Secret agent
Για κάθε νέα κυκλοφορία του Allen, των Antibalas κλπ. η συνήθης μουσικοκριτική περιορίζεται σε αυτο-αναφορικότητες σχετικές με το είδος το οποίο συν-δημιούργησε ο Allen και τον frontman από την μπάντα του οποίου ξεκίνησε την καριέρα του. Λες κι όλη αυτή η έκρηξη πολυρυθμικότητας από ετερόκλητες πηγές να πρέπει αενάως να μπαίνει στον στενό κορσέ ενός και μόνο "είδους" καθώς και να δικαιολογεί την ύπαρξή της αποκλειστικά προσκυνώντας τις ρίζες της.
Δε φταίνε όμως μόνο οι κριτικοί γι' αυτό. Είναι και μια αναπόφευκτη παρενέργεια του ευλαβικού τρόπου με τον οποίο πολλοί από τους μοντέρνους αναβιωτές αντιγράφουν τα πρωτότυπα. Αλλά και της έλλειψης ευρείας προβολής και αποδοχής παρόμοιων κυκλοφοριών πέρα από τα στενά μαρκετίστικα όρια του world music. Οπότε αν γραφτεί ότι το τάδε άγνωστο γκρουπάκι από τα βάθη των ΗΠΑ παίζει σαν τον Μεγάλο Νιγηριανό, ε όλο και κάποιος θα ψαρώσει και θα του δώσει σημασία (κι η αφεντιά μου πρώτη-πρώτη, για να μην παρεξηγούμαστε).
Σα να λέμε ότι σε ΚΑΘΕ κριτική pop-και-συναφών-ειδών δίσκου διαβάζατε επακριβώς τη φράση: "πρόκειται για έναν pop δίσκο στα χνάρια που κάποτε χάραξαν οι Beatles". Η συγκεκριμένη ισοπεδωτική θεώρηση απαντάται στην πλειοψηφία των world music κριτικών. Αντί να σταθείς στην ουσία του ακούσματος που σου προσφέρεται, γράφεις από ποια χώρα έρχεται ο δίσκος, πώς χορεύεται ο τάδε ρυθμός, τι φοράνε οι μουσικοί και έτσι ξεμπερδεύεις με κάθε όριο λέξεων.
Εδώ θα σας ευχαριστήσω για την κατανόησή σας για το ότι "έκλεψα" ήδη τρεις ολόκληρες παραγράφους. Αλλά θεώρησα απαραίτητη την αποδόμηση της κριτικής βάσης που μου προσφέρεται, ώστε να μπορέσω να γράψω για τον δίσκο και όχι απλά για να σιγοντάρω αυτό που όλοι νομίζουν ότι είναι αυτός ο δίσκος (ακόμα και πριν καλά-καλά τον ακούσουν). Πάμε λοιπόν:
Ο Tony Allen είναι από τους μεγαλύτερους εν ζωή μουσικούς, ασχέτως ειδών και προτιμήσεων. Κάποιοι δε που τον έχουν δει live τον θεωρούν και μια προσωπικότητα που έχει φτάσει σε δυσθεώρητα ύψη ελέγχου της ενέργειας μέσα και γύρω της. Πριν τους θεωρήσετε γραφικούς, ξεσκονίστε καλά τις σκοτεινές γωνιές των προκαταλήψεών σας.
Στην πρώτη του κυκλοφορία για την μεγαλύτερη δισκογραφική των εκτός Ευρώπης και Αμερικής παραγωγών, ο Allen τελειοποιεί ακόμα παραπάνω τον ήχο του. Κι εδώ εννοούμε τον ήχο των συνθέσεων και της μπάντας του ως σύνολο κι όχι απλά το -πάντα άπιαστο- drum set του. Κάθε νότα που αποτελεί το χαρμόσυνο σύνολο του Secret Agent βγαίνει αβίαστα, υπηρετώντας την ίδια στιγμή την ευρύτερη ατμόσφαιρα που ξεδιπλώνουν τα κομμάτια του. Τα τραγούδια του Allen δεν αποκαλύπτουν αμέσως όλα τα μυστικά τους, αλλά από την πρώτη κιόλας στιγμή δείχνουν τη γοητεία τους.
Ο ήχος είναι πιο καθάριος και διαφανής από κάθε προηγούμενη κυκλοφορία του Allen, αλλά δεν είναι αυτός ο μόνος λόγος που συνολικά είναι ο καλύτερος δίσκος του μέχρι σήμερα. Γνωστοί ρυθμοί κι επιρροές είναι σα ν' ανεβαίνουν ένα επίπεδο, σε μια χορευτική στρατόσφαιρα αφοπλιστικής απλότητας (χωρίς αυτό το τελευταίο να σημαίνει ότι τα συστατικά είναι και απλά στην εκτέλεσή τους - το αντίθετο). Αυτή τη φορά ο Allen έδωσε την μερίδα του λέοντος σε πέντε guest vocalists κι έπραξε σοφά. Η γνωστή και στους αναγνώστες κυριακάτικων πολιτιστικών ενθέτων AYO στέκεται επάξια στο ύψος τραγουδιών όπως το άκρως ξεσηκωτικό Ijo και το ρυθμο-μεταδοτικό Ayenlo, αναδεικνύοντας τις Αφρικάνικες ρίζες τους (αλλά και τις δικές της). Αλλά κι ο Μυστικός Πράκτορας Allen φροντίζει να μας δώσει πάλι δείγματα των (περιορισμένων) φωνητικών ικανοτήτων του χωρίς αυτό να σημαίνει ότι περιορίζει κομματάρες όπως το Elewon Pro, προορισμένο να λατρέψει κάθε συνεπής πλην ανοιχτόμυαλος οπαδός του funk.
Όσοι νομίζουν ότι το ν' ακούν ισοπεδωμένη lounge πίνοντας μαρτίνι είναι κοσμοπολίτικο, δεν θα μπορέσουν ποτέ να συλλάβουν ότι ο συγκεκριμένος δίσκος είναι ο ορισμός του κοσμοπολιτισμού. Κι εδώ "πόλη" δεν είναι η ιδεατή του Πλάτωνα, μήτε κι εκείνη των βορείων προαστίων, αλλά τα σύνορα που χωρούν όλους εκείνους για τους οποίους η ολιγάρκεια είναι κατάκτηση κι όχι ανάγκη, η χαλαρότητα τρόπος αναπνοής κι όχι αδιαφορία, η καλή διάθεση στάση ζωής κι όχι χαζοχαρουμενιά. Τεράστια σύνορα, τόσο που είναι ν' απορείς γιατί τόσο λίγοι τα περνούν.
Αλλά όχι και τόσο μεγάλα ώστε να περικλείουν και αστρικούς σχηματισμούς. Γιατί πέρα απ' όλα, ο Allen πατάει γερά στη Γη κι οι μουσικές του πτήσεις είναι σαν τις ονειρικές δρασκελιές. Ξέρετε, εκεί που διανύεις μεγάλες αποστάσεις χωρίς να πατάς ακριβώς στο έδαφος.
