότι τα περισσότερα μέσα αναλώθηκαν περισσότερο σε συνεντεύξεις παρά στην ίδια την αποτίμηση της μουσικής των Συνθετικών.

Όλη αυτή η υπερβολή είναι προφανές ότι έφερε και τους ίδιους σε μια κάποια αμηχανία, η καλύτερη απάντηση ήταν όμως πάντοτε τα έργα, κι έτσι αφού έκλεισαν λογαριασμούς με το παρελθόν στο "Προσωπεία-Εφιάλτες", τώρα ανοίγουν νέους με τις "Ανθρώπινες ιστορίες", ουσιαστικά τον πρώτο δίσκο με νέο υλικό μετά το 1993, τον οποίο πιστοί στο diy πνεύμα κυκλοφορούν και διανέμουν οι ίδιοι.

Οι συγκρίσεις αναπόφευκτες... Η φωνή εξακολουθεί να απέχει παρασάγγες από τον τυπικό χαρακτηρισμό "καλή", η μουσική εξακολουθεί να κατατάσσεται σε ότι αποκαλούμε ηλεκτρονικό new (minimal) wave με τις μηχανές να αναλαμβάνουν τα drums, η ηλεκτρική κιθάρα μόνο ακούγεται περισσότερο (ενδεικτικό το "Πεδίο μαχών" το οποίο τραβά προς πανκ δρόμους), μια σημαντική βελτίωση στις τεχνικές είναι επίσης εμφανής, έχουν κερδίσει σε τεχνική αρτιότητα, έχουν χάσει κάπως σε άγνοια κινδύνου και αυθορμητισμό.

Τα θέματα που τους απασχολούν δεν έχουν αλλάξει επίσης, διαχρονικά είναι άλλωστε και οικεία, ο χρόνος που περνάει, ο μύλος της καθημερινότητας, η αστική μοναξιά σε δωμάτια με ...50 και πλέον αποχρώσεις του γκρι, άνθρωποι και δράματα της διπλανής άγνωστης πόρτας (ο Γιάννης Παράσχος, η Έλλη Μακριώτη, ο Δημήτρης Χρήστου στο ομώνυμο πραγματικά όμορφο ποπάκι το οποίο ακολουθεί τα χνάρια του Σταύρου Κοσμά Πετρή). Μόνο το "φλιπάρισμα" είναι που έγινε "ψυχοπλάκωμα", οι όροι της ...επιστημονικής ψυχολογίας έχουν αλλάξει, οι καταστάσεις όμως έχουν μείνει ίδιες, ειδικά τούτες τις παράξενες ημέρες που ζούμε. Στίχοι οι οποίοι με κοινότοπες απλές λέξεις καταφέρνουν να συγκινήσουν (κι ας μην συνταιριάζονται μερικές φορές καλά με τη μουσική). Από το μακράν καλύτερο κομμάτι του δίσκου "Συνεχίζει εσαεί": "Τόσοι άνθρωποι ήταν που υπήρχαν, δεν υπάρχουν/μια ανάμνηση μόνο απομένει στο μυαλό/που'ναι οι χαρές τους, τ' ανεκπλήρωτα όνειρα τους, που' ναι οι κακίες, που'ναι οι πόνοι, οι φοβίες, η παρακμή".

Το κύριο όμως χαρακτηριστικό της μουσικής των Συνθετικών το οποίο και μένει αναλλοίωτο είναι η μελωδική τους φλέβα. Το αδερφικό δίδυμο του Αποστόλη Λοβέρδου και του Διονύση Αυγερινού διαθέτει ένα γνήσιο μελωδικό ταλέντο, ακαδημαϊκά ακατέργαστο, ικανό για το καλύτερο αλλά και για το χειρότερο, γι' αυτό και οι δίσκοι τους είναι άνισοι, κάποιες εμπνεύσεις μπορεί να ακούγονται αφελείς ή απλοϊκές, όμως ακόμη και σε μέτρια κομμάτια συλλαμβάνεις μια ενδιαφέρουσα ιδέα ή ένα έξυπνο γύρισμα.

Τελικά η τέχνη δεν είναι μια αποτύπωση της ιδιαιτερότητας του κάθε ανθρώπινου πλάσματος; Άλλοι έχουν το ταλέντο, την τύχη ή την επιμονή να την εκφράσουν, άλλοι όχι. Και μια ιδιαιτερότητα μπορεί να είναι ορθή ή λαθεμένη; Μήπως η πραγματική δημιουργικότητα δεν αρχίζει εκεί που τελειώνουν οι κανόνες και τα "πρέπει"; Μήπως κατά έναν τρόπο όλοι οι πραγματικοί δημιουργοί δεν είναι outsiders;